Της Δήμητρας Κουρούπη,
Μπορεί να το παρατηρήσει ο καθένας: η θερμοκρασία συνεχώς κατεβαίνει, το φυσικό αέριο ανατιμάται, και ταυτόχρονα η πρώτη αυξάνει τη ζήτηση του δεύτερου. Στις αδρές του γραμμές, το θέμα της ενεργειακής κρίσης αποτελεί κοινή γνώση. Πρωτίστως, όμως, αποτελεί κοινό πρόβλημα, γι’ αυτό και βρέθηκε στο επίκεντρο των συζητήσεων που διεξήχθησαν στα πλαίσια της Συνόδου Κορυφής των 27 ηγετών της Ευρωζώνης την 16η Δεκεμβρίου.
Οι καθυστερήσεις στην πιστοποίηση του αγωγού Nord Stream 2 (ο οποίος θα μεταφέρει φυσικό αέριο από την Ρωσία προς την Γερμανία, πολλαπλασιάζοντας τις ποσότητες ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης) από την ρυθμιστική αρχή ενέργειας της Γερμανίας (Bundesnetzagentur) προκαλούν αλλεπάλληλες εκτινάξεις των τιμών του φυσικού αερίου. Μόλις την περασμένη Τρίτη, η «πράσινη» νέα Υπουργός Εξωτερικών Annalena Baerbock δήλωσε ότι ο αγωγός δεν θα μπορέσει να εγκριθεί και να συνδεθεί με το γερμανικό δίκτυο, ενόψει και της κλιμακούμενης κρίσης στα σύνορα Ουκρανίας–Ρωσίας, επιφέροντας νέα άνοδο κατά 10% στις τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Είχε προηγηθεί δε και η δήλωση του νέου Γερμανού Καγκελάριου Olaf Scholz πως η κυβέρνησή του δεσμεύεται να διασφαλίσει τον διαμετακομιστικό ρόλο της Ουκρανίας και κατ’ επέκταση της μη πολιτικής χρήσης του νέου αγωγού από τη Ρωσία, με σκοπό δηλαδή την παράκαμψη της Ουκρανίας ως διαδρομής μεταφοράς αερίου. Και σε επιβεβαίωση του τρίτου νευτωνικού νόμου, αυτή η άρνηση της γερμανικής κυβέρνησης να θέσει σε χρήση τον αγωγό είναι στην ουσία και η αιτία της τεχνητής έλλειψης αποθεμάτων φυσικού αερίου στην Ευρώπη, με τους αναλυτές να κάνουν λόγο για «ενεργειακό εκβιασμό» από τη μεριά του Ρώσου Προέδρου.
Στο τρίτο κομβικό πεδίο της κρίσης παίρνει σειρά η πολυσυζητημένη Λευκορωσία, δια μέσου της οποίας μεταφέρεται φυσικό αέριο προς την Ευρώπη. Το γεγονός αυτό εκμεταλλεύεται από καιρού εις καιρόν ο Lukashenkο, και συγκεκριμένα κάθε φορά που τίθεται το ζήτημα της επιβολής κυρώσεων στη Λευκορωσία από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την υβριδική επίθεση που ασκεί με όπλο το μεταναστευτικό. Ο Λευκορώσος Πρόεδρος απειλεί να κλείσει τη στρόφιγγα του αγωγού, να διακόψει δηλαδή τις ροές του αερίου στην ήδη, υπό έλλειψη εισαγωγών, Ευρώπη. Όλα αυτά βρίσκονται πίσω από το νέο ρεκόρ 145 ευρώ/MWh (ανά μεγαβατώρα) που κατέγραψε την Δευτέρα 20 Δεκεμβρίου η τιμή του ολλανδικού φυσικού αερίου TTF, η οποία αποτελεί σημείο αναφοράς για όλη την Ευρώπη.
Σε αυτά τα πλαίσια, την Τετάρτη 15 Δεκεμβρίου προτάθηκε από την Κομισιόν μια σειρά κανόνων που σχηματοποιούν την δυνατότητα των κρατών-μελών της Ένωσης να προμηθεύονται από κοινού φυσικό αέριο προκειμένου να δημιουργηθούν στρατηγικά αποθέματα. Πρόκειται για την πρόταση που είχε καταθέσει ο Έλληνας Πρωθυπουργός στην Σύνοδο Κορυφής του Οκτωβρίου, αποβλέποντας σε έναν μακροπρόθεσμο ενεργειακό σχεδιασμό και την οποία επανακατέθεσε στην Σύνοδο Κορυφής της περασμένης Πέμπτης. Την εν λόγω σκέψη υιοθέτησε και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποβάλλοντας τις νομοθετικές προτάσεις 2021/424/COD και 2021/425/COD για Κανονισμό και Οδηγία αντίστοιχα και ρυθμίζοντας την δυνατότητα τα κράτη-μέλη και οι διαχειριστές συστημάτων μεταφοράς (TSO–Transmission System Operators) «να ρυθμίσουν κοινή προμήθεια στρατηγικών αποθεμάτων για καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, υπό την προϋπόθεση ότι τηρούνται οι όροι του παρόντος Κανονισμού». Υπέρ της πρότασης τάσσονται εκτός από την Ελλάδα, η Ρουμανία, η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία, με την Αντιπρόεδρο και Υπουργό Οικολογικής Μετάβασης της ισπανικής κυβέρνησης, Τeresa Ribera, να δηλώνει ότι «η κοινή προμήθεια και όχι η μεμονωμένη θα μπορούσε να συμβάλλει στην εξασφάλιση καλύτερων όρων στις διεθνείς αγορές φυσικού αερίου».
Στην ατζέντα της Συνόδου Κορυφής της περασμένης Πέμπτης 16 Δεκεμβρίου περιλαμβάνονταν και το μείζον πρόβλημα της ενεργειακής κρίσης, ωστόσο, στην ατζέντα «έμεινε» τρόπον τινά, καθώς από τις συζητήσεις των 27 ηγετών της Ευρωζώνης δεν κατορθώθηκε η υιοθέτηση κοινής γραμμής απέναντι στον κοινό «εχθρό». «Δεν είναι μυστικό ότι υπήρχαν διαφορετικές απόψεις γύρω από το τραπέζι», δήλωσε μετά την συνεδρίαση ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Charles Michel. Είναι πραγματικά χαρακτηριστική η απουσία αυτού του φλέγοντος ζητήματος από τα επίσημα συμπεράσματα της συνεδρίασης.
Είναι εύλογη η απορία ως προς το γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είχε προνοήσει για την αντιμετώπιση έκτακτων κρίσεων και την ασφάλεια του εφοδιασμού, και ακόμη πιο εύλογη η απορία μπροστά στην αδυναμία εύρεσης κοινών κατευθύνσεων, την «νωχελική» υιοθέτηση προτάσεων και την επί της ουσίας αδράνεια. Την ώρα που οι προγνώσεις μιλούν για παράταση της ενεργειακής κρίσης μέχρι την επερχόμενη άνοιξη, δε μένει παρά να ελπίσουμε ότι θα ευοδωθούν οι εφεξής προσπάθειες και διπλωματικές πρωτοβουλίες με τα επίμαχα κράτη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- EU leaders quit without compromise on energy price hikes, Politico, διαθέσιμο εδώ
- Nord Stream 2 won’t go live in first half of 2022, German regulator warns, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Προειδοποίηση των ειδικών για Nord Stream 2: «Ενεργειακός εκβιασμός» της Ρωσίας προς την Ευρώπη, World Energy News, διαθέσιμο εδώ
- Πρόταση κανονισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ΕUR Lex, διαθέσιμο εδώ
