Της Μαριτίνας Γκίνη,
Σε λίγες μέρες αποχαιρετούμε το 2021 και υποδεχόμαστε το 2022, το οποίο ελπίζουμε να είναι περισσότερο ελπιδοφόρο. Με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, ένα από τα πιο σημαντικά και οδυνηρά γεγονότα της ελληνικής ιστορίας, έκανε την πρεμιέρα της η ταινία «Σμύρνη μου αγαπημένη». Πρόκειται για την κινηματογραφική μεταφορά του ομώνυμου θεατρικού έργου της Μιμής Ντενίση, το οποίο εδώ και χρόνια έχει προσελκύσει πλήθος θεατών.
Η ταινία, λοιπόν, ως ένα εγχείρημα που συμπυκνώνει το περιεχόμενο των παραστάσεων, αναλαμβάνει να μάς διηγηθεί τη ζωή των Ελλήνων της Σμύρνης και την καταστροφή που προκλήθηκε εξαιτίας των πολιτικοοικονομικών συμφερόντων, καθώς και τις δυσβάσταχτες συνθήκες που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν οι Έλληνες πρόσφυγες κατά την άφιξή τους στην Ελλάδα του 20ού αιώνα.
Από τη μία πλευρά, βρισκόμαστε στη Μυτιλήνη του 2015, όπου καταφθάνουν χιλιάδες πρόσφυγες από εμπόλεμες περιοχές, εκεί σπεύδει και η Filio Williams, μια Ελληνοαμερικανίδα γιαγιά μαζί με την εγγονή της, για να συμπαρασταθεί και να βοηθήσει τους πρόσφυγες. Κανείς δεν γνωρίζει ότι και η γιαγιά της πριν από 100 χρόνια βρέθηκε στη θέση των προσφύγων, διωγμένη και κατατρεγμένη από την αγαπημένη της Σμύρνη. Η Filio Williams μάς διηγείται την ιστορία της οικογένειας Μπαλτατζή, μέσα από το τετράδιο των συνταγών της γιαγιάς της.
Στη συνέχεια, μεταφερόμαστε στη Σμύρνη του 1915, σε ένα περιβάλλον νοσταλγικό και κοσμοπολίτικο, όπου Έλληνες, Αρμένιοι, Λεβαντίνοι και Τούρκοι ζουν μαζί και αρμονικά. Η αστική τάξη απαρτίζεται σε μεγάλο βαθμό από εύπορους Έλληνες, οι οποίοι δραστηριοποιούνταν δυναμικά στο εμπόριο, φημιζόμενοι για τον πλουσιοπάροχο τρόπο ζωής τους. Μία από αυτές τις οικογένειες είναι και αυτή του Δημήτρη Μπαλτατζή.
Παρακολουθούμε την πορεία της οικογένειας από το 1915 έως και τον όλεθρο του 1922, τα κοσμοπολίτικα πάρτι, τις ανέμελες μέρες γεμάτες ξεγνοιασιά, την ευγένεια και την ανταλλαγή διαφορετικών απόψεων χωρίς την επιθετικότητα που μας χαρακτηρίζει σήμερα, αλλά και την αρμονική συμβίωση με ανθρώπους κάθε εθνικότητας, μιας και η Σμύρνη ήταν ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα πολιτισμού. Οι ήρωες μας μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα ερωτεύονται, απολαμβάνουν την ευημερία, διχάζονται, μιας και τα δυο αδέλφια Μπαλτατζή είναι υποστηρικτές διαφορετικών πολιτικών στρατοπέδων, αλλά σε καμία περίπτωση δεν είναι προετοιμασμένοι για την καταστροφή και τον πόνο που είναι προ των πυλών.
Η σκηνοθετική ματιά του Γρηγόρη Καραντινάκη σε συνδυασμό με την πένα της Μιμής Ντενίση και του Μάρτιν Σέρμαν μάς ταξιδεύουν με ακρίβεια και πιστότητα στις συνθήκες της εποχής. Η έξυπνη αντίθεση ανάμεσα στην αρχή και το τέλος της ταινίας μάς προσφέρει την πραγματική αίσθηση που είχαν οι άνθρωποι εκείνες τις εφιαλτικές μέρες. Ωστόσο, οι πολλές πληροφορίες, η γρήγορη εναλλαγή των εικόνων και ο καταιγισμός των κοινωνικοπολιτικών εξελίξεων δεν αφήνουν την αφήγηση να αναπνεύσει. Σε αρκετά σημεία οι ήρωες και το δράμα τους φεύγουν από το επίκεντρο, με αποτέλεσμα να αποδυναμώνεται ένα δυνατό χαρτί της ταινίας, η συγκίνηση.
Βέβαια, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε την προσπάθεια της Μιμής Ντενίση, η οποία μέσα από την ιστορική αναδρομή καταφέρνει να ευαισθητοποιήσει τους Έλληνες απέναντι στους πρόσφυγες. Μας υπενθυμίζει ότι κάθε λαός έχει τη δική του Σμύρνη, τη δική του ιστορία, η οποία πολλές φορές επαναλαμβάνεται.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Σμύρνη μου αγαπημένη, villagecinemas.gr, διαθέσιμο εδώ.
- Σμύρνη μου αγαπημένη, youfly.com, διαθέσιμο εδώ.
