Της Μαρίας Τασάκου,
Το νησί Ναούρου αποτελεί τη μικρότερη ανεξάρτητη δημοκρατία στον κόσμο. Βρίσκεται στον Ειρηνικό Ωκεανό και θα μπορούσε να το χαρακτηρίσει κανείς ως ένα σύγχρονο κολαστήριο προσφύγων και οικονομικών μεταναστών.
Πρώτα χρόνια
Το Ναούρου βρίσκεται 4.000 χλμ. ανατολικά της Αυστραλίας. Δεν έχει επίσημη πρωτεύουσα και η έκτασή του φτάνει τα 21 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Στο παρελθόν υπήρξε αποικία της Αυστραλίας, της Ιαπωνίας, της Γερμανίας και της Βρετανίας. Ο λόγος που όλες αυτές οι χώρες ενδιαφέρθηκαν για το Ναούρου ήταν τα τεράστια αποθέματα φωσφόρου, που βρίσκονταν στο υπέδαφός του. Κέρδισε την ανεξαρτησία του το 1968, ξεκινώντας μία δεύτερη φάση εξόρυξης φωσφόρου, αυτή τη φορά από την κυβέρνηση του νησιού, μετατρέποντας τους κατοίκους από τη μία μέρα στην άλλη στους πιο πλούσιους ανθρώπους του κόσμου. Έτσι, μετατράπηκε στη δεύτερη πλουσιότερη χώρα μετά την Σαουδική Αραβία και βαφτίστηκε από τον υπόλοιπο κόσμο ως «το νησί της χαράς».
Τη δεκαετία του 1990, τα αποθέματα φωσφόρου εξαντλούνται εντελώς και οι δραστηριότητες, που λάμβαναν χώρα κατ’ εξακολούθηση για τόσα χρόνια, αφήνουν το 80% της έκτασης του νησιού αποψιλωμένο από τους φυσικούς του πόρους και μη κατοικήσιμο. Η κυβέρνηση δεν κατάφερε να διαχειριστεί σωστά τους εναπομείναντες πόρους, με αποτέλεσμα το νησί να μετατραπεί σε παράδεισο για offshore εταιρίες, ξέπλυμα μαύρου χρήματος και φοροδιαφυγή. Αυτό ήταν μόνο η αρχή της άθλιας κατάστασης στην οποία επρόκειτο να βρεθεί το νησί.
Σύγχρονη ιστορία
Παρόλο που το Ναούρου είναι ανεξάρτητο κράτος, το 2001 ξεκίνησε μία ιδιαίτερη συνεργατική σχέση με την Αυστραλία, η οποία το ενίσχυσε οικονομικά. Σε αντάλλαγμα, η Αυστραλία θα έστελνε στο νησί την πλειοψηφία των νεοεισερχόμενων μεταναστών της. Η Αυστραλία εφαρμόζει από τότε μία αντιμεταναστευτική πολιτική εν ονόματι “Pacific solution”, σύμφωνα με την οποία δεν εισέρχεται κανένας στη χώρα χωρίς βίζα. Το 2012, υπέγραψε με το Ναούρου δύο συμφωνίες σχετικά με την υπεράκτια συνεργασία τους. Λόγω αυτής της συμφωνίας, το Ναούρου ανέλαβε την εξέταση των αιτήσεων ασύλου και την εγκατάσταση σε κέντρα κράτησης των μεταναστών που απωθεί η Αυστραλία. Παρόμοιες συμφωνίες υπέγραψε η Αυστραλία και με άλλα μικρότερα κράτη, όπως την Παπούα Νέα Γουινέα.
Οι συνθήκες στις οποίες ζουν οι πρόσφυγες είναι άθλιες, αλλά και επικίνδυνες. Η έλλειψη σε βασικά αγαθά και ιατρική περίθαλψη προκαλεί εξουθένωση, σωματικό, αλλά και ψυχικό τραυματισμό των προσφύγων. Τον Οκτώβριο του 2016, η Διεθνής Αμνηστία δημοσιεύει μία έκθεση, χαρακτηρίζοντας το Ναούρου «νησί της απελπισίας». Ταυτόχρονα, οι Γιατροί Xωρίς Σύνορα, μία από τις ελάχιστες ΜΚΟ που κατάφερε να έχει πρόσβαση στο νησί, αναφέρουν ότι οι συνθήκες κάτω από τις οποίες ζουν οι πρόσφυγες καταπατούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και επιπλέον κρατούνται εντελώς μυστικές.
Ακόμα και μετά την απελευθέρωσή τους από το στρατόπεδο, οι πρόσφυγες που έχουν εξασφαλίσει άσυλο παραμένουν σε κατάσταση «εξορίας» από την κοινότητα του νησιού, δεχόμενοι επιθέσεις και αποκλεισμό από τους κατοίκους, οι οποίοι τους κρίνουν ανεπιθύμητους. Η οργάνωση ανέφερε χαρακτηριστικά ότι τα ψυχικά τραύματα των προσφύγων στο Ναούρου είναι τα σοβαρότερα που έχουν κληθεί να αντιμετωπίσουν μέχρι και σήμερα. Παιδιά από πολύ μικρή ηλικία εκφράζουν αυτοκτονικές τάσεις. Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα κάνουν λόγο για παιδιά, τα οποία βρίσκονται σε ημι-κωματώδη κατάσταση, παραμένοντας στη ζωή μόνο από την χορήγηση ενδοφλέβιων υγρών. Το 2016, έκανε τον γύρo του κόσμου η είδηση για ένα κοριτσάκι, το οποίο έγραφε στο βιβλίο του «θέλω να πεθάνω» και «έχω ανάγκη τον θάνατο». Ακόμα, όμως, και σε μια τέτοια περίπτωση, στην οποία κάποιος χρήζει ψυχιατρικής παρακολούθησης, υπάρχει πλήρης άρνηση από την Αυστραλία να απομακρυνθεί από το νησί.
Τα τελευταία χρόνια γίνονται συχνά διαδηλώσεις στο Σίδνεϊ για την κατάσταση που επικρατεί στο Ναούρου, χωρίς κάποια επιτυχία. Η κυβέρνηση της Αυστραλίας, μέχρι και σήμερα, υποστηρίζει ότι η πολιτική που χρησιμοποιεί διαφυλάττει τα σύνορά της και αποτρέπει τον πνιγμό των προσφύγων στις θάλασσες. Ως προς το δεύτερο, θα έπρεπε να προσθέσει ότι ναι μεν τους σώζει από βέβαιο θάνατο, αλλά τους οδηγεί σε ένα περιβάλλον, στο οποίο ο θάνατος φαίνεται να μοιάζει με λύτρωση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η ντροπή της Αυστραλίας: Τα παιδιά-κατάδικοι στο Ναουρού που λένε μόνο «έχω ανάγκη τον θάνατο», Huffington Post, διαθέσιμο εδώ
- Ναουρού: Παιδιά ηλικίας δέκα ετών λένε πως δε θέλουν τη ζωή τους, MSF Greece on Youtube, διαθέσιμο εδώ
- H κόλαση των προσφυγόπουλων στο Ναουρού, DW, διαθέσιμο εδώ
- A short history of Nauru, Australia’s dumping ground for refugees, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
