Της Εβελίνας Στεφανάκη,
Ζούμε αναμφίβολα στην εποχή της πληροφορίας και συγκεκριμένα της εύκολης και γρήγορης αναζήτησής της στα χιλιάδες sites που υπάρχουν. Σήμερα, με το πάτημα ενός κουμπιού, μπορείς να ενημερωθείς για όλους και για όλα χωρίς την παραμικρή δυσκολία, απλώς σερφάροντας στο διαδίκτυο. Πόσο σίγουρος είσαι, όμως, ότι δεν έχεις πέσει θύμα fake news;
Σε αυτό τον κυκεώνα της πληροφορίας όπως είπαμε, τίποτα δεν είναι θέσφατο, μιας και μπορεί ο καθένας από εμάς να αναρτήσει ό,τι θέλει χωρίς κανενός είδους έλεγχο. Αν εγώ, ας πούμε, θέλω να διαβάλλω τον γείτονά μου, μπορώ να γράψω οτιδήποτε γι’ αυτόν και εσύ διαβάζοντάς το να με πιστέψεις. Βλέπεις; Είναι τόσο απλό. Έτσι αβίαστα, εγώ μπορώ να δημιουργήσω εντυπώσεις για κάποιον που εσύ δεν ξέρεις καν ή απλώς έχεις ακουστά, επειδή εμένα δεν μου αρέσει η συμπεριφορά του ή μου είναι αντιπαθής. Το ίδιο εύκολα δημιουργούνται λανθασμένες εντυπώσεις και για σοβαρότερα ζητήματα από τον γείτονά μου. Κάπου εδώ, λοιπόν, αρχίζει η παραπληροφόρηση, της οποίας θύματα έχουμε υπάρξει σχεδόν όλοι.
Πρέπει να παραδεχτούμε πως οι περισσότεροι από εμάς δεν είμαστε και τόσο προσεχτικοί με αυτά που διαβάζουμε, ούτε ελέγχουμε από πού προέρχονται οι πληροφορίες που μας «σερβίρονται». Μέγα λάθος! Βέβαια, όταν κάποιος γράφει για ασήμαντα θέματα, όπως ο γείτονάς μου, τα πράγματα δεν είναι και τόσο σοβαρά. Τι γίνεται, όμως, όταν κανείς αποφασίζει να γράψει για σημαντικά ζητήματα όπως η πανδημία καλή ώρα; Εκεί τα πράγματα σοβαρεύουν. Δυστυχώς, η κοινή γνώμη διχάζεται εύκολα και παρασύρεται ακόμη ευκολότερα, δημιουργώντας έτσι ένα φαύλο κύκλο κακής ή σκοπίμως λανθασμένης πληροφόρησης. Το γνωστό φαινόμενο από στόμα σε στόμα, που ξαφνικά όλοι έχουμε άποψη επί παντός επιστητού και καταλήγουμε να γινόμαστε φερέφωνα ψευδών ειδήσεων.
Πάμε, όμως, να δούμε πώς μπορούμε να αποφύγουμε τις κακοτοπιές και να είμαστε σίγουροι για αυτά που διαβάζουμε.
Βήμα πρώτο: Κοιτάξτε το URL. Συνήθως οι διευθύνσεις URL που τελειώνουν π.χ. σε com.co ή l-o, προέρχονται από μη έγκυρα site. Επομένως, τα περίεργα URL, πρέπει να σας βάλλουν σε υποψίες.
Βήμα δεύτερο: Προσέξτε τη διάταξη του άρθρου. Τις περισσότερες φορές, τα sites που περιέχουν ψευδείς ειδήσεις δεν έχουν σωστή δομή ή κάνουν πολλά γραμματικά λάθη. Υποστηρίζουν, επίσης, ισχυρές θέσεις χωρίς να αναφέρουν πηγές. Τα δημοσιογραφικά sites, δεν αναρτούν άρθρα τα οποία δεν έχουν περάσει από την επιμέλεια του αρχισυντάκτη και πάντα αναφέρουν τις πηγές πληροφόρησής τους. Άρα, η διάταξη είναι πολύ σημαντική.
Βήμα τρίτο: Ψάξτε για τον συντάκτη του άρθρου ή του μέσου από το οποίο ενημερώνεστε. Αν το όνομά του δεν αναφέρεται πουθενά, τότε πρέπει να μπείτε σε σκέψεις… Γιατί κάποιος που γράφει δημόσια, να μην θέλει να αναφέρει το όνομά του; Είναι αξιοπερίεργο, έτσι;
Βήμα τέταρτο: Να διασταυρώνετε πάντα τις πληροφορίες που σας δίνονται. Μην αρκείστε σε ένα μόνο site. Μπείτε και σε άλλα ειδησεογραφικά μέσα και ψάξτε για πληροφορίες παρόμοιες με αυτές που διαβάσατε. Αν δεν υπάρχουν πουθενά αλλού, τότε κάτι πάει λάθος.
Βήμα πέμπτο: Τσεκάρετε την κύρια εικόνα του άρθρου. Αν βρείτε την εικόνα του άρθρου που διαβάσατε σε άλλα άρθρα με άσχετο περιεχόμενο, τότε πρέπει να σας μπουν υποψίες.
Ποιο είναι, όμως, το συμπέρασμα; Ας είμαστε πιο προσεχτικοί με αυτά που πέφτουν στα χέρια μας και ασφαλώς παραπάνω υποψιασμένοι. Δεν γνωρίζουμε τι είδους προθέσεις έχει ο κάθε άνθρωπος που αναρτά μία «είδηση» σε μία ιστοσελίδα, όποτε η διασταύρωση πληροφοριών είναι μονόδρομος. Είθε να μην υπάρξουν άλλα «θύματα» fake news!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- What Is Fake News?, guides.library.cornell.edu, διαθέσιμο εδώ
