Της Ελένης Κωστούλα,
Ολοκληρώνοντας έναν κύκλο σχεδόν δύο χρόνων με τον κορωνοϊό (COVID-19) να αποτελεί μέρος της καθημερινότητας και μπαίνοντας σε έναν νέο, διαπιστώνουμε ότι, αναπόφευκτα, χρειάζεται οι συνήθειές μας να προσαρμοστούν σε ένα πλαίσιο προστασίας τόσο του εαυτού μας, όσο και της δημόσιας υγείας. Η πανδημία αυτή αποτελεί μια αναδυόμενη κατάσταση με υψηλά ποσοστά μολυσματικότητας, νοσηρότητας και θνησιμότητας. Η παθοφυσιολογία της νόσου περιλαμβάνει μια καταιγίδα κυτοκινών και την ενεργοποίηση θρομβωτικών οδών. Πρόσφατα τεκμηριώθηκε στη Γουχάν της Κίνας ότι η ασθένεια συνδέεται άμεσα με τη διατροφική κατάσταση των βαρέως και σε κρίσιμη κατάσταση πασχόντων ασθενών. Αν και «δεν υπάρχει δίαιτα για την πρόληψη του κορωνοϊού» και υπάρχουν περιορισμένα εφαρμοσμένα πρωτόκολλα κλινικής διατροφής για ασθενείς με COVID-19, το επίκεντρο της διεθνούς κοινότητας μετατοπίζεται στη σύσταση ενός υγιεινού διατροφικού προτύπου, που προορίζεται για τον έλεγχο της φλεγμονής και της θρόμβωσης, που συνοδεύουν τις επιπλοκές των συνδρόμων. Έτσι, βάσει έρευνας του Πανεπιστημίου Navara της Ισπανίας αλλά και του άρθρου της ελληνικής επιστημονικής ομάδας, «Μικροθρεπτικά συστατικά, φυτοχημικά και μεσογειακή δίαιτα: Πιθανός προστατευτικός ρόλος κατά της COVID-19, μέσω της επίδρασής τους στη δράση και στο μεταβολισμό του PAF», αναδεικνύεται ο ευεργετικός ρόλος της τήρησης ενός διαιτολογίου, που να ανταποκρίνεται στα πρότυπα της μεσογειακής διατροφής σε ό,τι αφορά την πρόληψη και την αντιμετώπιση του COVID-19.
Αποτελεί κοινό τόπο ότι η μεσογειακή διατροφή είναι κορυφαία όλων και προτείνεται από τους επιστήμονες ως απόλυτος σύμμαχος για τη διατήρηση υγειούς σώματος και πνεύματος. Το ελαιόλαδο, τα όσπρια, τα φρούτα, τα λαχανικά, το ψάρι, τα πουλερικά αλλά και η σπάνια κατανάλωση κόκκινου κρέατος και κόκκινου κρασιού, τα οποία η διατροφή αυτή περιλαμβάνει, συμβάλλουν στην άμυνα του οργανισμού, τη χαμηλή νοσηρότητα και τη μικρότερη συχνότητα εγκεφαλικών επεισοδίων, υπέρτασης και καρδιαγγειακών. Ως εκ τούτου, τα μικροσυστατικά της μεσογειακής διατροφής έχουν πιθανή ευεργετική δράση στην πρόληψη ή και στη μείωση των επιβλαβών επιπλοκών της πανδημίας COVID-19.
Ποσοστό συμμετεχόντων που νόσησαν από κορωνοϊό συναρτήσει της τήρησης της Μεσογειακής Διατροφής (MDS Score) – (HP= Health Professionals/Επαγγελματίες Υγείας)
Στην πλειοψηφία τους, τα τρόφιμα από τα οποία απαρτίζεται η μεσογειακή διατροφή είναι πλούσιες πηγές βιοδραστικών πολυφαινολών. Οι πολυφαινόλες έχουν πλειοτροπικές επιδράσεις και σημαντικά οφέλη σε καρδιαγγειακές και μεταβολικές διαταραχές λόγω των αντιοξειδωτικών, αντιφλεγμονωδών και αντιθρομβωτικών ιδιοτήτων τους. Αυτές οι ιδιότητες γίνονται ακόμη πιο κρίσιμες εν όψει του υπερβολικού φλεγμονώδους και προθρομβωτικού περιβάλλοντος που σχετίζεται με τον ιό. Ακόμα, η κατανάλωση ξηρών καρπών και αποξηραμένων φρούτων, τα οποία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της μεσογειακής διατροφής, προάγουν την καρδιομεταβολική υγεία λόγω της υψηλής σύστασής τους σε θρεπτικά συστατικά και βιο-ενεργά φυτοχημικά. Παραδείγματος χάριν, καταναλώνοντας τις γνωστές σε όλους μας κορινθιακές σταφίδες, διατηρούμε σταθερό τον γλυκαιμικό μας δείκτη και προσλαμβάνουμε άφθονα μέταλλα, βιταμίνες, φλαβονοειδή και φαινολικά. Αυτά έχουν αντιοξειδωτική, αντιφλεγμονώδη και αντιμικροβιακή δράση, αποτελώντας επομένως μία πολλά υποσχόμενη και εύκολη μέθοδο άμβλυνσης της σοβαρότητας μόλυνσης.
Σε έρευνα του Seguimiento Universidad de Navarra, 9.677 συμμετέχοντες, εκ των οποίων 369 είχαν διαγνωστεί θετικοί στον COVID-19 μεταξύ Φεβρουαρίου και Δεκεμβρίου του 2020, κλήθηκαν να προσδιορίσουν την καθημερινή κατανάλωση τροφών που εντοπίζονται στο μεσογειακό διαιτολόγιο και κατ’ επέκταση μετρήθηκε η προσκόλλησή τους στο διατροφικό αυτό πρότυπο βάσει ενός score στην κλίμακα του MDS (Mediterranean Diet Score). Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες με μέτρια τήρηση της μεσογειακής διατροφής (3 < MDS ≤ 6) είχαν σημαντικά μικρότερες πιθανότητες ανάπτυξης της νόσου, 4,4-3,6%, καθώς και εκείνοι με τη μεγαλύτερη προσκόλληση στο διαιτολόγιο αυτό (MDS > 6) είχαν τη μικρότερη πιθανότητα νόσησης από εκείνους με MDS < 3. Για κάθε 2 πόντους αύξησης στην κλίμακα MDS, το ρίσκο νόσησης μειώνεται κατά 5%. Η έρευνα, συμπερασματικά, έδειξε ότι ο κίνδυνος που σχετίζεται με τις επιπλοκές της νόσου μειώνεται σε ποσοστό άνω του 60% για τις κατηγορίες της υψηλότερης τήρησης της μεσογειακής διατροφής.
Ακόμα, στο άρθρο της ερευνητικής ομάδας που αποτελείται από τον Κ. Α. Δημόπουλο, Ομότιμο Καθηγητή Βιοχημείας & Χημείας Τροφίμων του Τμήματος Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών, τη Σ. Αντωνοπούλου, Καθηγήτρια Βιοχημείας του Τμήματος Επιστήμης Διαιτολογίας – Διατροφής του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου και τη Δρ. Παρασκευή Ντετοπούλου, Κλινική Διαιτολόγο, Προϊσταμένη του Τμήματος Κλινικής Διατροφής στο ΓΝΑ Κοργιαλένειο Μπενάκειο, γίνεται λόγος για τον ισχυρότατο αντιφλεγμονώδη παράγοντα Platelet-Activating Factor (PAF), ο οποίος είναι εξαιρετικά πυρετογόνος και επηρεάζει τη δραστηριότητα ειδικού ενζύμου που χρησιμοποιείται ως υποδοχέας για να διευκολύνει την είσοδο του SARS-CoV-2 στα κύτταρα. Σύμφωνα με λιπιδομική ανάλυση, τα ανθρώπινα κύτταρα που έχουν προσβληθεί από τον ιό εμπλουτίζονται σε PAF. Η υιοθέτηση της μεσογειακής διατροφής στο σύνολό της μειώνει τη συσσώρευση αιμοπεταλίων με αυξημένο PAF σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2. Επιπλέον, έχει προταθεί ότι είναι μια δυνητικά προστατευτική δίαιτα έναντι του COVID-19. Αυτό συμβαίνει διότι τα θρεπτικά συστατικά που περιέχονται στις τροφές που περιλαμβάνει η μεσογειακή διατροφή, αναστέλλουν τον παράγοντα PAF, με τον οποίον ενώνεται ο κορωνοϊός στην εξωτερική μεμβράνη των ανθρώπινων κυττάρων και έτσι εισέρχεται με μεγαλύτερη ευκολία. Η αναστολή, επομένως, του παράγοντα αυτού είναι καταλυτική στη μείωση της μόλυνσης και έτσι, τροφές της μεσογειακής διατροφής και κατ’ επέκταση τα συστατικά τους, έχουν ανάλογο ρόλο. Παραδείγματος χάριν, τα πολικά λιπίδια του ελαιόλαδου και των Ωμέγα 3 λιπαρών του ψαριού λειτουργούν ανταγωνιστικά του PAF. Το μέλι, επίσης, έχει αντιθρομβωτική δράση, ιδιαίτερα σημαντική για την πρόληψη θρομβοεμβολικών επεισοδίων ως συνέπεια της νόσου, αλλά έχει και ρόλο αναστολέα της PAF. Τα λαχανικά, που είναι ένα ακόμα αναπόσπαστο κομμάτι της μεσογειακής διατροφής, βελτιώνουν τη δράση των Τ-λεμφοκυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος και περιέχουν πολυφαινόλες, τερπενοειδή και άλλα μικροσυστατικά, που λειτουργούν ανασταλτικά στη δράση του PAF αλλά και στο μονοπάτι δράσης και αλληλεπίδρασής του με τον ιό.
Συμπερασματικά, η τήρηση ενός ισορροπημένου διαιτολογίου είναι ασπίδα για τον οργανισμό σε οποιαδήποτε κατάσταση έκθεσης και συνιστά κύριο παράγοντα διατήρησης υγιούς σωματικού βάρους και γερού ανοσοποιητικού συστήματος. Σε ό,τι αφορά τον COVID-19 αλλά και οποιαδήποτε λοίμωξη, δεν υπάρχει κάποια συγκεκριμένη τροφή, που να προλαμβάνει ή να θεραπεύει, συνδυαστικά, όμως, οι διατροφικές συνήθειες που ανταποκρίνονται στο μεσογειακό πρότυπο έχουν ιδιαίτερη σημασία για την προστασία του εαυτού μας και κατ’επέκταση συσχετίζονται με βιοχημικούς μηχανισμούς που ενεργοποιούνται στο πλαίσιο της νόσησης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Angelidi, A. M., Kokkinos, A., Katechaki, E., Ros, E., & Mantzoros, C. S. (2021). Mediterranean diet as a nutritional approach for COVID-19. Metabolism: clinical and experimental, 114, 154407. Διαθέσιμο εδώ
- Detopoulou, P.; Demopoulos, C.A.; Antonopoulou, S. Micronutrients, Phytochemicals and Mediterranean Diet: A Potential Protective Role against COVID-19 through Modulation of PAF Actions and Metabolism. Nutrients 2021, 13, 462. Διαθέσιμο εδώ
- Perez-Araluce, M.A. Martinez-Gonzalez, C.I. Fernandez-Lazaro et al., Mediterranean diet and the risk of COVID-19 in the ‘Seguimiento Universidad deNavarra’ cohort, Clinical Nutrition. Διαθέσιμο εδώ
