Της Σοφίας Τσαπαδά,
Με τις γιορτές των Χριστουγέννων να είναι προ των πυλών και έχοντας ήδη μπει σε μία εορταστική διάθεση, οι περισσότεροι αναμένουμε να βρεθούμε με τα αγαπημένα μας πρόσωπα και να περάσουμε όμορφες στιγμές μαζί τους. Οι διακοπές, τα επετειακά φαγητά και η ανταλλαγή των δώρων έρχονται σε πρώτο πλάνο. Όλα αυτά, σίγουρα, μας δημιουργούν συναισθήματα χαράς για τις γιορτινές ημέρες, όμως ταυτόχρονα, υπάρχει και ένας τρομερός καταιγισμός καταναλωτικών προκλήσεων που μας ασκείται και έχει ως αποτέλεσμα, η συγκεκριμένη περίοδος να βιώνεται με άγχος και αγωνία, αφού οι αγορές εν όψει των Χριστουγέννων, το στόλισμα του δέντρου και του σπιτιού γίνονται η νόρμα που καλούμαστε να ακολουθήσουμε.
Αν ανατρέξουμε στο παρελθόν, θα δούμε πως ο καταναλωτισμός δεν είναι καινούριο φαινόμενο αλλά υπάρχει παράλληλα με τους ανθρώπινους πολιτισμούς. Η επέκταση του, όμως, και η τάση για αγορά και κατανάλωση όσο το δυνατόν περισσότερων αγαθών, συνδέεται κατά κύριο λόγο, με τις τελευταίες δεκαετίες. Ο βομβαρδισμός των διαφημίσεων, οι ελκυστικές προσφορές, η μόδα και η -ίσως- κάποια τάση αυτοπροβολής, δημιουργούνε πλασματικές ανάγκες και έτσι αυτό που φαντάζει πλέον ως ιδανικό είναι ο υλικός ευδαιμονισμός. Επόμενο, λοιπόν, είναι κάθε μέρα ή γιορτή που μπορεί να προσφέρει κέρδος να εμπορευματοποιείται, έτσι και τα Χριστούγεννα.
Πέρα από όλα τα παραπάνω, άλλο ένα αρνητικό αυτής της κατάστασης και ίσως το σημαντικότερο, είναι η εκμετάλλευση των εργαζομένων. Η επιθυμία των επιχειρήσεων για αδιάκοπη λειτουργία, δημιουργεί ένα ωράριο «λάστιχο» με μοναδικούς ζημιωμένους όσους δουλεύουνε σε αυτές. Παράδειγμα και μάλιστα επίκαιρο αποτελεί η είδηση πως ο ιδιοκτήτης πασίγνωστης αλυσίδας καταστημάτων ζήτησε τη λειτουργία τους στις 26 Δεκεμβρίου, μία επίσημη και θεσμοθετημένη αργία. Αυτό, όμως, δεν είναι το μοναδικό πρόβλημα. Ανησυχητική είναι και η προσαρμογή της αγοραστικής συμπεριφοράς στο οποιοδήποτε ωράριο επιβάλλεται. Αυτή η καταναλωτική «λαίλαπα» που έχει δημιουργηθεί, πέρα από τον εξευτελισμό και την καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, εξαντλεί τους φυσικούς πόρους και καταστρέφει το περιβάλλον.
Ως μία αντίδραση σε όσα προαναφέρθηκαν, στη Βόρεια Αμερική ξεκίνησε πριν από κάποια χρόνια ένα κίνημα, το ”Buy Nothing Day” και σιγά-σιγά επεκτάθηκε και αλλού. Σκοπός του ήταν και είναι να αποτρέψει τους ανθρώπους από το ανώφελο ξόδεμα για μία ημέρα του χρόνου, στα τέλη του Νοεμβρίου παράλληλα με την ”Black Friday”, ώστε να αναλογιστούν τις πραγματικές τους ανάγκες. Επέκταση αυτής της διαμαρτυρίας αποτελεί και το ”Buy Nothing Christmas”, το οποίο με τη σειρά του έχει τον ίδιο στόχο, με τη μόνη διαφορά ότι πραγματοποιείται την εποχή των Χριστουγέννων.
Ανάμεσα σε φωτάκια, στολίδια και γιρλάντες, ένα από τα κυρίαρχα ερωτήματα είναι το: «Τι δώρα να αγοράσω σε φίλους και συγγενείς;». Η γνώριμη εικόνα του Αϊ Βασίλη με την κόκκινη φορεσιά και τον γεμάτο σάκο του, εντείνει αυτή την απορία τις Χριστουγεννιάτικες ημέρες και η φενάκη των εορτών, πέραν του ότι μας παρασύρει σε μία ασύστολη καταναλωτική μανία, μας οδηγεί στο να πιστεύουμε ότι μόνο ένα φανταχτερό και ακριβοπληρωμένο δώρο είναι ικανό να δείξει την αγάπη μας στους κοντινούς μας ανθρώπους, ξεχνώντας πως τα συναισθήματα δεν μετριούνται σε ευρώ. Ενώ, λοιπόν, η προσφορά κάποιου δώρου στα άτομα που θέλουμε είναι μία τόσο όμορφη πράξη, οι καπιταλιστικές κοινωνίες και οι διαφημιστικές καμπάνιες έχουν καταφέρει να την μετατρέψουν σε κάτι αναγκαστικό και πρόσκαιρο.
Μέσα σε όλο το θεαματικό κοσμικό πανηγύρι που λαμβάνει χώρα την περίοδο των εορτών, ξεχνάμε να απολαύσουμε τον πραγματικά σπουδαίο και σημαντικό χρόνο που μας χαρίζεται και αναλωνόμαστε σε πράγματα χωρίς ουσία. Το πού θα περάσουμε την Παραμονή, ποια και πόσα φαγητά θα έχει το τραπέζι και ποιος θα πάρει το μεγαλύτερο δώρο είναι, το λιγότερο, δευτερευούσης σημασίας. Αν τελικά αυτή η περίοδος υποτίθεται πως διδάσκει την αγάπη, την ενσυναίσθηση και την φιλανθρωπία, μήπως θα ήταν καλό να υιοθετήσουμε αυτές τις αξίες στα αλήθεια και μετά το πέρας των δύο εβδομάδων; Μήπως κάποια ουσιαστική πράξη και όχι οι προσευχές και το άναμμα των κεριών, θα βοηθούσε στο να μην μείνει καμία ψυχή χωρίς στέγη και φαγητό, την ώρα που υπέρογκες ποσότητες μαγειρεύονται; Αν αναλογιστούμε όλα αυτά, ίσως μπορέσουμε να κάνουμε αυτό τον κόσμο λίγο καλύτερο, όχι μόνο τις γιορτινές ημέρες αλλά και όλες τις υπόλοιπες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Buy Nothing Day, wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
- Η εμπορευματοποίηση των Χριστουγέννων μέσα από τα μάτια κατοίκων της της Μυτιλήνης, pacific.jour.auth.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τι γιορτάζουμε τελικά τα Χριστούγεννα;, sinaisthisi.gr, διαθέσιμο εδώ
- Υπερκαταναλωτισμός και Χριστούγεννα, frapress.gr, διαθέσιμο εδώ
