Της Αριάδνης – Παναγιώτας Φατσή,
Είναι δυνατόν να δημιουργηθούν κτήρια που σέβονται το περιβάλλον; Η απάντηση είναι «ναι», χρησιμοποιώντας αυτό που είναι γνωστό ως βιοκλιματική αρχιτεκτονική. Αυτός ο τύπος σχεδιασμού λαμβάνει υπόψη τις τοπικές κλιματικές συνθήκες (ήλιος, άνεμος, βροχή κ.λπ.) για τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός κτηρίου. Μια άλλη βασική πτυχή του είναι η ενεργειακή απόδοση, η οποία είναι ένα κρίσιμο όπλο για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Συχνά ακούγεται ότι υπάρχει σήμερα μια τάση προς αυτή τη μορφή αρχιτεκτονικής, που θεωρείται ένας πρωτοποριακός τρόπος σχεδιασμού και κατασκευής κτηρίων και στοχεύει στη βέλτιστη αξιοποίηση του φυσικού περιβάλλοντος και την ελάχιστη δυνατή σπατάλη ενέργειας.
Η βιοκλιματική αρχιτεκτονική είναι, όπως φάνηκε ήδη, ένας τρόπος σχεδιασμού κτηρίων με βάση το τοπικό κλίμα, με στόχο τη διασφάλιση θερμικής άνεσης χρησιμοποιώντας περιβαλλοντικούς πόρους. Πρέπει, επίσης, τα κτήρια αυτά να ενσωματωθούν αρμονικά στο φυσικό τους περιβάλλον. Αυτό δεν είναι κάτι καινούργιο, γιατί θα μπορούσαμε να πούμε ότι η παραδοσιακή αρχιτεκτονική είναι εγγενώς βιοκλιματική. Το μόνο που χρειάζεται να κάνει κάποιος για να το διαπιστώσει αυτό είναι να δει τα σχήματα των στεγών και τα μεγέθη των παραθύρων σε διάφορες χώρες και περιοχές – έχουν διαμορφωθεί έτσι, γιατί αυτό ταιριάζει με το κλίμα της περιοχής. Οι κύριοι στόχοι της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής είναι η δημιουργία υγιών, άνετων κατοικιών για τους κατοίκους αυτών των κτηρίων, με σεβασμό στο περιβάλλον. Για να γίνει αυτό, είναι σημαντικό να αποφεύγεται η χρήση ρυπογόνων υλικών, να διασφαλίζεται η ευημερία της τοπικής βιοποικιλότητας και να γίνεται αποτελεσματική χρήση της ενέργειας, των οικοδομικών υλικών, του νερού και άλλων πόρων.
Ποια είναι, όμως, τα χαρακτηριστικά αυτών των κτηρίων; Αρχικά, ο προσανατολισμός, το μέγεθος, το ύψος, η διάταξη, ακόμη και το χρώμα αυτών των σπιτιών σχεδιάζονται πριν χτιστούν για να εγγυώνται την καλύτερη δυνατή χρήση της ενέργειας. Τα κτήρια διατηρούνται συμπαγή για να μειωθεί η επιφάνειά τους, με τα κύρια παράθυρα να είναι στραμμένα προς το μέρος που θα μπορούν να αξιοποιήσουν στο έπακρο την παθητική ηλιακή ενέργεια. Τα υλικά που περιβάλλουν το εξωτερικό του σπιτιού (τοίχοι, πόρτες, στέγες κ.λπ.) πρέπει να είναι κατάλληλα μονωμένα για να αποφευχθεί η απώλεια θερμότητας. Τα συστήματα εξαερισμού διασφαλίζουν ότι η θερμότητα του αέρα που απομακρύνεται από το κτίριο μεταφέρεται στον καθαρό αέρα, για την αποφυγή θερμικών απωλειών.
Το νερό και τα φυτά είναι επίσης σημαντικά σε θερμότερα κλίματα, χρησιμοποιώντας δέντρα, σχέδια αναρρίχησης, κάθετους κήπους, πράσινες στέγες και άλλες τεχνικές για τη δημιουργία δροσερών περιοχών που προστατεύουν από τη ζέστη του ήλιου. Οι θερμικοί συσσωρευτές όπως οι εναλλάκτες θερμότητας και οι αντλίες καθιστούν δυνατή τη δέσμευση και αποθήκευση της θερμότητας που παράγεται από το σύστημα θέρμανσης ή τον ήλιο και την αποφυγή απωλειών. Παράλληλα, η αεροστεγανότητα του κτιρίου είναι απαραίτητη. Οι διαρροές από τα κενά πρέπει να είναι ελάχιστες σε σχέση με τον συνολικό όγκο του σπιτιού. Οι θερμογέφυρες πρέπει να αποφεύγονται: οι άκρες, οι γωνίες και οι αρμοί πρέπει να δημιουργούνται προσεκτικά για να αποφευχθεί η απώλεια θερμότητας μέσω αυτών των γεφυρών. Τέλος, η υδροθερμική άνεση μπορεί να επιτευχθεί ελέγχοντας αποτελεσματικά τα ρεύματα αέρα, την εξάτμιση που προκαλείται από τον ήλιο ή με τη μείωση της συμπύκνωσης, ιδιαίτερα σε θερμά κλίματα.
Θα πει κανείς, καλά όλα αυτά, αλλά έχουν εφαρμοστεί ποτέ στην Ελλάδα; Λοιπόν, η απάντηση εν συντομία είναι ναι, αλλά συνεχίστε την ανάγνωση!
Ο Πύργος του Πειραιά είναι ίσως το πιο αξιοσημείωτο κτήριο της πόλης, αν εξαιρέσει κανείς το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. Πριν από αρκετό καιρό, ξεκίνησε η ανάπλαση και ανακαίνιση του κτηρίου, την οποία ανέλαβε η Dimand, γνωστή για τη σειρά των «πράσινων» αρχιτεκτονικών τους επιτευγμάτων. Τα έργα που συντελούνται και αναμένεται να ολοκληρωθούν το 2023 θα καταστήσουν τον δημοφιλή ουρανοξύστη ένα κτήριο με προδιαγραφές κατασκευής φιλικής προς το περιβάλλον. Με την ολοκλήρωσή του, το έργο θα λάβει την πιστοποίηση LEED, πράγμα που σημαίνει ότι βρίσκεται σε ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο αναφορικά με την περιβαλλοντική προστασία.
Ο ουρανοξύστης, όταν ολοκληρωθεί, θα εντάσσεται στην κατηγορία των βιοκλιματικών κτηρίων. Τα βιοκλιματικά κτίσματα έχουν ως στόχο να ενσωματώνονται αρμονικά στο τοπικό κλίμα και το φυσικό περιβάλλον, ώστε να απαιτούν μειωμένη κατανάλωση ενέργειας. Σε αυτή τη διαδικασία, σημασία έχει η κατεύθυνση με την οποία βλέπει το κτήριο ο ήλιος, ο φυσικός άνεμος, το μικροκλίμα, η θέα, αλλά και η τοπική βλάστηση. Όλα τα στοιχεία πρέπει να συγκεραστούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ώστε να υπάρχει ευχάριστη διαβίωση με όσο το δυνατόν μικρότερη σπατάλη ενέργειας. Αυτός ο σχεδιασμός, όπως είναι φυσικό, απαιτεί μια ιδιαίτερη εξειδίκευση, για την οποία αρμόδια είναι η εταιρεία που έχει αναλάβει το έργο της ανάπλασης στον Πειραιά. Πρόκειται για μια εταιρεία με σημαντικές διακρίσεις στον τομέα της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, η οποία συνδυάζει πολλά τέτοια στοιχεία σε κάθε νέο πρότζεκτ που αναλαμβάνει.
Δε μένει παρά να δούμε και ιδίοις όμμασι την ανάπλαση του ιστορικού αυτού κτηρίου, και να ελπίσουμε ότι αυτή η στροφή προς μια πιο πράσινη αρχιτεκτονική θα συνεχίσει να υφίσταται και να κερδίζει έδαφος στη χώρα μας, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η «green team» της Dimand και τα μυστικά των πιο sustainable κτιρίων της Αθήνας, lifo.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Μέσα στον Piraeus Tower: Μπήκαμε στο εργοτάξιο -Έτσι γίνεται η αναδόμηση του ουρανοξύστη -Η θέα από τα 88 μ., iefimerida.gr, διαθέσιμο εδώ.
