Της Αγγελικής Μανωλάκη,
Σε συνέχεια του προηγούμενου άρθρου όπου συζητήσαμε για το δημοκρατικό γονεϊκό ύφος που αναγνωρίστηκε από τη Baumrind, στο παρόν θα αναλύσουμε το αυταρχικό γονεϊκό ύφος (Authoritarian Parenting). Οι γονείς που το υιοθετούν απαιτούν από τα παιδιά τους να ακολουθούν δίχως αντιρρήσεις τους κανόνες που θέτουν, ενώ σε περίπτωση λάθους η τιμωρία θεωρείται δεδομένη. Το πρόβλημα με τους κανόνες έγκειται στο ότι οι γονείς δεν αφιερώνουν χρόνο να εξηγήσουν στα παιδιά τους την αιτία πίσω από αυτούς, όπως για παράδειγμα πράττει ο δημοκρατικός γονιός, που θεωρεί πως η ύπαρξη ορίων είναι ναι μεν απαραίτητη, αλλά χρειάζεται και η ενεργή συμμετοχή του παιδιού στην τήρησή τους λόγω κατανόησής τους και όχι λόγω φόβου της ποινής που ακολουθεί.
Η συνηθισμένη απάντηση που εισπράττει το παιδί όταν αναρωτιέται γιατί να κάνει κάτι είναι η εξής: «Γιατί το είπα εγώ». Οι γονείς παρά τις υψηλές απαιτήσεις που έχουν από τα παιδιά τους σε σχέση με την άψογη και αλάνθαστη συμπεριφορά τους, αποτυγχάνουν να δημιουργήσουν γερά θεμέλια για τη μελλοντική συμπεριφορά τους ως ενήλικες. Αυτό συμβαίνει διότι όταν το παιδί παραβαίνει έναν κανόνα απλά τιμωρείται, χωρίς να γίνει η απαραίτητη συζήτηση για τον λόγο που τέθηκε ο κανόνας εξαρχής, τη σημασία της παράβασης και τι σκοπό έχει η τιμωρία που επιβλήθηκε. Η Baumrind εξηγεί πως οι γονείς αυτοί «προσανατολίζονται σύμφωνα με την υπακοή και την ιεραρχία, και περιμένουν οι εντολές τους να ακολουθούνται χωρίς εξήγηση».
Το ύφος αυτής της γονεϊκής συμπεριφοράς αναφέρεται συχνά ως τυραννικό έως και δικτατορικό μιάς και μοιάζει πολύ με την φράση «αποφασίζομεν και διατάσσομεν». Έρευνες σχετικά με τη συγκεκριμένη μέθοδο διαπαιδαγώγησης δείχνουν πως ναι μεν οδηγεί σε υπάκουα παιδιά, τα οποία όμως δεν είναι ευτυχισμένα ούτε διαθέτουν τις απαραίτητες κοινωνικές δεξιότητες ή την αυτοεκτίμηση που είναι απαραίτητες για τη σωστή ψυχική και συναισθηματική ανάπτυξη.
Πρέπει να τονιστεί, βέβαια, πως παραμένει ακόμα «αγκάθι» για τους αναπτυξιακούς ψυχολόγους να προβλέψουν με σχετική βεβαιότητα το πώς θα εξελιχθεί ένα παιδί ως ενήλικας με βάση το οικογενειακό περιβάλλον στο οποίο ανατράφηκε. Ειδικότερα, η ανακάλυψη των ουσιαστικών δεσμών αιτίας-αποτελέσματος ανάμεσα στις πράξεις γονέων και παιδιών και της συμπεριφοράς των γονέων και μετέπειτα των παιδιών. Χαρακτηριστικό είναι πως παιδιά που έχουν μεγαλώσει σε τελείως διαφορετικά οικογενειακά περιβάλλοντα, ως ενήλικες μοιράζονται αρκετά κοινά στοιχεία προσωπικότητας, ενώ παιδιά που έχουν μεγαλώσει σε παρόμοια περιβάλλοντα, ακόμα και αδέρφια μερικές φορές, τείνουν όσο περνάει ο καιρός να μοιάζουν όλο και λιγότερο μεταξύ τους.
Οι συνέπειες του αυταρχικού τρόπου διαπαιδαγώγησης δημιουργεί ενήλικες που θεωρούν πως οι απόψεις τους δεν έχουν σημασία και δεν μετράνε, μιας και όταν ήταν παιδιά δεν τις έλαβαν υπόψη τους οι ίδιοι τους οι γονείς, με αποτέλεσμα να μην εκφράζονται και να έχουν συνηθίσει να μην ακούγονται. Παρομοίως, έχουν συνηθίσει να υπακούουν σε κανόνες «τυφλά» χωρίς να ζητούν εξηγήσεις. Δεν είναι τυχαίο που οι αυταρχικοί γονείς μετατρέπουν τα παιδιά τους σε άβουλα όντα χωρίς κριτική σκέψη όπως ακριβώς κάνουν ή προσπαθούν έστω οι αυταρχικές κυβερνήσεις ανά τον κόσμο.
Συμπερασματικά, σε καμία περίπτωση το να είναι κάποιος γονιός δεν είναι εύκολη υπόθεση. Αντίθετα, πρόκειται για μία τεράστια ευθύνη που δεν σταματάει ποτέ. Ωστόσο, οι νέοι γονείς που φέρνουν τα παιδιά τους στον κόσμο, ο οποίος πλέον γίνεται όλο και πιο επικίνδυνος, ειδικά για τα παιδιά, είναι σημαντικό να χτίζουν μία σχέση μαζί τους όσο πιο ισότιμη και ειλικρινής γίνεται, μία σχέση σαν αυτή που θα ήθελαν να έχουν ή είχαν με τους δικούς τους γονείς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Γονεϊκά στυλ ανατροφής: Τι Είναι Και Γιατί Μας Ενδιαφέρουν, psychomotor-athens.gr, διαθέσιμο εδώ
- Οι τύποι γονικής μέριμνας και οι επιπτώσεις τους στα παιδιά, flowmagazine.gr, διαθέσιμο εδώ
