Της Μαρίας Κόλλια,
Τώρα που το 2021 πλησιάζει στο τέλος του, αξίζει να αναλογιστεί κανείς τις εξελίξεις που έλαβαν χώρα στην Ευρώπη και είχαν αντίκτυπο σε ευρωπαϊκό αλλά και διεθνές επίπεδο, καθόσον διαμόρφωσαν σε σημαντικό βαθμό τη διεθνή πραγματικότητα. Ήταν, τελικά, το έτος αυτό μια σχετικά ευνοϊκή χρονιά για τη Γηραία Ήπειρο ή αντιθέτως οι προεκτάσεις των πολιτικών της εξελίξεων θα επιφέρουν αλλαγές, καθόλου επιθυμητές, στη διεθνή τάξη πραγμάτων;
Είναι γεγονός αναντίρρητο πως το 2021 σημαδεύτηκε από τις γερμανικές εκλογές, αφού αυτές προξένησαν σημαντική μεταβολή όχι μόνο στο εσωτερικό της Γερμανίας αλλά και στην Ευρώπη εν συνόλω. Η πρώην Καγκελάριος ή “Mutti” (στα ελληνικά: μητέρα), όπως θεωρούν οι Γερμανοί την Angela Merkel, αποσύρθηκε από τη γερμανική πολιτική σκηνή μετά από 16 συναπτά έτη ενεργούς δράσης. Το πηδάλιο της Γερμανίας ανέλαβε, μετά από μια εκλογική αναμέτρηση για τα αποτελέσματα της οποίας κανείς δεν μπορούσε να είναι βέβαιος, ο τεχνοκράτης τέως Yπουργός Οικονομικών, Olaf Scholz. Μένει μόνο να φανεί τι γραμμή θα ακολουθήσει ο νέος Καγκελάριος και πως θα διαμορφωθεί η ισορροπία ισχύος εντός Ε.Ε.
Από την άλλη πλευρά, πολλαπλές κυβερνητικές κρίσεις φαίνεται να ξέσπασαν στην Ευρώπη, με αυτή της γείτονας χώρας Ιταλίας να πρωτοστατεί. Συγκεκριμένα, ο Matteo Renzi, αρχηγός του κόμματος ‘’Italia Viva’’ (ελληνικά: Ζήτω η Ιταλία) και μέλος του κυβερνητικού συνασπισμού απέσυρε δύο Υπουργούς, με αποτέλεσμα να μη συγκεντρώνεται η αναγκαία πλειοψηφία για τον σχηματισμό κυβέρνησης. Το κλίμα της αναταραχής που επικρατούσε στη χώρα, το οποίο ενέτεινε και η υγειονομική κρίση που βρισκόταν εν εξελίξει, κατόρθωσε να αντιστρέψει μόνο ο Mario Draghi, ο οποίος ορκίστηκε στον πρωθυπουργικό θώκο τον Φεβρουάριο του 2021, έχοντας θητεύσει ως Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στο παρελθόν και απολαμβάνοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τον σεβασμό μεγάλου μέρους της ιταλικής κοινής γνώμης.
Οι παραιτήσεις τόσο του Ολλανδού Πρωθυπουργού, Mark Rutte, όσο και του Αυστριακού Καγκελαρίου, Sebastian Kurz, παρουσιάζουν αρκετά κοινά στοιχεία, αλλά διαφορετική κατάληξη. Είναι ευρέως γνωστό πως και οι δύο ηγέτες εξωθήθηκαν σε παραίτηση από το αξίωμά τους εξαιτίας σκανδάλων που ξέσπασαν· ο πρώτος βρέθηκε μπλεγμένος σε ένα σκάνδαλο σχετιζόμενο με γονείς που δέχτηκαν αδίκως κατηγορίες για εξαπάτηση του κράτους δικαίου με αντάλλαγμα τη λήψη κρατικών επιδομάτων, και ο δεύτερος αντιμετώπισε κατηγορίες μαζί με ορισμένους στενούς συνεργάτες του για διαφθορά και προώθησή του στην ηγεσία του κόμματός του με άδολα μέσα. Παρόλα αυτά, ο Rutte κατόρθωσε να επανεκλεγεί τον Μάρτιο, ενώ ο Kurz αντικαταστάθηκε από τον Karl Nehammer.
Επίσης, στις περιφερειακές γαλλικές εκλογές που έλαβαν χώρα τον Ιούνιο του 2021 φάνηκε ξεκάθαρα η εκ νέου ανάδειξη των παραδοσιακών κομμάτων, δηλαδή του κεντροαριστερού Σοσιαλιστικού Κόμματος (PS) καθώς και του κεντροδεξιού Ρεπουμπλικανικού Κόμματος (LR). Στις εσωτερικές εκλογές του Ρεπουμπλικανικού κόμματος που ακολούθησαν την 4η Δεκεμβρίου αναδείχθηκε ως ηγέτιδα η Valerie Pecresse, εκλογή που κανείς δεν ανέμενε. Από την άλλη πλευρά, ο Eric Zemmour, ο Γάλλος “Trump’’ όπως τον αποκαλούν, που πολλάκις έχει προκαλέσει με τις ρατσιστικές δηλώσεις του, κατεβαίνει στις γαλλικές προεδρικές εκλογές του 2022 ως ανεξάρτητος υποψήφιος. Το γεγονός πως θα υπάρχουν τόσοι δεξιοί και ακροδεξιοί συνασπισμοί στις εκλογές είναι τουλάχιστον ανησυχητικό.
Η ακροδεξιά βέβαια φαίνεται να παρουσιάζει άνοδο και σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αναπόφευκτα δημιουργείται μείζον ζήτημα δημοκρατικού ελλείματος καθώς και καταπάτησης των βασικών αρχών που προωθεί η Ε.Ε. Λόγος γίνεται για τον Viktor Orban, Πρωθυπουργό της Ουγγαρίας, ο οποίος επιδιώκει να έχει τον τύπο υπό τον έλεγχό του και να κατευθύνει πλήρως τη λειτουργία της Κεντρικής Τράπεζας της Ουγγαρίας, ενώ προβαίνει σε παράνομες τροποποιήσεις του Συντάγματος, ώστε να εξυπηρετήσει ιδιοτελή συμφέροντα, και τον Mateusz Morawiecki, Πρωθυπουργό της Πολωνίας, ο οποίος τίθεται υπέρ μιας αντιμεταναστευτικής πολιτικής, αρνούμενος τη δυνατότητα ασύλου, ακόμα και σε εκείνους που επάξια την αξίζουν, αμφισβητώντας ανοιχτά το Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Τέλος, ο Alexander Lukashenko, ηγέτης της Λευκορωσίας, ασκεί πίεση στο ευρωπαϊκό μπλοκ, δημιουργώντας τη μεταναστευτική κρίση στα σύνορα με την Πολωνία, ενθαρρύνοντας ανθρώπους να περάσουν παράνομα στην Ευρώπη. Και όλο αυτό, ως αντίποινα στις κυρώσεις που η Ε.Ε. του επέβαλε πριν κάποιους μήνες.
Ταυτόχρονα, η Ρωσία φαίνεται να προσπαθεί να εκμεταλλευτεί την παρούσα μεταναστευτική κρίση, εφόσον οι ευρωπαϊκές ηγεσίες είναι πλέον στραμμένες εκεί, για να αυξήσει τα στρατεύματα στην Ουκρανία. Συγκριτικά με άλλες περιόδους, λοιπόν, μια σύγκρουση μεταξύ των δύο δυνάμεων τη δεδομένη χρονική στιγμή και, συνεπώς, μια συγκυρία παρόμοια με εκείνη του 2014 (όποτε και επιτεύχθηκε η ρωσική προσάρτηση της Κριμαίας) δεν κρίνεται διόλου απίθανη.
Εξάλλου, είναι ηλίου φαεινότερο ότι οι σχέσεις Ρωσίας και Ε.Ε. δεν κινήθηκαν και σε πολύ φιλικά επίπεδα την περασμένη χρονιά, αφού αλλεπάληλες κυρώσεις επιβλήθηκαν και προς τις δύο κατευθύνσεις. Αφορμή υπήρξε ο Alexei Navalny, κεντρικό πρόσωπο στη ρωσική πολιτική σκηνή, που χαρακτηρίζεται και ως «ο άνθρωπος που φοβάται περισσότερο ο Putin». O εν λόγω αντιπολιτευόμενος αντιμετωπίστηκε από τη Ρωσία με τρόπο που δε συμβαδίζει ούτε με τα ευρωπαϊκά αλλά ούτε και με τα στοιχειώδη ιδεώδη της δικαιοσύνης, διότι συλλήφθηκε και διώχθηκε χωρίς να υπάρχουν οι απαραίτητες αποδείξεις, οδηγώντας την Ε.Ε. να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία. Με τη σειρά της, εκείνη απάντησε με τον ίδιο τρόπο.
Πολιτική κρίση φαίνεται να ξέσπασε και στα Βαλκάνια. Αναλυτικά, τον Οκτώβριο, το Κοινοβούλιο της Ρουμανίας ανέτρεψε από την εξουσία τον Florin Vasile Citu, υπερψηφίζοντας πρόταση μομφής εναντίον του. Έκτοτε, έγιναν πολλαπλές απόπειρες να διοριστεί άλλος κυβερνήτης, αλλά επί ματαίω. Στη Βόρεια Μακεδονία, επίσης, ο Zoran Zaev υπέβαλε την παραίτησή του κατόπιν της συντριπτικής ήττας του στις δημοτικές εκλογές και εξαιτίας της αποτυχίας του να εντάξει τη χώρα του στην Ε.Ε. Τον διαδέχτηκε ο Dimitar Kovacevski. Η κατάσταση στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη παραμένει ιδιαίτερα δύσκολη, καθόσον υπάρχει έντονος ο κίνδυνος διάσπασης, με τους Σερβοβόσνιους αυτονομιστές να οργανώνονται στρατιωτικά. Tέλος, στη Βουλγαρία, πραγματοποιήθηκαν εκλογές, τις οποίες κατάφερε να νικήσει ο Κiril Petkov, ο οποίος φαντάζει σαν μια «ανάσα» για τη χώρα που έχει στιγματιστεί ως ένα σαθρό πολιτικό σύστημα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον προηγούμενο κυβερνήτης της και τις κατηγορίες εις βάρος του για εμπλοκή σε πολλαπλά σκάνδαλα.
Σε αντίθεση με το μέρος εκείνο της Ευρώπης που η ακροδεξιά κυριαρχεί, αξίζει να σημειωθεί πως η σοσιαλδημοκρατική λογική φαίνεται να έχει κατακλύσει τη Σκανδιναβική χερσόνησο. Κάτι τέτοιο διεφάνη ξεκάθαρα στις νορβηγικές βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου, όπου το εργατικό κόμμα ανεδείχθη πρώτο με ποσοστό 26%, ακολουθώντας το παράδειγμα της Δανίας, όπου η ηγέτιδα των Σοσιαλδημοκρατών, Mette Frederiksen, διατελεί Πρωθυπουργός της χώρας, και της Φινλανδίας, όπου η Sanna Marin ανήκει επίσης στο φάσμα των Σοσιαλδημοκρατών. Τέλος, το παζλ συμπληρώνει η Magdalena Andersson, η πρώτη γυναίκα Πρωθυπουργός της χώρας, διαποτισμένη με τα ίδια ιδεολογικά πρότυπα.
Όλα τα παραπάνω έλαβαν χώρα σε μια συγκυρία κάθε άλλο παρά ευνοϊκή διεθνώς. Η υγειονομική κρίση συνεχίζει να θερίζει και οι μεταλλάξεις του νέου κορωνοϊού προκαλούν κατακόρυφη αύξηση των κρουσμάτων, με την Ευρώπη να βρίσκεται στο μάτι του κυκλώνα. Ας ελπίσουμε η κατάσταση να βελτιωθεί την επόμενη χρονιά και να συναντήσουμε λιγότερες κυβερνητικές και μεταναστευτικές κρίσεις στην ήπειρο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η σοσιαλδημοκρατία επιστρέφει στην Σκανδιναβία, Deutsche Welle, διαθέσιμο εδώ
- Romania: The political crisis aggravates the country’s worst covid-19 wave, Credendo, διαθέσιμο εδώ
- The forgotten crisis: Bulgaria’s struggle for democracy, Current Affairs, διαθέσιμο εδώ
- Dimitar Kovachevski has been Elected to form a government in North Macedonia, novinite, διαθέσιμο εδώ
- Μπρα ντε Φερ ΕΕ και ΗΠΑ με τη Ρωσία, Ναυτικά Χρόνια, διαθέσιμο εδώ
