Της Ευανθίας Τσαγγάρη,
Στην κορύφωση της φήμης του αναγνωρίστηκε από βασιλιάδες και αυτοκράτορες ως ο μεγαλύτερος μεταξύ των μεγαλύτερων. Του οφείλονται πολλά περισσότερα από τη δημιουργία ενός μουσικού στυλ, καθώς το έργο του μοιάζει με την εισαγωγή της ανθρώπινης ύπαρξης στο βασίλειο των ήχων. Ο ίδιος τροποποίησε τον αιώνα στον οποίο έζησε, και μετά από αυτόν, τίποτα δεν ήταν ποτέ το ίδιο. Ο λόγος για τον Λούντβιχ βαν Μπετόβεν που έμελλε να αποτελέσει τη γέφυρα μεταξύ της κλασικής εποχής και του ρομαντισμού.
Αν και το όνομά του είναι σχετικά οικείο για του περισσότερους, ουκ ολίγοι είναι οι μύθοι και οι παρανοήσεις για την προσωπικότητα και τη ζωή του, που επικρατούν έως και σήμερα. Ο Μπετόβεν δεν ήταν η νευρωτική ιδιοφυΐα που απεικονίζεται σε ορισμένα μυθιστορήματα και ταινίες τα τελευταία χρόνια, αλλά απόγονος μιας πραγματικά δυσλειτουργικής οικογένειας. Είναι αλήθεια ότι η μητέρα του πέθανε στα τέλη της εφηβείας του και ότι ο πατέρας του, ένας καταξιωμένος βιολιστής και τενόρος, πέρα από τον εθισμό του στο αλκοόλ προσπαθούσε να εκμεταλλευτεί το γιο του, παρουσιάζοντάς τον ως παιδί-θαύμα, όπως ήταν ο Μότσαρτ.
Από μικρή, λοιπόν, ηλικία ο Λούντβιχ έμαθε μουσική κοντά στον πατέρα του, αλλά μαθήτευσε κοντά και σ’ άλλους δασκάλους, όπως τον οργανίστα Γκίλες φον ντεν Έεντεν, τον Τομπίας Φρίντριχ Πφάιφερ, και τον Φραντς Ροβαντίνι. Η μουσική του εκπαίδευση, που είχε ξεκινήσει ήδη από την ηλικία των 5, ήταν εντατική και σκληρή. Φήμες λένε, μάλιστα, πως ο Πφάιφερ πολλές φορές ανάγκαζε το μικρό Μπετόβεν να σηκωθεί το βράδυ από το κρεβάτι του για να μελετήσει.
Παρ’ όλη την πίεση που του ασκούταν, ο Μπετόβεν φάνηκε να αγάπησε τη μουσική, και το 1779 ξεκίνησε τις σπουδές του μαζί με τους καλύτερους καθηγητές μουσικής της Βόννης, όπως τον Κρίστιαν Γκότλομπ Νέεφε. Σε ηλικία μόλις 17 ετών, έχοντας ήδη γράψει την πρώτη του σύνθεση ταξιδεύει στη Βιέννη, όπου έχουν αναδειχθεί ποικίλες μουσικές προσωπικότητες της εποχής, με σκοπό να τον διδάξει ο θρυλικός Μότσαρτ. Λίγα χρόνια αργότερα, θα έρθει σε επαφή τον Γιόζεφ Χάυντν, όταν αυτός ταξίδευε προς το Λονδίνο και σταμάτησε στη Βόννη την περίοδο των Χριστουγέννων. Όταν θα ξανασυναντηθούν θα έρθουν σε συμφωνία κι ο Μπετόβεν θα μάθει στο πλευρό του σύνθεση και αντίστιξη. Ακόμα, χάριν στο Χάυντν ο Μπετόβεν θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει και να μαθητεύσει δίπλα στους Γιόχαν Γκέοργκ Άλμπρεχτσμπεργκερ και Αντόνιο Σαλιέρι.
Εκείνο το διάστημα, λόγω της μακράς απουσίας του από τη Βόννη, ο εκλέκτορας Μαξιμιλιανός θα διακόψει την πληρωμή του μισθού του. Παρ’ όλα αυτά, η ιδιοφυΐα του προκάλεσε θαυμασμό και αρκετοί αριστοκράτες τον ενίσχυαν οικονομικά, για να βγάζει τα προς το ζην και να διατηρεί μια σχετική άνεση. Άλλωστε, η Κριστίνα Άιχερ στη βιογραφία «Ένας ευαίσθητος τιτάνας» καταρρίπτει το μύθο του πάμφτωχου συνθέτη, ο οποίος ζει μόνο για την τέχνη. Ο Μπετόβεν υπήρξε μεν ιδιοφυΐα στη σύνθεση και μοναδικός δεξιοτέχνης στο πιάνο, ήξερε, ωστόσο, πολύ καλά να κάνει δημόσιες σχέσεις και να «πουλάει» τον εαυτό του και το έργο του. Οι δεκάδες συνεργασίες του με μουσικούς οίκους, καθώς και οι εκατοντάδες επιτυχημένες συναυλίες του, τον κατέστησαν εύπορο για τα δεδομένα της εποχής. Αξιοσημείωτο είναι, βέβαια, πως λόγω αυτής της οικονομικής του άνεσης παρέμεινε ανεξάρτητος και αναλλοίωτος ως προς τα κοινωνικοπολιτικά δεδομένα της εποχής σαν καλλιτέχνης, καθώς δεν ανήκε στην Αυλή, αλλά δεν εργάστηκε στην εκκλησία, σε αντίθεση με άλλους ταλαντούχους συνθέτες.
Σε ηλικία 26 ετών, η ζωή του σημαδεύεται από τη σταδιακή απώλεια της ακοής του, οδηγώντας τον σε μία περίοδο κυκλοθυμίας και έντονου θυμού. Μέσα στη σύγχυσή του συνεχίζει να γράφει αδιάκοπα, εκφράζοντας την ιδιοφυΐα της μουσικής, μέσα από το δράμα της ακοής του. Η βαρηκοΐα του, όμως, προχωρά και η ζωή του γίνεται δραματική. Το 1812, η αποτυχία του να διευθύνει μία συναυλία με έργα του προμηνύει την παρακμή της καριέρας του. Το 1826, όντας πλήρως κουφός, η υγεία του επιδεινώνεται και ο κόσμος χάνει μία ακόμη ιδιοφυΐα.
Το έργο του, ογκώδες και μεγαλοπρεπές, θα μείνει ανεξίτηλο στην ιστορία, όπως άλλωστε και το όνομά του. Αξιοθαύμαστη, πρωτίστως, είναι η τελειότητα των συνθέσεών του, που αφήνουν ένα ηχηρό αποτύπωμα και διαπνέονται από έναν έντονα ενδοσκοπικό χαρακτήρα. Αν θα έπρεπε να περιγράψουμε με μία λέξη αυτόν τον άνθρωπο, ίσως αυτή θα ήταν η λέξη επιμονή. Επιμονή, για να ικανοποιήσει τον καταπιεστικό του πατέρα, πληρώνοντας ένα βαρύ αντίτιμο με αντάλλαγμα το μεγαλείο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, Βικιπαίδεια, διαθέσιμο εδώ
- Ludwig van Beethoven: Α musical titan, Carolina Classical, διαθέσιμο εδώ
- Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, Σαν Σήμερα, διαθέσιμο εδώ
