Της Αγγελικής Μιχαλοπούλου,
Τους τελευταίους μήνες τα νέα μέτρα που τίθενται σε εφαρμογή για τον εμβολιασμό των πολιτών έχουν διχάσει την κοινωνία σε εμβολιασμένους και ανεμβολίαστους, δημιουργώντας έτσι, ένα σκηνικό πόλωσης. Ωστόσο, ο εμβολιασμός ποτέ δεν ήταν πολιτικό ζήτημα· ήταν και είναι επιστημονικό. Ενώ επιστήμονες σε όλο τον κόσμο εξηγούν με επιχειρήματα και προτρέπουν τους πολίτες να εμβολιαστούν, πολλοί δεν πείθονται. Η άρνηση του εμβολιασμού ή, σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις, η άρνηση ακόμα και της ίδιας της ύπαρξης του ιού, είναι ένα φαινόμενο παγκόσμιο. Ποιος είναι, όμως, ο λόγος που ο άνθρωπος δεν εμπιστεύεται την επιστήμη;
Η επιστημονική γνώση γλίτωσε τον άνθρωπο από την άγνοια και το δέος που προκαλούσε σε αυτόν το άγνωστο· τον απάλλαξε από πλάνες, προλήψεις και δεισιδαιμονίες· διεύρυνε τους πνευματικούς του ορίζοντες και εμπλούτισε με ουσιώδη τρόπο το περιεχόμενο της ζωής του. Η εφαρμογή της, τον προστάτευσε από δυσκολίες και δυσχέρειες, τον ανακούφισε από τον μόχθο και την αρρώστια και αναβάθμισε το βιοτικό του επίπεδο.
Η επιστήμη συνδέεται με τις άμεσες ανάγκες μιας κοινωνίας. Σε κάθε περίοδο κρίσης, όταν ο άνθρωπος αδυνατεί να ξεπεράσει μόνος του τις δυσκολίες και είναι παγιδευμένος στο σκοτάδι της άγνοιας, η επιστήμη δίνει τη λύση και τον απελευθερώνει. Η επιστήμη είναι αυτή που οδήγησε τον άνθρωπο από τον Μεσαίωνα στην Αναγέννηση και τον Διαφωτισμό, βρήκε το φάρμακο για ανίατες ασθένειες και προστάτευσε τον κόσμο από πληθώρα ιών. Αφού, λοιπόν, η δύναμη της επιστήμης είναι τόσο μεγάλη, γιατί στις μέρες μας ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό ανθρώπων την αμφισβητεί; Γιατί, ενώ εκείνη έχει προσφέρει τόσο μεγάλες ευεργεσίες στο ανθρώπινο είδος, υπάρχουν άτομα που προτιμούν να πιστέψουν θεωρίες συνωμοσίας παρά να εμπιστευτούν την επιστήμη;
Η αμφισβήτηση αποτελεί εγγενές χαρακτηριστικό της ανθρώπινης φύσης και συχνά αποτελεί την προϋπόθεση για σημαντικές αλλαγές και εξελίξεις. Μέσα σ’ έναν πολιτισμό που περνάει κρίση, θα ήταν αδικαιολόγητο να μην υπάρχουν αμφισβητίες. Η αμφισβήτηση, όμως, για να είναι γόνιμη και να μπορέσει να ωφελήσει τον άνθρωπο, πρέπει να είναι αιτιολογημένη και να στηρίζεται στην επιστήμη, αλλιώς το μόνο που επιτυγχάνεται μέσω αυτής είναι ο διχασμός και η πόλωση.
Υπάρχουν βέβαια και άνθρωποι που αρνούνται τη συμβολή της επιστήμης, επειδή συνειδητά έχουν χάσει την πίστη τους σε αυτή. Ίσως φταίει το Τσέρνομπιλ, η διαρροή χημικών στο Μποπάλ, η τραγωδία του Τσάλεντζερ, τα όπλα μαζικής καταστροφής. Οι άνθρωποι αυτοί δυσπιστούν, διότι έχουν δει την επιστήμη να αποτυγχάνει. Ξεχνούν, όμως, ότι η επιστήμη είναι μία ανθρώπινη δραστηριότητα και γι’ αυτό δεν μπορεί να είναι πάντα τέλεια. Παρά, ωστόσο, την ενδεχόμενη ατέλειά της, είναι αυτή που αύξησε το προσδόκιμο ζωής και έσωσε τον κόσμο από την ιλαρά, την ευλογιά, την πολιομυελίτιδα και χιλιάδες ακόμα αρρώστιες. Δεν θα πρέπει, λοιπόν, να ρίχνουμε τα πυρά της αμφισβήτησης στην επιστήμη για τις λίγες φορές που απέτυχε, αλλά πρέπει να την εμπιστευτούμε για όλες εκείνες τις φορές που υπήρξε σύμμαχος του ανθρωπίνου γένους.
Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που δεν εμπιστεύονται την επιστήμη και αρνούνται πεισματικά τον εμβολιασμό, τη διεξαγωγή ελέγχων για την ανίχνευση του ιού ή ακόμα και την ίδια την ύπαρξη του ιού, στηρίζονται σε μελέτες και απόψεις ανθρώπων που δεν έχουν καμία σχέση με την ιατρική επιστήμη. Εμπιστεύονται περισσότερο το οικογενειακό ή φιλικό τους περιβάλλον ή αμφιβόλου εγκυρότητας ιστοτόπους στο διαδίκτυο και όχι τις συμβουλές και οδηγίες έγκυρων ιατρικών επιτροπών που βασίζονται σε εξακριβωμένα επιστημονικά δεδομένα. Πιστεύω ότι όλοι θα αναθέταμε σε έναν υδραυλικό να επιδιορθώσει μία υδραυλική εγκατάσταση λόγω της εμπειρίας και της τεχνογνωσίας του στο συγκεκριμένο αντικείμενο ή θα καταφεύγαμε σε έναν έμπειρο δικηγόρο για νομικές συμβουλές, ωστόσο ποτέ δεν θα εμπιστευόμασταν έναν υδραυλικό ή έναν δικηγόρο να μας χειρουργήσει. Πώς είναι, λοιπόν, λογικό να εμπιστεύεται κάποιος για την αντιμετώπιση της πανδημίας οποιονδήποτε άλλον παρά τους καθ’ ύλην αρμόδιους γιατρούς και λοιμωξιολόγους;
Ένας βασικός λόγος που συμβαίνει αυτό είναι ο λαϊκισμός και οι θεωρίες συνωμοσίας. Πολλοί πιστεύουν ότι κάπου υπάρχει μία ομάδα ισχυρών ανθρώπων που κατέχουν δύναμη και εξουσία που μας επιβουλεύονται και έχουν θέσει στην υπηρεσία τους τους επιστήμονες, για να προωθήσουν τα κακόβουλα σχέδιά τους. Όσο πιο ακραίο είναι το ψέμα, τόσο πιο πιστευτό γίνεται. Οι άνθρωποι αυτοί αδυνατούν να προσεγγίσουν την πραγματικότητα με ψυχραιμία και νηφαλιότητα και εγκλωβίζονται με φανατισμό στις εσφαλμένες πεποιθήσεις τους σε τέτοιο βαθμό, ώστε πλέον η αλήθεια και η επιστημονική γνώση δεν μπορεί να τους ελευθερώσει.
Κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα να αμφισβητεί, να εναντιώνεται, να εκφράζει τη γνώμη του, οποιαδήποτε κι αν είναι αυτή. Κανείς, όμως, δεν έχει δικαίωμα να ζει στη δική του πραγματικότητα εις βάρος των συνανθρώπων του. Στο ερώτημα, λοιπόν, γιατί να εμπιστευτούμε την επιστήμη, η απάντηση, τελικά, είναι πολύ απλή: Γιατί εκείνη μας έχει αποδείξει πολλές φορές τη δύναμή της.
