Της Μυρτώς Κατσούλη,
Είναι, τελικά, ένα είδος πολυτέλειας η ενασχόληση με την πολιτική; Ή, μήπως, απευθύνεται σε ένα κοινό συγκεκριμένο, του οποίου η αντίληψη και κατ’ επέκταση ο τρόπος ζωής είναι κομματικώς χρωματισμένα; Διότι είναι πολύ σύνηθες να συγχέουμε και να ταυτίζουμε, έστω και υποσυνείδητα, την καθημερινή πολιτική, που εκδηλώνεται στο πλαίσιο δράσης και συνεργασίας του κράτους-πολίτη, με την κομματική κατηγοριοποίηση και τον αναπόφευκτο στρατοπεδικό διαχωρισμό. Πόσο μάλλον, σε καιρούς που οι κομματικές σταθερές δεν είναι πια σταθερές, αλλά αμαλγάματα πολυπρισματικών τοποθετήσεων, όπως, άλλωστε είναι και το εύλογο να συμβαίνει, αφού οι διάφορες εκφάνσεις του κοινωνικού βίου απαιτούν και διαφορετική αντιμετώπιση, ακόμα και αν η εκάστοτε πολιτική εξουσία φοράει μανδύα πρόδηλης απόχρωσης.
Δυστυχώς, η πολιτική στις μέρες μας εκλαμβάνεται σε μεγάλο βαθμό με καχυποψία και αδιαφορία, ενώ καλλιεργείται περισσότερη δυσπιστία έναντι των προσώπων που αναλαμβάνουν την άσκησή της, εξαιτίας διαφόρων χρόνιων συνθηκών: ανακολουθία λόγων και έργων, λαϊκιστική προσέγγιση των πολιτών, κατάχρηση των κατασταλτικών κρατικών μηχανισμών, οικογενειοκρατία, που από μόνη της δεν συνιστά πρόβλημα, αλλά μπορεί να αποτελέσει παράγοντα πολιτικής αποστροφής, ειδικά όταν ένα όνομα στιγματίζεται με συγκεκριμένες πρακτικές και αντιλήψεις.
Αυτό που αξίζει, πάντως, να δούμε εκτενέστερα και να προβληματιστούμε σε ένα δεύτερο επίπεδο είναι η πολιτική κουλτούρα των νέων και η σημασία της τριβής τους με τα καθημερινά πολιτικά δρώμενα. Αντιλαμβανόμαστε, με μια πρώτη ματιά, ότι οι νέοι, από τη στιγμή που καθίστανται αποδέκτες των πολιτικών τους δικαιωμάτων, αλλά και από πιο πριν, ανάλογα με τα ερεθίσματά τους, συνεχώς «βάλλονται» από την πολιτική. Μάλιστα, είναι ηθικά υποχρεωμένοι να προβληματίζονται και να διερευνούν τις συνθήκες του συλλογικού βίου, καθώς μόνο μέσω αυτού μπορούν να αναπτύξουν τη σκέψη και τη δραστηριότητά τους και να γίνουν φορείς διαφόρων πολιτικών εκφράσεων. Συχνά, όμως, ταυτίζονται από την κοινή συνείδηση, χάριν του φρέσκου της ηλικίας, με την «επανάσταση» και την «αντισυμβατικότητα», ενώ δεν είναι σπάνιο να κατηγορ(ιοποι)ούνται κομματικά, ανάλογα με την καταγωγή τους, τον τρόπο ανατροφής, το ευρύτερο περιβάλλον τους, που είναι κατά κανόνα συνυφασμένο με συγκεκριμένες πολιτικές και «ταξικές» επιρροές.
Παρόλα αυτά, μια τέτοια ισοπεδωτική γενίκευση οδηγεί μόνο σε αυθαίρετα συμπεράσματα, καθώς η πολιτική ταυτότητα και οπτική των νέων είναι μια κατάσταση ρευστή. Πόσο μάλλον σε εποχές που βιώνουμε τα μέγιστα μια κρίση στις ηθικές μας σταθερές, η οποία κρίση έχει θέσει νέα ιδεολογικά κριτήρια, με αποτέλεσμα να έχει απαξιωθεί η ιδιότητα του «πολίτη» και οι παρελκόμενες εννοιολογικές και πρακτικές του προεκτάσεις, αφού, σε σχέση με παλαιότερα, η έννοια του καθήκοντος εκλείπει από τη μέση συνείδηση και όχι μόνο σε πολιτικό επίπεδο.
Γιατί είναι βέβαιο ότι η συμμετοχή, τόσο των νέων, αλλά και μεγαλύτερων, στην πολιτική σταδιακά φθίνει, εκτός αν εξαιρέσουμε τη μανία των πολιτικών παρατάξεων στα πανεπιστήμια, οι οποίες, πέρα από το γεγονός ότι συνιστούν βαλτά φερέφωνα των πολιτικών κομμάτων, αντί να επιτελούν τον ρόλο τους, προσελκύοντας το φοιτητικό κοινό να αποκτήσει τη διάθεση να ενασχοληθεί με τα πολιτικά, περισσότερο απωθούν το νεανικό πνεύμα από τα διάφορα δρώμενα, αφού απλώς αναπαράγουν απολιθωμένες ιδέες, χωρίς να πιάνουν τον παλμό της νέας εποχής, που θέλει μια πολιτική συνείδηση σύγχρονη και ταυτόχρονα διορατική. Κατά συνέπεια, κάθε νέος που έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με την πολιτική στο πανεπιστήμιο με αυτόν τον τρόπο, είναι πολύ λογικό στη συνέχεια να αποστραφεί, αρνούμενος, σε ένα μετέπειτα στάδιο, ακόμα και να γνωρίσει το πολίτευμα και τις διάφορες εκφάνσεις του.
Σε κάθε περίπτωση, η έννοια του πολίτη και η απόκτηση της ιδιότητας αυτής δεν είναι μια τυχαία ονομασία, ούτε, όμως, και ένας απλός χαρακτηρισμός που λειτουργεί παθητικά μέσα στον συλλογικό βίο. Είναι ένα λειτουργικό δικαίωμα, δηλαδή μία ατομική ελευθερία που προβλέπεται από το Σύνταγμα, η οποία συνεπάγεται την υποχρεωτική άσκησή της στο πλαίσιο της κοινωνικής διαλειτουργικότητας, τόσο του ιδίου του πολίτη όσο και των θεσμών. Καθώς δεν νοείται μέσα σε ένα σύνολο τα εμπλεκόμενα μέρη να αδιαφορούν για τη λειτουργία του, να μην ενημερώνονται σωστά και να ακολουθούν άβουλα τις εξελίξεις των καιρών. Είμαστε όλοι αναπόσπαστα μέρη του συστήματος και, στην περίπτωση που από μόνοι μας αδυνατούμε, εκ των πραγμάτων ή εκ πεποιθήσεως, να επιτελέσουμε τον ρόλο μας, τότε το σύστημα θα επιτελέσει από μόνο του τον ρόλο αυτό, χωρίς τη δική μας συμμετοχή και, πολλές φορές, επιβαρυντικά.
Ειδικά οι νέοι οφείλουμε να είμαστε παρόντες και να μην στεκόμαστε σε αναχρονιστικές σκέψεις, ούτε, όμως, και να προσπαθούμε να γλιτώσουμε από την πολιτική με ανούσιες ιδεολογικές υπεκφυγές. Αντιθέτως, έχουμε χρέος να «επιθεωρούμε» τον περίγυρό μας και, με το θάρρος της γνώμης μας, ακόμα και με τον εγγενή μας αυθορμητισμό, να τολμάμε να εκφέρουμε την πολιτική μας σκοπιά, έχοντας πρώτα λάβει υπόψη κάθε ήδη υπάρχουσα, προκειμένου να διαμορφώσουμε μια σφαιρικότερη αντίληψη, ώστε να μπορούμε να προτείνουμε ρεαλιστικές και ενδιαφέρουσες εκδοχές για τα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα. Γιατί, στην τελική, αν δεν ασχολούμαστε με την πολιτική, η πολιτική θα ασχοληθεί αναπόφευκτα μαζί μας, αφού κάθε κατάσταση του κοινωνικού μας βίου έχει πάντα και πολιτικό αντίκτυπο.
Σημαντικό, λοιπόν, το ενδιαφέρον που επιδεικνύει ένας πολίτης για τον χώρο και τον χρόνο που ασκεί τη δραστηριότητά του. Η κοινωνική συμβίωση, η οποία επιβάλλει την πολιτικοποίηση, κατά προέκταση της δημοκρατικής αρχής της λαϊκής κυριαρχίας, είναι εφικτή όταν όλοι συμμετέχουν όπως αρμόζει σε έναν συμμετοχικό τρόπο διακυβέρνησης. Η αδιαφορία για τον τρόπο αυτόν μοιραία γεννά τον ιδεολογικό αντίποδα του ακραίου φανατισμού, τον οποίο η εκσυγχρονισμένη και φιλελεύθερη οπτική στοχεύει να προσπελάσει, προκειμένου να κινητοποιήσει μια πιο ρευστή ιδεολογική ενατένιση της λειτουργίας των θεσμών, που, ιδανικά, εναρμονίζεται με την ηθική της δημοκρατίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Η νεολαία επιστρέφει; Ελληνική πολιτική κουλτούρα και μεταβαλλόμενα πρότυπα πολιτικότητας των νέων στην κρίση, Η Ελληνική Επιθεώρηση Πολιτικής Επιστήμης, Μάρω Παντελίδου Μαλούτα, ejournals.epublishing.ekt.gr, διαθέσιμο εδώ
