Του Τάσου Καλαντζή,
Ήδη από τα τέλη του 20ού αιώνα η καθημερινή ζωή όλο και περισσότερων πολιτών έχει περάσει στο μαγευτικό, αλλά και επικίνδυνο ψηφιακό κόσμο. Η εισχώρηση του πολιτικοκοινωνικού συστήματος σε μία τέτοια κατάσταση έχει δημιουργήσει, στην ουσία, δύο διαστάσεις για τον ανθρώπινο παράγοντα: τον online και τον offline. Στην πρώτη, υπάρχει η δυνατότητα να πράττει κανείς όπως επιθυμεί, καθώς, λόγω της έλλειψης του κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου, ο καθένας προβαίνει σε ενέργειες κατά το δοκούν χωρίς να περιορίζεται ιδιαίτερα, ώστε να επικρατεί ο άκρατος δικαιωματισμός χωρίς το κάδρο των υποχρεώσεων, ενώ στη δεύτερη περίπτωση επικρατεί ακριβώς το αντίθετο. Νομίζω, λοιπόν, πως έχει έρθει η ώρα η πολιτεία να θεσπίσει ένα αυστηρό νομοθετικό πλαίσιο ως προς τη λειτουργία του διαδικτύου, το οποίο θα προστατεύει από τις επικίνδυνα αυξανόμενες παραβάσεις στον online κόσμο για τη διατήρηση της δημοκρατικής ισορροπίας και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Αυτό το διαδικτυακό περιβάλλον, που μοιάζει το ιδανικό μέρος για να διαμορφωθούν οι ελευθερίες και τα δικαιώματά μας, με τους κανόνες, όμως, που θέτουν οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας, θα πρέπει να προστατευτεί από την πολιτεία αποτελεσματικά και άμεσα, καθώς οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά με τις ευλογίες των μεγάλων εταιρειών των social media, πληθαίνουν σε βαθμό που διαταράσσεται η κοινωνική συνοχή και εντείνονται τα ήδη υπάρχοντα κοινωνικά προβλήματα. Τον τελευταίο καιρό έχουμε γίνει όλοι μάρτυρες σε γεγονότα που προσβάλλουν ανθρώπους, κομματιάζουν ψυχές και δημιουργούν ένα περιβάλλον ανησυχίας για το κοινωνικό σύνολο, αφού γίνεται φανερό πως και το Σύνταγμά μας δεν ήταν έτοιμο για μία τόσο γρήγορη μετάβαση στον ψηφιακό κόσμο, με αποτέλεσμα να βρίσκεται μία σημαντική μερίδα της κοινωνίας εκτεθειμένη στον αχανές κόσμο του με τα δύσβατα μονοπάτια οριοθέτησης.
Με τα γεγονότα, όπως το περιστατικό με τον Στάθη Παναγιωτόπουλο, να αυξάνονται καθημερινά πρέπει να αρχίσουν οι συζητήσεις που θα εγείρουν συνταγματικά ερωτήματα σχετικά με το ποιος πρέπει να έχει εξουσία στον ψηφιακό κόσμο και πώς η δημοκρατία μπορεί να λειτουργήσει καλύτερα στην ψηφιακή εποχή. Το γεγονός αυτό θα σημάνει την άνοδο του ψηφιακού συνταγματισμού, μια νέα φάση όπου τα ατομικά δικαιώματα και οι δημόσιες εξουσίες «μετατοπίζονται» μεταξύ διαφορετικών ομάδων – όπως οι παγκόσμιες πλατφόρμες και η ατομικότητα των ανθρώπων σε αυτές- σε διεθνή κλίμακα.
Ψηφιακός συνταγματισμός δεν σημαίνει επανάσταση στις ρίζες του σύγχρονου συνταγματισμού, οι αρχές του οποίου θα περιλαμβάνουν την υπεύθυνη κυβέρνηση, τα ατομικά δικαιώματα και το κράτος δικαίου. Αντιθέτως, πρόκειται για την αναπλαισίωση του ρόλου του συνταγματικού δικαίου στην ψηφιακή εποχή με στόχο την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο σύγχρονος συνταγματισμός, λοιπόν, είχε πάντα δύο αποστολές: την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και τον περιορισμό των εξουσιών μέσω ελέγχων και ισορροπιών. Στην ψηφιακή εποχή, μία από τις κύριες ανησυχίες είναι η άσκηση δημόσιων εξουσιών που απειλούν δικαιώματα και ελευθερίες, όπως η παρακολούθηση ή η ανάρτηση υλικού που προσβάλλει και θίγει την προσωπικότητα των ανθρώπων.
Η πρόκληση για τις συνταγματικές δημοκρατίες είναι μεγάλη, καθώς τα εγκλήματα του διαδικτύου πληθαίνουν. Αυτή η κατάσταση έχει οδηγήσει σε εκκλήσεις για διαφάνεια και λογοδοσία. Είναι ανάγκη η πολιτεία να δημιουργήσει ένα τέτοιο θεσμικό πλαίσιο που θα διασφαλίζει τη σωστή χρήση του διαδικτύου και θα προστατεύει θεμελιώδη δικαιώματα του ανθρώπου. Ο ψηφιακός συνταγματισμός προσφέρει, κατά συνέπεια, μια ποικιλία προοπτικών για την ανάλυση της προστασίας των δικαιωμάτων.
