Tης Ελπίδας Καλαμαράκη,
Τα προβλήματα που υπάρχουν στις φυλακές είναι γνωστά. Παρόλο που λίγοι μονάχα έχουν το θάρρος να μιλήσουν για αυτά, de facto όλοι μας γνωρίζουμε τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης και την απαράδεκτη μεταχείριση που δέχονται οι κρατούμενοι. Ακόμα πιο έντονο είναι το φαινόμενο στα γυναικεία καταστήματα κράτησης, καθώς, λόγω των κοινωνικών στερεοτύπων, η διάπραξη αδικημάτων και εγκλημάτων από γυναίκες θεωρείται πιο σπάνια και κατακριτέα – είναι δυνατόν το ωραίο φύλο να κάνει κάτι τέτοιο; Συνάμα, υπάρχει πλήρης άγνοια -ακόμη και αδιαφορία- για την κατάσταση που επικρατεί εκεί.
Πνοή ελπίδας δίνουν φιλανθρωπικές οργανώσεις και Μ.Κ.Ο παγκοσμίως, οι οποίες κάνουν ζωτικής σημασίας έργο, παρέχοντας βοήθεια και υποστήριξη ακόμα και στις πιο περιθωριοποιημένες και παραμελημένες γυναίκες της κοινωνίας. Ωστόσο, όσο και να προσπαθούν οι εν λόγω οργανώσεις, δεν λαμβάνουν ούτε την υποστήριξη ούτε τη χρηματοδότηση που τους αξίζει από τις μεγάλες φεμινιστικές ομάδες και τους Διεθνείς Οργανισμούς. Μάλιστα, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε από το Women Beyond Walls (WBW), πάνω από το 60% των οργανώσεων που εργάζονται με γυναίκες στη φυλακή βρίσκεται σε επισφαλή οικονομική κατάσταση και υπάρχει μεγάλη πιθανότητα, πάνω από το ένα τέταρτο αυτών, να μην μπορέσει να λειτουργήσει το επόμενο έτος λόγω έλλειψης κεφαλαίων. Ακόμη, πάνω από το 70% των οργανώσεων δήλωσε ότι δεν έλαβε καμία χρηματοδότηση από φεμινιστικά ιδρύματα, διότι αυτά συνήθως αδιαφορούν για θέματα φυλάκισης.
Μαρτυρίες μελών τέτοιων ιδρυμάτων αναφέρουν πως: «Υπάρχει γενικά μια αρνητική αντίληψη για τις γυναίκες στη φυλακή, που καθιστά δυσκολότερη την υποστήριξη εκ μέρους της κοινωνίας. Το ζήτημα του εγκλήματος δεν ενδιέφερε ποτέ τους περισσότερους δωρητές ή χρηματοδότες και πολλοί προτιμούν να μην έχουν καμία σύνδεση με τις φυλακές». Ένας ακόμη λόγος που καθιστά ιδιαίτερα δύσκολο το να ευαισθητοποιηθεί κανείς για τις φυλακισμένες είναι ο μικρός αριθμός τους έναντι της πληθώρας των ανδρών. Σύμφωνα με μία έρευνα της Penal Reform International, ο παγκόσμιος πληθυσμός των γυναικών στις φυλακές ανέρχεται σε περίπου 740.000 – περίπου το 7% του παγκόσμιου συνόλου.
Κατά γενική ομολογία, ο βασικός λόγος για τον οποίο οι δωρητές και οι οργανώσεις που ασχολούνται με τα δικαιώματα των γυναικών αποφεύγουν τέτοιου είδους χρηματοδοτήσεις, είναι επειδή αυτού του είδους οι γυναίκες δεν ταιριάζουν με τα «εμπορεύσιμα» στερεότυπα, δεν ανταποκρίνονται δηλαδή σε ένα καθαρό προφίλ θυματοποίησης. Από τη στιγμή που έχουν διαπράξει κάποιο έγκλημα, οποιουδήποτε είδους, είναι πολύ πιο δύσκολο και περίπλοκο να παρουσιαστούν ως θύματα, ακόμη και αν έχουν δεχτεί κάποια μορφή βίας -ενδοοικογενειακής, σεξιστικής, φυλετικής- ή βρίσκονταν σε αυτοάμυνα, ώστε να φανούν «άξιες χρηματοδότησης».
Ιδιαίτερα τρομακτική είναι η κατάσταση στη γυναικεία φυλακή της Μορδοβίας στη Ρωσία. Η φήμη της φυλακής είναι τόσο κακή, που οι γυναίκες που καταδικάζονται εκεί συχνά λαμβάνουν ακραία μέτρα για να το αποφύγουν, συμπεριλαμβανομένου του κοψίματος των καρπών τους. Οι γυναίκες βρίσκονται σε καθεστώς δουλείας, καθώς αναγκάζονται να ράβουν 16 ή 17 ώρες την ημέρα με μία ημέρα άδεια κάθε οκτώ εβδομάδες. Φυσικά, αμέτρητα δάχτυλα χάνονται κατά τη διαδικασία του ραψίματος, διότι ακόμη και ένα απλό κόψιμο μπορεί να μολυνθεί σε ακραίο βαθμό, λόγω της πληθώρας αρουραίων που συνυπάρχουν με τις κρατούμενες. Ίσως το πιο ανήκουστο που συμβαίνει είναι η τακτική τιμωρίας που έχουν επινοήσει, η οποία είναι το κάψιμο γατών σε φούρνους. Με αυτόν τον τρόπο, δεν τιμωρείται μονάχα ένα άτομο, αλλά το σύνολο των κρατουμένων, καθώς τα γατάκια αποτελούν τη μοναδική τους συντροφιά.
Ένα ακόμη χαρακτηριστικό παράδειγμα γυναικείας φυλακής με άθλιες συνθήκες διαβίωσης αποτελεί η φυλακή Qaarchak που βρίσκεται σε μια άγονη έρημο, ανατολικά της Τεχεράνης, και είναι γνωστή ως η πιο επικίνδυνη και χειρότερη φυλακή στο Ιράν, λόγω των απάνθρωπων ιατρικών και ψυχολογικών συνθηκών της. Χαρακτηριστικό της είναι ότι φιλοξενεί μεγάλο αριθμό κρατουμένων παρά το μικρό της μέγεθος και δεν τους χωρίζει ανάλογα με τα εγκλήματα που έχουν διαπράξει, γεγονός που οδηγεί σε ακραίες μορφές βίας. Η φυλακή δε διαθέτει δωμάτια, μονάχα μια αίθουσα με 600 κρεβάτια. Οι υπόλοιπες γυναίκες, περίπου 1.400, πρέπει να κοιμούνται στο πάτωμα. Οι βιασμοί είναι ιδιαίτερα συχνό φαινόμενο, ενώ ίσως το χειρότερο που συμβαίνει είναι πως η διεύθυνση της φυλακής τιμωρεί όσες διαμαρτύρονται για τις άθλιες συνθήκες της, όπως την κακή ποιότητα φαγητού ή την έλλειψη ιατρικών υπηρεσιών, στέλνοντάς τες στην απομόνωση μαζί με έναν άλλο ψυχολογικά διαταραγμένο κρατούμενο για να τις βασανίσει.
Σε αυτό το σημείο θεωρώ πως δεν χρειάζονται άλλα παραδείγματα, ώστε να κατανοήσουμε την αθλιότητα στην οποία ζουν πολλές από μας. Φυσικά, κανείς δεν υπαινίσσεται ότι οι φυλακές θα έπρεπε να είναι «φρου-φρου και αρώματα», ωστόσο, η ανθρωπιά δεν πρέπει να απουσιάζει από πουθενά. Μία λύση που έχουν προτείνει τα ιδρύματα που ασχολούνται με το εν λόγω ζήτημα είναι ένα μέρος της χρηματοδότησης για την καταπολέμηση της ανισότητας να χρησιμοποιηθεί για την υποστήριξη της εργασίας των γυναικών και των κοριτσιών που πλήττονται από το σύστημα ποινικής δικαιοσύνης. Έτσι, θα δοθεί μία μοναδική ευκαιρία στους δωρητές και τα ιδρύματα, που, ενδεχομένως, είχαν παραβλέψει αυτό το θέμα, να έρθουν σε αμεσότερη επαφή με αυτό και κατ’ επέκταση να ευαισθητοποιηθούν. Άλλωστε, οι γυναίκες στις φυλακές είναι μερικές από τις πιο περιθωριοποιημένες γυναίκες και χρειάζονται αμέριστη υποστήριξη και βοήθεια. Ας προσπαθήσουμε, τουλάχιστον, να τους παρέχουμε μια αξιοπρεπή διαμονή.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Women in prison falling through gaps in feminist funding, report finds, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- ‘Welcome To Hell’: Life In A Notorious Russian Women’s Prison, Radio Free Europe – Radio Liberty, διαθέσιμο εδώ
- Inside Qarchak Prison: ‘Iran’s most dangerous for women’, human rights report issued, Alarabiya News, διαθέσιμο εδώ
