Της Ειρήνης Μπούλια,
Κόντρα άνευ προηγουμένου για τα δεδομένα των κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει δημιουργηθεί μεταξύ της Λιθουανίας και της Κομμουνιστικής Κίνας. Η χώρα της Βαλτικής ξεκίνησε να θίγει τα κινεζικά συμφέροντα, μέσω του νέου της προσανατολισμού προς την Εθνικιστική Κίνα, δηλαδή την Ταΐβάν. Οι Κινέζοι, σε μια προσπάθεια εκδίκησης, αντέδρασαν σκληρά, δυσχεραίνοντας ακόμη περισσότερο τις διμερείς τους σχέσεις με τους Λιθουανούς, αλλά και τους υπόλοιπους Ευρωπαίους. Χαρακτηριστικό της σύγκρουσης είναι πως το κράτος της Βαλτικής αποφάσισε να αποσύρει τους διπλωμάτες από την Κίνα, καθώς κανείς δεν μπορούσε να εγγυηθεί την ασφάλεια του προσωπικού και τη διατήρηση της ασυλίας τους. Στο πλαίσιο αυτό, Κινέζοι αξιωματούχοι απάντησαν πως ο φόβος ήταν αδικαιολόγητος και πως πρόκειται για άλλη μια προσπάθεια σπίλωσης του ονόματός της χώρας τους, άρα και της αξιοπιστίας της.
Η αντιπαράθεση ξεκίνησε με την ανακοίνωση της αναγνώρισης της εθνοκάθαρσης των Ουιγούρων Μουσουλμάνων. Κατόπιν αυτού, η λιθουανική κυβέρνηση αποφάσισε την έναρξη διπλωματικών σχέσεων με την Ταΐβάν. Η τελευταία έχει μερική μόνο αναγνώριση από τα κράτη του ΟΗΕ, καθώς από τη δεκαετία του 1980 και έπειτα, κατόπιν της μεγέθυνσης του οικονομικού φορτίου της Κίνας των Κομμουνιστών, η αναγνώρισή της ως «η μοναδική και πραγματική Κίνα» εξανεμίστηκε και δόθηκε στο κράτος που σήμερα αποκαλούμε αφαιρετικά Κίνα. Η στήριξη αυτή, αν και δεν επεκτάθηκε στην πλήρη διπλωματική αναγνώριση, είχε το κόστος της, καθώς το Πεκίνο, με την ευρεία αναγνώριση του ΟΗΕ ως ευλογία, ξέσπασε με ένα ανεπίσημο μποϊκοτάζ λιθουανικών εμπορικών προϊόντων, σε μια προσπάθεια καθυπόταξης του εχθρού. Το ζήτημα των διπλωματικών σχέσεων Λιθουανίας-Ταΐβάν αποτέλεσε το εφαλτήριο της όξυνσης του ανταγωνισμού μεταξύ του Βίλνιους και του Πεκίνου. Στο πλευρό της Λιθουανίας τάχθηκε φανερά η γειτονική Λετονία, ενώ, λόγω εξάρτησης των εμπορευμάτων τους από την πρώτη, δυσαρεστήθηκαν έντονα η Γερμανία και η Σουηδία, όπως και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Δυστυχώς, όλες οι πλευρές γνωρίζουν πως δεν υπάρχουν πολλές επιλογές, ώστε να ξεφύγει η Λιθουανία από τον «κλοιό» της εμπορικής ασφυξίας, η οποία μέρα με τη μέρα γιγαντώνεται. Το Βίλνιους έχει ήδη προσφύγει προς τις Βρυξέλλες για στήριξη, και εκείνη την έχει ήδη εκφράσει, μα μονάχα πολιτικά. Τα μποϊκοτάζ, όμως, δεν λύνονται μέσω υποσχέσεων και λόγων περί υποστήριξης, μα μέσω έργων, τηρουμένης πάντα της αρχής της αναλογικότητας. Κάτι τέτοιο φαντάζει δύσκολο, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση πάντοτε διστάζει να υποβάλλει οικονομικές κυρώσεις, είτε λόγω απροθυμίας προσυπογραφής όλων των κρατών-μελών της, είτε λόγω άλλων συμφωνιών, οι οποίες συνάπτονται «πίσω από τις κουρτίνες». Ακόμη, η διαδικασία λήψης θα κόστιζε πολύ σε χρόνο, ακόμα και αν και οι 27 συμφωνούσαν στην παράλογη και καταστροφική πίεση για κυρώσεις έναντι της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας στον κόσμο.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου από πλευράς του βρίσκεται σε μια κατάσταση παράλυσης, κατά την οποία αδυνατεί να λάβει σοβαρές και βαρύγδουπες αποφάσεις και να τιμωρεί τους παραβάτες του κανονισμού του, ιδιαίτερα όταν αυτοί είναι τόσο σημαντικοί διεθνείς δρώντες, όπως η Κίνα. Ακόμη και αν καταφέρουν να ασκήσουν μεθοδευμένα πίεση, τα αποτελέσματα αυτής είναι αμφίβολα και, για άλλη μια φορά, θα καταστούν μια χρονοβόρα διαδικασία. Η κίνηση πίεσης αυτή, την εποχή που το εμπόριο ήδη δέχεται πιέσεις, λόγω της πανδημίας του Covid-19, σε συνδυασμό με την πλήρη άρνηση του Πεκίνου να παραδεχθεί πως πράγματι προέβη σε μποϊκοτάζ, περιπλέκει ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Η Κίνα εκμεταλλεύεται τις «γκρίζες ζώνες» στον κανονισμό του ΠΟΕ με εκπληκτική μαεστρία, κατορθώνοντας με αυτό τον τρόπο το σαμποτάρισμα της εκκίνησης των διαδικασιών που θα αναδείξουν το πρόβλημα που προκάλεσε σκόπιμα.
Ο κινεζικός δράκος είναι εμφανές πως προσπαθεί να επιβιώσει ως κρατικό μόρφωμα πάση θυσία. Κάθε άρνηση της ύπαρξής του, όσο μικρή κι αν είναι, τιμωρείται σκληρά, καθότι δεν θέλει να αφήσει κανένα περιθώριο αμφισβήτησης της κυριαρχίας του, είτε πρόκειται για ζητήματα εθνικής ασφάλειας είτε για τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διαπράττει «κρυφά» στο έδαφός του. Η εξέλιξη των διμερών σχέσεων των αντίπαλων μερών αναμένεται να είναι αρκετά απρόβλεπτη, μα το Πεκίνο δεν πρόκειται να υποχωρήσει τόσο εύκολα, ειδικά όταν γνωρίζει πως βρίσκεται σε θέση ισχύος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The EU must support Lithuania against China on Taiwan, Observer Research Foundation, διαθέσιμο εδώ
- China’s trade attack on Lithuania exposes EU’s powerlessness, Politico, διαθέσιμο εδώ
- Lithuanian diplomats leave China after Beijing downgrades embassy amid Taiwan row, South China Morning Post, διαθέσιμο εδώ
- German business hits out at China after Lithuania trade row snares exports, Financial Times, διαθέσιμο εδώ
