Toυ Φίλιππου-Αθανάσιου Μισούλη,
Η αλλαγή σκυτάλης στη Γερμανία μετά από 16 χρόνια διακυβέρνησης και καθολικής πολιτικής επικράτησης των Χριστιανοδημοκρατών της καγκελαρίου Angela Merkel αποτελεί αδιαμφισβήτητα μια σημαντική πολιτική μεταβολή με αντίκτυπο στην πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνολικά. Η νέα γερμανική κυβέρνηση υπό τον Olaf Scholz, αποτελούμενη από το σοσιαλδημοκρατικό SPD, τους πρασίνους και το φιλελεύθερο FDP, έθεσε από νωρίς ως στόχο την στροφή στην πράσινη οικονομία, τον ψηφιακό μετασχηματισμό της γερμανικής κοινωνίας αλλά και την αλλαγή της εξωτερικής πολιτικής της ισχυρότερης οικονομίας της Ευρώπης.
Σε αντίθεση με την προκάτοχο του, ο νέος καγκελάριος επιδιώκει μεγαλύτερη ταύτιση της Γερμανίας με τις Η.Π.Α. και τους ευρωπαίους εταίρους της και εντονότερη αποστασιοποίηση από την Κίνα και τη Ρωσία. Στο πλαίσιο αυτό, τα τρία κόμματα της νέας κυβέρνησης επιδιώκουν την κοινή ευρωπαϊκή εξωτερική πολιτική, μια κοινή στάση της Ένωσης απέναντι στη Ρωσία και την Κίνα, αλλά και την ενίσχυση του γαλλογερμανικού άξονα ως πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γεγονός που κατέδειξε και η επίσκεψη του νέου καγκελαρίου στο Παρίσι.
Παράλληλα, στο εσωτερικό της Ένωσης, ενώ η Merkel επιδίωκε να λειτουργεί ως διαμεσολαβητής ανάμεσα στους θεσμούς της Ένωσης και τις χώρες του Βίζεγκραντ, αναλογιζόμενη και τα ισχυρά οικονομικά συμφέροντα της Γερμανίας στην ανατολική Ευρώπη, η νέα κυβέρνηση στο πεδίο αυτό διαφοροποιείται αισθητά. Ειδικότερα, ο νέος συνασπισμός κάλεσε τις Βρυξέλλες να κρατήσουν σκληρότερη στάση στις μάχες τους για το κράτος δικαίου με χώρες όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκφράσει εδώ και καιρό την απογοήτευσή της αναφορικά με τις δύο χώρες για την οπισθοδρόμηση στους δημοκρατικούς κανόνες, αλλά δεν έχει ακόμη χρησιμοποιήσει επίσημα ορισμένες από τις πιο τιμωρητικές εξουσίες της, όπως ένα εργαλείο που θα της επέτρεπε να παρακρατήσει ορισμένα κονδύλια από τα μέλη της λόγω ανησυχιών για το κράτος δικαίου, ενώ η Γερμανία λειτουργούσε ως «γέφυρα» μεταξύ των δύο πλευρών. Το νέο κυβερνητικό σχήμα, εντούτοις, διαφοροποιείται άρδην, επιλέγοντας μια συγκρουσιακή στάση απέναντι στις δύο προαναφερθείσες χώρες και μια εντονότερη υπεράσπιση του κράτους δικαίου, όπως αυτό εκλαμβάνεται από την Επιτροπή.
Παρά τις δηλώσεις της Γερμανίδας Υπουργού Εξωτερικών, Annalena Baerbock, για εύρεση αμοιβαίας αποδεκτής λύσης μεταξύ Ένωσης και Πολωνίας στις διαφορές τους για το κράτος δικαίου, και παρά την υποστήριξη που προσέφερε ο Γερμανός καγκελάριος στην Πολωνία, στο ζήτημα της κρίσης με τη Λευκορωσία και την προσπάθεια προσέγγισης με τη Βαρσοβία κατά την πρόσφατη επίσκεψή του εκεί, είναι σχεδόν βέβαιο ότι οι διαφορές των δύο πλευρών αναμένεται να οξυνθούν.
Ταυτόχρονα, η νέα κυβέρνηση επιλέγει να αποστασιοποιηθεί από τον ρόλο του διαμεσολαβητή μεταξύ Ρωσίας και Δύσης και να επιδιώξει μια ενεργή αντιπαράθεση με τη Ρωσία σε πολλά μέτωπα. Χαρακτηριστικές είναι οι δηλώσεις υπεράσπισης προς την Ουκρανία στο ενδεχόμενο στρατιωτικής αντιπαράθεσης με τη Ρωσία αλλά και η εξάρτηση της έναρξης λειτουργίας του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2, από τη στάση της Ρωσίας απέναντι στην Ουκρανία. Αξίζει, μάλιστα, στο σημείο αυτό, να σημειωθεί και η διάσταση απόψεων μεταξύ των κομμάτων του νέου συνασπισμού αναφορικά με το ζήτημα των γερμανορωσικών σχέσεων, με τους σοσιαλδημοκράτες να είναι πιο ελαστικοί απέναντι στη Ρωσία του Vladimir Putin και τους Πράσινους να επιδιώκουν μια ξεκάθαρα αντιπαραθετική στάση.
Αντίστοιχα, αναφορικά με τις σχέσεις της Γερμανίας με την Κίνα, ενώ η καγκελάριος Merkel προέτασσε μια συμβιβαστική οπτική με γνώμονα τις οικονομικές σχέσεις των δύο δυνάμεων, το νέο κυβερνητικό σχήμα ακολουθεί διαφορετική οπτική. Προτάσσει έναντι των οικονομικών σχέσεων των δύο κρατών την ανάγκη ταύτισης της Γερμανίας με τους δυτικούς συμμάχους της και την Αμερική στη διαφαινόμενη αντιπαράθεση των δύο υπερδυνάμεων, ενώ οι Πράσινοι, ο βασικός δηλαδή κυβερνητικός εταίρος του Scholz, θέτει ως τροχοπέδη στις σχέσεις των δύο πλευρών το ζήτημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Εν κατακλείδι, η αλλαγή σκυτάλης στο Βερολίνο συνεπάγεται και μια αλλαγή στην εξωτερική πολιτική της Γερμανίας και στις σχέσεις της με την Ένωση. Η νέα κυβέρνηση εμφανίζεται να επιδιώκει μια Γερμανία πολύ πιο δυτικόφιλη, επικεντρωμένη στην ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ευρωατλαντικής συμμαχίας, με πολύ πιο ενεργό ρόλο στην εξωτερική της πολιτική. Εμφανίζεται, ωστόσο, απρόθυμη να λειτουργήσει ως διαμεσολαβητής ανάμεσα στη Δύση και τους οικονομικούς γίγαντες της Ανατολής, ενώ αναμένεται να παγώσει η επί δεκαετίες προσπάθεια αναθέρμανσης των σχέσεων της Γερμανίας με τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Εντούτοις, άγνωστο παραμένει το αν, κατά πόσο και σε ποιο βαθμό θα εφαρμοστούν οι ως άνω πολιτικές και εντέλει το κατά πόσο εύκολο είναι να αλλάξει σημαντικά η εξωτερική πολιτική μιας τόσο ισχυρής χώρας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- What’s in the German coalition deal for Europe and the UK, POLITICO, διαθέσιμο εδώ
- What will Germany’s new government mean for EU?, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Germany’s Olaf Scholz pushes for stronger EU, issues warning to Russia, Deutsche Welle, διαθέσιμο εδώ
- Germany’s new foreign minister makes inaugural visit to Poland, Deutsche Welle, διαθέσιμο εδώ
- Νew German Government: Europe looks to Germany but it is now time for Germany to look to Europe, suggests Nicola Beer, The Parliament Magazine, διαθέσιμο εδώ
