Της Ελπίδας Καλαμαράκη,
Η κοινωνική απομόνωση είναι ένα φαινόμενο που σήμερα παρατηρείται περισσότερο από ποτέ, μετά την έξαρση αυτής της πολυσυζητημένης πανδημίας, ονόματι Covid-19. Ο κοινωνικός αποκλεισμός κατέληξε να είναι το «νέο φυσιολογικό» για πολλά μέρη του κόσμου. Ωστόσο, σε μία χώρα, τη Νότια Κορέα, είχε πρωτοεμφανιστεί αρκετά νωρίτερα. Μάλιστα, οι Νοτιοκορεάτες έχουν καθιερώσει και μία νέα λέξη για αυτό.
Η λέξη “untact”, που προέρχεται από το πρόθεμα “un” (=όχι) και τη λέξη “contact” (=επαφή), περιγράφει το να κάνει κανείς πράγματα χωρίς να χρειάζεται άμεση επαφή με άλλους. Αυτά μπορεί να κυμανθούν από ανέπαφες συναλλαγές και διαδικτυακές αγορές, μέχρι περίπτερα αυτοεξυπηρέτησης, ρομποτικούς baristas, ακόμη και εικονικούς γιατρούς. Η ιδέα έχει ως στόχο την τόνωση της οικονομίας της χώρας και τη μείωση της γραφειοκρατίας. Παρόλο που ξεκίνησε δειλά, σε ορισμένους μονάχα τομείς, μετά την έξαρση της πανδημίας κατέληξε να αποτελεί κεντρική πολιτική της κυβέρνησης. Συγκεκριμένα, το πρόσφατα ανακοινωθέν οικονομικό σχέδιο που φέρει το όνομα “New Deal” του Προέδρου Moon Jae-in, περιλαμβάνει μια δέσμευση για την «προώθηση ανέπαφων βιομηχανιών», η οποία περικλείει την εξ’ αποστάσεως φροντίδα υγείας -κυρίως των ηλικιωμένων-, εικονικά γραφεία εξυπηρέτησης πελατών και την προώθηση του ηλεκτρονικού εμπορίου για μικρές επιχειρήσεις.
Οι αλλαγές που παρατηρούνται στην καθημερινότητα των πολιτών είναι ιδιαίτερα αισθητές και πολύ εντυπωσιακές. Ρομπότ παρασκευάζουν καφέδες και κοκτέιλ, σερβίρουν τα τραπέζια και μαγειρεύουν ακόμη και τις πιο δύσκολες συνταγές. Στις βιβλιοθήκες, οι συνδρομητές επιλέγουν το βιβλίο που επιθυμούν διαδικτυακά και αυτό, αφού απολυμανθεί από ειδικό αποστειρωτή βιβλίων, παραδίδεται σε ειδικό ντουλάπι παραλαβής. Στα νοσοκομεία υπάρχουν τα λεγόμενα «ρομπότ απολύμανσης» με τροφοδοσία 5G, τα οποία ψεκάζουν απολυμαντικό χεριών, ελέγχουν τη θερμοκρασία του σώματος και είναι υπεύθυνα για την τήρηση των απαιτούμενων κοινωνικών αποστάσεων και της υποχρεωτικής χρήσης μάσκας. Λόγος γίνεται ακόμη και για μη επανδρωμένα εμπορικά καταστήματα. Για παράδειγμα, η εταιρεία κινητής τηλεφωνίας LG Uplus άνοιξε πρόσφατα πληθώρα καταστημάτων στα οποία οι πελάτες μπορούν να συγκρίνουν μοντέλα, να υπογράψουν συμβόλαια και να αγοράσουν τα πιο σύγχρονα μοντέλα της αγοράς χωρίς να χρειαστεί ποτέ να έρθουν σε επαφή με κάποιο φυσικό πρόσωπο. Αρκετές τοπικές κυβερνήσεις έχουν λανσάρει ρομπότ ειδικά διαμορφωμένα για να παρακολουθούν την υγεία όσων απομονώνονται. Ασθενείς με Covid-19 που λαμβάνουν θεραπεία στο σπίτι, παρακολουθούνται από μία κυβερνητική εφαρμογή, η οποία τους παρέχει και ηλεκτρονικές διασκέψεις με γιατρό. Φαν της K-pop μπορούν να συναντήσουν τους αγαπημένους τους τραγουδιστές σε μια εικονική πραγματικότητα και να λάβουν εικονικά αυτόγραφα. Η πόλη της Σεούλ σχεδιάζει να ενταχθεί και η ίδια στο metaverse, δημιουργώντας έναν εικονικό χώρο όπου οι χρήστες θα μπορούν να αλληλεπιδρούν με ψηφιακές αναπαραστάσεις, τόσο ανθρώπων όσο και αντικειμένων – για παράδειγμα θα υπάρχουν εικονικά άβαταρ δημοσίων αξιωματούχων που θα επιλύουν τις καταγγελίες.
Η νέα αυτή πραγματικότητα φαίνεται να έχει συμβάλει καταλυτικά στην άνθιση της οικονομίας της χώρας. «Οι “untact” εταιρείες δείχνουν μεγαλύτερα αποτελέσματα ανάπτυξης από τις παραδοσιακές στην προσέλκυση επενδύσεων και στη δημιουργία θέσεων εργασίας. Μάλιστα, 12 στις 15 κορεατικές ιδιωτικές εταιρείες χρησιμοποιούν “untact” μεθόδους στην κύρια επιχείρησή τους», δήλωσε στο “The Guardian” ο Υπουργός μικρών επιχειρήσεων και νεοφυών επιχειρήσεων της Νότιας Κορέας, Kwon Chil-seung. Το συγκεκριμένο Υπουργείο πιστεύει τόσο έντονα σε αυτή την καινοτομία που αντλεί 9 τρισεκατομμύρια γουόν (7,6 δισεκατομμύρια δολάρια) σε ένα «απρόσβλητο ταμείο ανάπτυξης» για να βρει και να υποστηρίξει 1.200 “untact” νεοφυείς επιχειρήσεις μέχρι το 2025. Πράγματι, και το Ινστιτούτο της Σεούλ διαπίστωσε σε έρευνα ότι το 80% των κατοίκων της πρωτεύουσας που είχαν εμπλακεί σε μη πρόσωπο με πρόσωπο δραστηριότητες θα συνεχίσει να το κάνει και μετά την υποχώρηση της πανδημίας, γεγονός που επιβεβαιώνει και την απόφαση του Υπουργείου.
Πέρα από την τόνωση της οικονομίας, η νέα “untact” κοινωνία έχει συμβάλει και στην καταπολέμηση ορισμένων άλλων προβλημάτων που ταλανίζουν τη χώρα. Όλη αυτή η ανωνυμία επέτρεψε στους ανθρώπους να απελευθερωθούν από τις πιέσεις της τυπικότητας, ενώ ταυτόχρονα μείωσε και το συναισθηματικό φορτίο που σχετίζεται με την εργασία στον κλάδο εξυπηρέτησης πελατών. Αξίζει να σημειώσουμε σε αυτό το σημείο ότι στη Νότια Κορέα οι ιεραρχικές δομές εξακολουθούν να υφίστανται. Συνάμα, η καταχρηστική συμπεριφορά, είτε από όσους βρίσκονται σε θέσεις εξουσίας προς τους υφιστάμενους, είτε από τους πελάτες προς τους πωλητές, γνωστή ως “gapjil”, ήταν ιδιαίτερα συνηθισμένη και το metaverse συνέβαλε στην καταπολέμησή της. Επιπλέον, η χώρα ανακοίνωσε πρόσφατα ότι πρόκειται να επενδύσει περίπου 30 δισεκατομμύρια γουόν (25,4 εκατομμύρια δολάρια) για την έρευνα μιας πλατφόρμας ψηφιακής θεραπείας της κατάθλιψης, ένα έργο που ξεκίνησε ως αποτέλεσμα της μη ανθρώπινης επαφής λόγω της πανδημίας, με στόχο την καταπολέμηση της μοναξιάς και του κοινωνικού αποκλεισμού.
Ωστόσο, ο βασικός κίνδυνος αυτής της «νέας εποχής» είναι η δημιουργία ενός κοινωνικού διχασμού, καθώς πολλοί ηλικιωμένοι δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Τα περισσότερα τοπικά κέντρα ηλικιωμένων, στα οποία συνήθιζαν να συναναστρέφονται, είναι κλειστά, «αναγκάζοντάς» τους να παραμείνουν κλεισμένοι στο σπίτι σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό. Παρόλο που οι Νοτιοκορεάτες μεγαλύτερης ηλικίας είναι πολύ πιο τεχνολογικά εξελιγμένοι σε σχέση με άλλες χώρες, δυσκολεύονται να περιηγηθούν στο νέο αυτό δίκτυο εικονικής πραγματικότητας σε σχέση με τη νέα γενιά. Συνάμα, μεγάλος αριθμός ατόμων αισθάνεται στο περιθώριο. Βέβαια, η κυβέρνηση σχεδιάζει να μεριμνήσει και για τα παραπάνω με την ίδρυση 1.000 κέντρων ψηφιακής εκπαίδευσης σε όλη τη χώρα, καθώς και την πρόσληψη ατόμων για τη διδασκαλία δεξιοτήτων ψηφιακής παιδείας. Ακόμη, η πολιτική “New Deal” της κυβέρνησης στοχεύει στην απλοποίηση της τεχνολογίας που μπορούν να χρησιμοποιούν οι ηλικιωμένοι από μόνοι τους, ώστε να διευκολυνθούν και να συνεχίσει να ενθαρρύνεται η παραμονή τους στο σπίτι. Τέλος, η υπηρεσία “AI Care” της SK Telecom παρέχει στους ηλικιωμένους που ζουν μόνοι τη δυνατότητα να αλληλεπιδρούν με ένα ηχείο τεχνητής νοημοσύνης, το οποίο μπορεί να παίξει μουσική, να συζητήσει, ακόμα και να καλέσει βοήθεια σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Το συγκεκριμένο σύστημα φαίνεται να έχει μειώσει τη μοναξιά μεταξύ των χρηστών και, μάλιστα, διαπιστώθηκε ότι έχει σώσει ζωές.
Όλη αυτή η ψηφιοποίηση της κοινωνίας φαίνεται να έχει φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα στην κοινωνία της Νότιας Κορέας. Τουλάχιστον μέχρι σήμερα. Ωστόσο, ο μακροπρόθεσμος αντίκτυπος παραμένει ασαφής. Το «κλειδί» για την αντιμετώπιση των ενδεχόμενων επιπτώσεων της “untact” εποχής είναι η διατήρηση της κοινωνικής αλληλεγγύης. Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα συγκεκριμένα μηχανήματα έχουν έρθει για να συνυπάρξουν με τους ανθρώπους και όχι για να τους αντικαταστήσουν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The South Koreans left behind in a contact-free society, BBC News, διαθέσιμο εδώ
- South Korea cuts human interaction in push to build ‘untact’ society, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- From robot baristas to virtual doctors, how South Korea is cutting human interaction to ‘untact’ society, I-News, διαθέσιμο εδώ
