Της Σοφίας – Δυσσέλιας Λίτσα,
Κατά το δεύτερο τέταρτο του 20ού αιώνα, λόγω της μεγάλης θνησιμότητας των ανδρών εξαιτίας των πολέμων, οι γαμπροί ήταν δυσεύρετοι και γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, οι οικογένειες με ανύπαντρες κόρες μετήρχοντο συχνά και αθέμιτων μέσων, προκειμένου να τις αποκαταστήσουν. Συγκεκριμένα, διάλεγαν τον «κατάλληλο», τον μεθούσαν σε κάποιο συνοικιακό καπηλειό και στη συνέχεια τον οδηγούσαν στο σπίτι της νύφης, όπου ήδη είχε στηθεί το γλέντι των αρραβώνων. Ανήμπορος, φύσει και θέσει, να αντιδράσει ο άτυχος νέος -ο Χαραλάμπης στην περίπτωση του γνωστού δημοτικού τραγουδιού που περιγράφει την παραπάνω μέθοδο- τελούσε έναν γάμο ουσιαστικά παρά τη θέλησή του. Σχεδόν έναν αιώνα μετά, εξαναγκαστικοί γάμοι εξακολουθούν να γίνονται, με πολύ πιο βάναυσους τρόπους, αποτελώντας στις μεν ανεπτυγμένες χώρες καλά κρυμμένο μυστικό, στις δε αναπτυσσόμενες παγιωμένη πρακτική.
Ως εξαναγκαστικός γάμος ορίζεται αυτός που τελείται απουσία της πλήρους συναινέσεως του ενός τουλάχιστον μέρους. Κατά την τέλεσή του, ασκείται συνήθως πίεση ή και βία, για να καμφθεί η όποια αντίρρηση του μέρους ή των μερών που διαφωνούν σχετικά με την πραγμάτωσή του. Τα μέρη δεν είναι σε θέση να προβούν στη λύση του, είτε εξαιτίας της απειλής βίας, είτε λόγω της κοινωνικής και οικογενειακής πίεσης. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις, κυρίως σε ασιατικές και αφρικανικές χώρες, στις οποίες οι περισσότεροι γάμοι είναι εξαναγκαστικοί, που η οικογένεια, μη ανεχόμενη την άρνηση της κόρης ή του γιου της να παντρευτεί ακουσίως, προχώρησε ακόμα και στη δολοφονία του.
Για τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, ο εξαναγκαστικός γάμος (forced marriage) αποτελεί σοβαρή μορφή βίας κατά των γυναικών, χωρίς ωστόσο θύματα αυτής της μορφής προσβολής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων να είναι μόνο κορίτσια και γυναίκες. Σαφώς και οι τελευταίες πλειοψηφούν ανάμεσα στα θύματα, ειδικά στις αναπτυσσόμενες χώρες, στις οποίες δεν υφίσταται ισότητα μεταξύ των δύο φύλων, ωστόσο σε γάμο παρά τη θέλησή τους εξαναγκάζονται και άνδρες καθώς και άτομα της LGBTQ+ κοινότητας. Αναλυτικότερα, φαίνεται πως τα μικρά κορίτσια (ακόμα και κατά την παιδική ηλικία) αναγκάζονται σε γάμο με μεγαλύτερους άνδρες λόγω της αδυναμίας της οικογένειάς τους να τα αναθρέψει, οι άνδρες λόγω μη έγκρισης της αγαπημένης τους εκ μέρους των συγγενών τους, και τα άτομα της LGBTQ+ κοινότητας ελλείψει της αποδοχής της οικογένειάς τους.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της καμπάνιας ευαισθητοποίησης κατά των εξαναγκαστικών γάμων ”FM-OUT”, κατά το χρονικό διάστημα 2016-2019 τελέστηκαν μόνο στη Μ. Βρετανία σχεδόν 3.500 τέτοιοι γάμοι, νούμερο τρομακτικό, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς πως μιλάμε για τον πολιτισμένο κόσμο. Τα μέρη που δε συναινούν αλλά εντέλει προχωρούν σε αυτούς τους γάμους, 9 στις 10 φορές γίνονται θύματα κακοποίησης από τους συζύγους τους. Όπως έχουν καταγγείλει γυναίκες που οι δικοί τους τις πάντρεψαν με πολύ μεγαλύτερους άνδρες όταν εκείνες ήταν ακόμα στην εφηβεία και που ευτυχώς κατάφεραν να ξεφύγουν από αυτούς τους γάμους, η καθημερινότητά τους περιείχε σκληρή εργασία στο σπίτι αλλά και βία κάθε μορφής• λεκτική και ψυχολογική, σωματική και κυρίως, σεξουαλική.
Εν έτει 2021, είναι ανεπίτρεπτο συνάνθρωποί μας να υφίστανται τέτοια καταπάτηση των δικαιωμάτων τους, να ετεροκαθορίζεται ολόκληρος ο βίος τους και να ποδοπατείται η αξιοπρέπειά τους, επειδή έτυχε, για παράδειγμα, να γεννηθούν γυναίκες σε τριτοκοσμικές χώρες και τις περισσότερες φορές να μην είναι καν σε θέση να αντιδράσουν. Ευτυχώς, δράσεις και καμπάνιες, όπως αυτή της FM-OUT που λαμβάνει χώρα σε 4 χώρες, πληθαίνουν και προοικονομούν ένα μέλλον ευοίωνο, αγωνιστικό και με αξιώσεις για ίσα δικαιώματα για όλους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- FM-OUT: Εξαναγκαστικοί γάμοι, εργαλεία για επαγγελματίες σε όλη την Ευρώπη, diotima.org.gr, διαθέσιμο εδώ
