Της Ιωάννας Μπάκουλη,
Ο Β’ Συριακός Πόλεμος (260-253 π.Χ.) αποτελεί τη συνέχεια της πρώτης περιόδου των Συριακών πολέμων (274-271 π.Χ.). Η πρόκλησή του φαίνεται να είναι η επικράτηση του γιου του συμβασιλέα του Πτολεμαίου Β’ στη δυτική Μικρά Ασία, στη Μίλητο και την Έφεσο. Σε αυτή την περίοδο δυστυχώς, οι πληροφορίες που μπορούν να συλλεχθούν είναι πενιχρές. Παρόλα αυτά, οι συνέπειές του έγιναν ιδιαίτερα αισθητές μετά το τέλος του πολέμου.
Ο πόλεμος έλαβε χώρα στη Συρία και τη Μικρά Ασία, τις περιοχές δηλαδή που έφερναν διαρκώς σε ρήξη τους Πτολεμαίους και τους Σελευκίδες. Μάχες σημειώθηκαν, ωστόσο, και στο Αιγαίο, στο οποίο συμμετείχαν, με τη ναυτική τους δύναμη, οι Αντιγονίδες και οι Ρόδιοι. Τερματίζοντας τον Α’ Συριακό Πόλεμο, ο Πτολεμαίος Β’ Φιλάδελφος έχει στην κατοχή του μεγάλα τμήματα των μικρασιατικών παραλίων, σε βάρος του Αντίοχου Α’ Σελευκίδη, ο οποίος απεβίωσε και τον διαδέχθηκε ο νεότερος γιος του, Αντίοχος Β’ Θεός, ο οποίος, όπως φαίνεται, προσπάθησε να επανακτήσει τα χαμένα εδάφη.
Ο ηγεμών της Περγάμου, Ευμένης, επιθυμούσε να ανεξαρτητοποιηθεί από τη δυναστεία των Σελευκιδών, πράγμα που, φυσικά, τον έφερε σε ρήξη με τον Αντίοχο Θεό. Το γεγονός αυτό, ωστόσο, ήταν ιδιαίτερα επωφελές για τον Πτολεμαίο. Κατάφερε να ενισχύσει έτσι τη θέση του στα παράλια της Δυτικής Μικράς Ασίας και εισήλθε στην Έφεσο, όπου εγκατέστησε και φρουρά.
Ο Αντίοχος Θεός συνασπίστηκε μαζί με τον πρώην διεκδικητή του μακεδονικού θρόνου, Πτολεμαίο γιο του Λυσιμάχου, τον Αιτωλό στρατιωτικό Τίμαρχο και τους Ρόδιους, κατά του Λαγίδη μονάρχη. Ο πρώτος, που ήταν και διοικητής της φρουράς της Εφέσου, αποστάτησε, όταν έμαθε ότι ο Πτολεμαίος Φιλάδελφος θα έχριζε ως διάδοχό του έναν από τους γιους του. Ο Τίμαρχος αποστάτησε και αυτός με τη σειρά του, καταλαμβάνοντας τη Σάμο. Έτσι, όταν ξέσπασαν οι εχθροπραξίες, η επιρροή του Πτολεμαίου Φιλάδελφου είχε μειωθεί σημαντικά στην κυρίως Ελλάδα, μετά από τον Χρεμωνίδειο Πόλεμο και την πολεμική συμπλοκή του με τον Αντίγονο Γονατά. Ο αντίπαλός του, Αντίοχος Θεός, συμμάχησε με τον Αντιγονίδη βασιλιά, προσφέροντας στον γιο του τελευταίου, Δημήτριο, την αδερφή του, Στρατονίκη, ως σύζυγό του.
Ο πόλεμος είχε πια μεταφερθεί κυρίως στη Μικρά Ασία. Το 259 π.Χ., οι Γαλάτες μισθοφόροι δολοφονούν τον Πτολεμαίο του Λυσιμάχου. Ο Τίμαρχος, στη συνέχεια, καταλαμβάνει τη Μίλητο, όμως, θα εκδιωχθεί το 258 π.Χ. από τον Αντίοχο Θεό. Έτσι, απέκτησε και το προσωνύμιο Θεός, καθώς καθαίρεσε τον τύραννο και επανέφερε το προηγούμενο καθεστώς.
Ο πόλεμος κρίθηκε από τη νίκη του ναυάρχου με καταγωγή από τη Ρόδο, Αγαθόστρατου, κατά του στόλου του Πτολεμαίου, ο οποίος διοικούνταν από τον Χρεμωνίδη, σε ναυμαχία που διεξήχθη στα ανοιχτά της Εφέσου, το 259 π.Χ. Το 258 π.Χ., επίσης, δόθηκε η πιο σημαντική μάχη του Β’ Συριακού Πολέμου στην Κω. Ο Πτολεμαίος υπερτερούσε, καθώς σύμμαχοί του ήταν οι Ρόδιοι, η ισχυρότερη ναυτική δύναμη στην ανατολική Μεσόγειο. Η επιθετικότητα του Πτολεμαίου, ώθησε τους Ρόδιους να τεθούν υπέρ του Αντίοχου και του Αντίγονου. Ο στόλος τους έλαβε μέρος στην κατάληψη της Εφέσου και στη ναυμαχία της Κω. Στην πραγματικότητα, η θαλάσσια αυτή δύναμη βρισκόταν υπό τις διαταγές του βασιλέα Αντίγονου Β’. Η ημερομηνία της μάχης δεν είναι ξεκάθαρη. Γνωρίζουμε ότι διεξήχθη κατά τη διάρκεια των Ισθμίων, το 258 ή το 256 π.Χ. Η καλύτερη τακτική των Μακεδόνων υπερίσχυσε του μεγαλύτερου στόλου των Αιγυπτίων κι έτσι, κέρδισαν μία σημαντική μάχη.
Με την αιγυπτιακή ναυτική κυριαρχία να παύει να υφίσταται, ο Αντίοχος και ο Αντίγονος έχουν το προβάδισμα. Στόχος του Αντίοχου ήταν να ανακτήσει εδάφη που έχασε στον Α’ Συριακό πόλεμο στη Μικρά Ασία. Ο Αντίγονος απέκτησε τον έλεγχο των νήσων. Ο Πτολεμαίος εξακολούθησε να κατέχει τη Θήρα (Σαντορίνη).
Εν τέλει, ο Αντίοχος και ο Πτολεμαίος συνήψαν ειρήνη, με τον τελευταίο να δίνει στον πρώτο ως σύζυγό του την κόρη του, Βερενίκη της Συρίας. Ο Αντίοχος έπρεπε, όμως, να αποκηρύξει την πρώτη του γυναίκα, τη Λαοδίκη, πράγμα που είχε καταστροφικές συνέπειες. Το 247 π.Χ., ο Αντίοχος πεθαίνει και στον θρόνο ανεβαίνει ο Πτολεμαίος Β’. Τότε, οι δύο γυναίκες διεκδίκησαν τον θρόνο του βασιλείου των Σελευκιδών για τους γιους τους. Ο Πτολεμαίος Γ’ τάχθηκε υπέρ της αδερφής του, αλλά δολοφονήθηκε από υποστηριχτές της Βερενίκης. Μετά από αυτό, ξεσπά ο Γ’ Συριακός πόλεμος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Παπαρρηγόπουλος, Κωνσταντίνος (2009-2010), Η Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Ζ’, National Geographic Society, Αθήνα: Εκδ. 4π
- Matyszac, Phillip (2019), The rise of the Hellenistic Kingdoms 336-250 B.C., Barnsley: Pen and sword military
- Συριακοί Πόλεμοι, από την ιστοσελίδα greeceparadise.gr, διαθέσιμο εδώ
