Της Ιόλης Βολτή,
Ο καταναλωτισμός είναι ένα φαινόμενο, το οποίο χαρακτηρίζει την τάση για απόκτηση ολοένα και περισσότερων αγαθών και το «never enough» στοιχειώνει τον ψυχισμό των περισσότερων από εμάς. Οι άνθρωποι πλέον έχουν ξεχάσει τις μικρές χαρές της ζωής και το πώς είναι να είσαι ολιγαρκής. Αναζητούμε πολλοί, λοιπόν, την ευτυχία στα υλικά αγαθά, στα κινητά, στα ρούχα του συρμού και ξεχνάμε ποιες είναι οι πραγματικές αξίες της ζωής. Η παθολογική σχέση του υπερκαταναλωτικού ανθρώπου με τα ψώνια, παραπέμπει στη σχέση του εξαρτημένου από τα ναρκωτικά ή το αλκοόλ. Καταλήγει κάποιος να είναι χρεωμένος για μεγάλα χρονικά διαστήματα, κοινωνικά απομονωμένος, να νιώθει ενοχές και ντροπή.
Το ”shopping therapy” χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο ως τρόπος για να «ξεχνάς», να «απαλύνεις» τα προβλήματά σου. Θεωρείται ένα είδος ψυχοθεραπείας (αν και είναι οξύμωρο το γεγονός ότι στη πραγματικότητα, αποτελεί μία παθολογική κατάσταση). Αυτό όμως, δεν είναι παρά μία διαστρεβλωμένη πεποίθηση, μία παραίσθηση διότι απλά «αναβάλλεις» την αντιμετώπιση του προβλήματος, δίνοντας στον εαυτό σου μία ευχαρίστηση πρόσκαιρη, πλαστή και ταυτόχρονα εύθραυστη. Και κάπως έτσι η κατάσταση διαιωνίζεται, αναζητώντας ξανά και ξανά μία νέα αγορά που «θα μας δώσει αξία». Αναδύονται λοιπόν τα εξής ερωτήματα: Μήπως έχουμε χάσει την ουσία; Μήπως τελικά, δίνοντας τόση αξία στα «κεκτημένα», αμελούμε τις ουσιώδεις, τις πραγματικές ανάγκες που θα μας προσφέρουν την ευτυχία, αρκεί βέβαια πρώτα να την ανακαλύψουμε;
Η καταναλωτική μανία αποτελεί ουσιαστικά ένα σύμπτωμα. Υποδηλώνει το αίσθημα κενού, το αίσθημα της μοναξιάς, του θυμού, της λύπης που κάποιος δεν εκφράζει. Η συσσώρευση υλικών αγαθών δημιουργεί μία ουτοπική αίσθηση ασφάλειας. Εσφαλμένα, θεωρεί κάποιος ότι τα υλικά αγαθά όχι μόνο του προσδίδουν περισσότερη αξία αλλά ορίζουν την ταυτότητα του, το ποιος είναι σαν άνθρωπος και το τι πρεσβεύει. Πώς, όμως, αποσυνδέεται κανείς από αυτόν τον άκρατο υλισμό; Χρειάζεται φυσικά πρώτα να «κοιτάξει» μέσα του, να γνωρίσει καλύτερα, ή μάλλον ουσιαστικότερα τον εαυτό του αλλά και να προσφέρει στον εαυτό του εκείνα τα ερεθίσματα που θα τον εξελίξουν και θα τον εξυψώσουν τόσο πνευματικά όσο και ηθικά. Παραδείγματα τέτοια είναι να ξεκινήσει κανείς να διαβάζει βιβλία της αγαπημένης του κατηγορίας ή να ακούσει ακατάπαυστα τα τραγούδια που είχε ξεχάσει ότι του άρεσαν τόσο πολύ. Συνειδητοποιεί έτσι εύκολα ότι, εκεί βρίσκεται η ευτυχία, στο να ακούσει το αγαπημένο του τραγούδι, να χορέψει, να διαβάσει, να ανακαλύψει και να γνωρίσει. Αυτή είναι η πραγματική ουσία της ζωής. Όλα τα υπόλοιπα είναι απλά ένας αντιπερισπασμός.
Άλλωστε, ας μην ξεχνάμε ότι τα μανιακά στη κατανάλωση άτομα είναι τα αγαπημένα του συστήματος. Είναι κρίσιμη, λοιπόν, η ιεράρχηση των αναγκών έτσι ώστε κανείς να αγοράζει κάτι το οποίο πραγματικά χρειάζεται. Μία λίστα, για παράδειγμα, θα βοηθούσε να συγκεκριμενοποιήσει κανείς το τι έχει πραγματικά ανάγκη. Μάλιστα, στη σύγχρονη εποχή οι διαδικτυακές αγορές αποτελούν μία τεράστια «παγίδα» οπότε, με αφορμή αυτό, μήπως θα ήταν πιο ωφέλιμο να επενδύσουμε περισσότερο χρόνο στα αγαπημένα μας πρόσωπα ή ακόμα και στον ίδιο μας τον εαυτό; Φυσικά, όταν το ανικανοποίητο ξεπεράσει τα όρια, κρίνεται απαραίτητη η ψυχοθεραπευτική παρέμβαση, έτσι ώστε το άτομο να μυηθεί στον αυτοέλεγχο και συνάμα να βελτιώσει την ποιότητα ζωής του.
