Του Βασίλη Βούδη,
Μέσω της μελέτης της εθνικής γραμματείας ενός έθνους αναδεικνύεται καταγεγραμμένα πως η συνείδησή του είναι συνυφασμένη, σ’ ένα ποσοστό, με ανδραγαθήματα ατόμων που διαδραμάτισαν καταλυτικό ρόλο στην ιστορική πορεία της εκάστοτε χώρας. Στην προκειμένη περίπτωση, ο Γουλιέλμος Τέλλος αποτελεί μία από τις προσωπικότητες των Ελβετών που θεωρείται το σύμβολο της ελευθερίας έναντι του ξένου κατακτητή.
Βέβαια, η εξέταση ιστορικών προσώπων που συνέβαλαν στη διαμόρφωση κάθε κρατικής οντότητας, απαιτεί πέρα από μία εύπεπτη βιογραφική παρουσίαση τους και μία ευσύνοπτη -για το παρόν κείμενο- και ουσιαστική προσέγγιση της γεωπολιτικής κατάστασης που επικρατούσε εκείνη την εποχή. Λαμβάνοντας, λοιπόν, υπόψιν την παρούσα προκείμενη, κρίνεται επιτακτική η αναδρομή στις απαρχές της ίδρυσης της Παλαιάς Ελβετικής Συνομοσπονδίας.
Αρχικά, η συνταγματική ονομασία του σημερινού κράτους -Ελβετική Συνομοσπονδία- αναδεικνύει πρόδηλα την ενδιαφέρουσα διαφορετικότητα που διέπει το παρόν έθνος, καθώς αποτελεί ένα μωσαϊκό σύγχρονων και παλαιών λαών, συγκροτούμενο από τέσσερεις ομάδες, τους γερμανόφωνους, τους γαλλόφωνους, τους ιταλόφωνους και τους ρομανσικόφωνους Ελβετούς. Άλλωστε, αυτή η «διάκριση» πιστοποιείται και από τα είκοσι έξι συστατικά καντόνια (κρατίδια) της Συνομοσπονδίας, όπου το καθένα θεσπίζει την επίσημη γλώσσα του μεταξύ των προτεινόμενων τεσσάρων. Λόγου χάρη, η επίσημη γλώσσα του καντονίου της Ζυρίχης είναι η Γερμανική, ενώ του καντονίου του Τιτσίνο είναι η Ιταλική. Δεν απουσιάζει, όμως, και η θέσπιση δύο γλωσσών ως επισήμων, όπως συμβαίνει στο καντόνι της Βέρνης, όπου δεσπόζουσα θέση κατέχουν η Γερμανική και Γαλλική.
Οι ιδρυτικοί προπάτορες των Ελβετών αντιλήφθηκαν ήδη από τα μέσα του 14ου αιώνα την εθνολογική μοναδικότητα της περιοχής τους, γι’ αυτό και υπεγράφη η πρώτη κρατική ιδρυτική πράξη (Συνθήκη του Brunnen) μεταξύ των τριών γερμανόφωνων καντονίων (κρατιδίων) Uri, Schwyz και Unterwalden στις 9 Δεκεμβρίου 1315. Με την πάροδο των ετών ομόγλωσσα και ετερόγλωσσά τους κρατίδια γίνονταν μέλη της συγκεκριμένης «οικογένειας», επιτυγχάνοντας κατά τον 19ο αιώνα την εδαφική της ολοκλήρωση, η οποία διατηρείται αλώβητη έως σήμερα.
Ωστόσο, οι ιδρυτικές διαθέσεις των κρατιδίων συνοδεύτηκαν από συγκρούσεις με τη δυναστεία των Αψβούργων, καθώς εκείνη την εποχή η περιοχή του καντονίου του Uri, του ενός από τα τρία πρωταρχικά κρατίδια της Παλαιάς Ελβετικής Συνομοσπονδίας, ήταν παράλληλα η μήτρα της άνω δυναστείας γεγονός που προκαλούσε σύγκρουση εδαφικών συμφερόντων στην παρούσα περιοχή. Σαφώς, η χειραφέτηση των Ελβετών πραγματοποιήθηκε, όμως η διακήρυξη αυτή έπρεπε να αποτυπωθεί στην εγχώρια ιστορία με μεγαλειώδη τρόπο, προκειμένου να χαραχτεί αιωνίως στην εθνική συνείδηση των σύγχρονων Ελβετών. Υπό αυτό το πρίσμα, ο Γουλιέλμος Τέλλος αποτέλεσε τον τρόπο ανάδειξης αυτής της διακήρυξης, γι’ αυτό και διατυπώνεται το ερώτημα της ιστορικότητας ή μη του παραπάνω προσώπου, καθώς το μέγεθος και η ένταση των ανδραγαθημάτων του προκαλεί ιδιαίτερη εντύπωση και θαυμασμό.
Οι βιογραφικές αποχρώσεις του Γουλιέλμου Τέλλου είναι ποικίλες, καθώς η τοπική γραμματειακή παραγωγή ενέχει ένα ευρύ φάσμα πηγών γύρω από το βίο και το ηρωικό του πέπλο. Εξαιρέσει των ελλειπόντων προφορικών πηγών, η πρώτη γραπτή αναφορά εντοπίζεται στο Λευκή Βίβλο του Weisses Buch von Sarnen, τον 14ο αιώνα, όπου ο Hans Schriber, ο Γενικός Γραμματέας του Κρατιδίου του Obwalden, παραθέτει σε πρώτο στάδιο την πρώιμη ιστορία της Παλαιάς Ελβετικής Συνομοσπονδίας και σε δεύτερη φάση τον ιδρυτικό όρκο της και τα ηρωικά κατορθώματα του Τέλλου. Έπειτα, το Tellenlied (16ος αιώνας), ένα δημοτικό άσμα θα λέγαμε, διαφοροποιείται από το άνωθεν έργο, καθώς εμπεριέχει αποσπασματικές πληροφορίες των επιτευγμάτων του, ενώ παράλληλα εξιστορεί την προσάρτηση ολοένα και περισσότερων καντονίων έως την περίοδο των Βουργουδικών Πολέμων.
Τέλος, η συγκεκριμένη βιογραφική ελλειπτικότητα αντικαθίσταται ικανοποιητικώς από την εργογραφία του Aegidius Tschudi, καθώς βρίθει ικανοποιητικών πληροφοριών για τον Γουλιέλμο και για την εν γένει δράση του. Ωστόσο, η ποσοτική και ποιοτική διαφοροποίηση των πληροφοριών που «αποθησαυρίζονται» από τον Aegidium εγείρουν το εύλογο ερώτημα της εφευρετικής προσθήκης ευφάνταστων στοιχείων στη δράση του εθνικού του ήρωα, προκείμενου να τονιστεί η εθνική υπερηφάνεια, τη στιγμή που οι προγενέστερες γραπτές πηγές υστερούσαν της ηθικής ανυψώσεως του ήρωα.
Σύμφωνα με τον Ελβετό ιστορικό, ο Τέλλος κατάγονταν από την περιοχή Bürglen του καντονίου του Uri. Η παιδική και εφηβική του περίοδος αποτελεί για τους ερευνητές μία ιδιαίτερη πρόκληση, καθώς απουσιάζουν παντελώς οι ενδείξεις που θα παρέχουν ασφαλείς πληροφορίες γι’ αυτό το χρονικό διάστημα της ζωής του. Αντιθέτως, με τη μετάβαση στην ενήλικη ζωή, ξεκινά η εξιστόρηση των κατορθωμάτων. Υποστηρίζεται πως επρόκειτο για έναν ρωμαλέο άνδρα, ο οποίος ήταν δεινός ορειβάτης και τοξοβόλος. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο πως η φήμη του συνδέθηκε με την τοξοβολία.
Σύμφωνα με τον μύθο, η επική του δραστηριότητα ξεκίνησε από την πόλη Altdorf, την οποία επισκέφθηκε μαζί με τον υιό του. Την ίδια περίοδο την πόλη επισκέφτηκε ο Albrecht Gessler, ο νέος ηγεμών της περιοχής, υπό τη διαταγή του οποίου τοποθετήθηκε ένα καπέλο σ’ ένα δέντρο της πλατείας, προκειμένου να υποκλιθούν οι κάτοικοι σε αυτό, επιδεικνύοντας με αυτόν τον τρόπο την υποδούλωση τους στη νέα ηγεσία. Σαφώς, ο ήρωας μας ήταν ο μοναδικός που δεν υπάκουσε στη διαταγή, προκαλώντας την οργή του ηγεμόνος. Διατάχθηκε ως τιμωρία στην απείθεια του να τοποθετηθεί ένα μήλο πάνω από το κεφάλι του υιού του ως στόχο της επικειμένης τοξοβολίας που έπρεπε να επιτελέσει ο Γουλιέλμος. Σε περίπτωση που αποτύγχανε, η τιμωρία θα ήταν η θανατική καταδίκη του ίδιου και του γιου του. Η δοκιμασία ολοκληρώθηκε επιτυχώς για τον Γουλιέλμο.
Μετά από αυτό το γεγονός συνελήφθη, για να μεταφερθεί σ’ ένα κάστρο στο Küssnacht am Rigi. Η διαδρομή προς το κάστρο πραγματοποιήθηκε μέσω βάρκας στη λίμνη της Λουκέρνης. Ωστόσο, μία απρόσμενη καταιγίδα έθεσε σε κίνδυνο τον ηγεμόνα, τους φρουρούς, καθώς και τον συλληφθέντα. Η μόνη λύση ήταν η απελευθέρωση του Γουλιέλμου, ώστε να επιτευχθεί η διάσωση της βάρκας. Όμως, η απελευθέρωση του είχε ως αποτέλεσμα την εκ μέρους του εκούσια μετατόπιση της βάρκας πάνω σε ένα βράχο, προκειμένου να καταστραφεί. Οι διασωθέντες, μεταξύ αυτών ο Τέλλος και ο Gessler, βρέθηκαν σε ένα δάσος, οπού ο δεύτερος καταδίωξε τον πρώτο σκοτώνοντάς τον με ένα τόξο.
Με αυτόν τον τρόπο, ο Γουλιέλμος Τέλλος ενέπνευσε τους ομοεθνείς του να επαναστατήσουν έναντι των Αψβούργων, προκείμενου να διακηρύξουν την ανεξαρτησία του έθνους τους, η οποία πραγματοποιήθηκε βάσει της συνθήκης που αναφέρθηκε παραπάνω.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Britannica.com, William Tell. Διαθέσιμο εδώ
- Wernick, Robert (2004), In Search of William Tell, smithsonianmag.com. Διαθέσιμο εδώ
- Bowes, Beata (2018), WHO WAS THE REAL WILLIAM TELL?, victorianopera.com.au. Διαθέσιμο εδώ
