Της Νάσιας Τριάντη,
Με μια άνευ προηγουμένου ανθρωπιστική κρίση βρίσκεται αντιμέτωπη η χώρα της Δυτικής Αφρικής, Μπουρκίνα Φάσο, καθώς τις τελευταίες μέρες σημειώνεται σοβαρή κλιμάκωση της βίας εναντίον του άμαχου πληθυσμού και πρωτοφανής παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η έξαρση της βίας δεν είναι κάτι καινούριο για τον λαό της χώρας αυτής, αφού από το 2015, οπότε σημειώθηκε το πρώτο περιστατικό βίας, η χώρα θα μπορούσε να θεωρηθεί εμπόλεμη ζώνη, με τις εντάσεις να κορυφώνονται το 2018 και να διατηρούνται έπειτα σε ένα σταθερό επίπεδο καθημερινών επεισοδίων με θύματα κυρίως αμάχους. Παρόλα αυτά, η κατάσταση, όπως έχει διαμορφωθεί τώρα, είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, καθώς η χώρα αντιμετωπίζει την πιο γρήγορα εξελισσόμενη ανθρωπιστική κρίση παγκοσμίως και βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Ταυτόχρονα, η πολιτική ηγεσία παρουσιάζεται ανίκανη να δώσει ένα τέλος στη συστηματική βία που πλήττει τον λαό της, προκαλώντας έτσι έντονες αντιδράσεις και διαμαρτυρίες που απλά έρχονται να προστεθούν στον γενικότερο κοινωνικό αναβρασμό και το αίσθημα ανασφάλειας που επικρατεί.
Ας δώσουμε, όμως, μια περιγραφή της κατάστασης που επικρατεί αυτήν τη στιγμή στη Μπουρκίνα Φάσο. Η εξελισσόμενη βία που σημειώνεται είναι απόρροια της μετωπικής σύγκρουσης μεταξύ των κρατικών οργάνων ασφαλείας και μη κρατικών ενόπλων δυνάμεων που συνήθως αποτελούνται από φανατικούς ισλαμιστές και έχουν δεσμούς με την τρομοκρατική οργάνωση Al-Qaeda. Οι επιθέσεις εκ μέρους των τελευταίων είναι σύνηθες φαινόμενο στην περιοχή αυτή αλλά και σε άλλες χώρες της Αφρικής, και οι συγκρούσεις με τις εκάστοτε εγχώριες δυνάμεις αποβαίνουν πάντα μοιραίες για τους εμπλεκόμενους και μη. Στη μέση αυτής της μετωπικής σύγκρουσης βρίσκεται ο άμαχος πληθυσμός, ο οποίος πλήττεται και από τις δύο αντιμαχόμενες παρατάξεις.
Από τη μία, οι θρησκευτικές ένοπλες ομάδες κάνουν επιδρομές σε χωριά, καταστρέφοντας τα πάντα στο πέρασμά τους, δολοφονώντας όποιον τολμήσει να τους αντισταθεί και αιχμαλωτίζοντας ανθρώπους κατά το δοκούν. Δεν είναι λίγες, ακόμη, οι καταγγελίες για βιασμούς σε βάρος γυναικών και κοριτσιών. Η μεγαλύτερη και πιο θανατηφόρα επίθεση των τελευταίων ετών έλαβε χώρα στις αρχές του Ιουνίου του 2020 στο χωριό Solhan, όπου καταμετρήθηκαν σε μια μόνο επίθεση, σε ένα μόνο χωριό 130 νεκροί. Οι ομάδες αυτές φαίνεται να ενεργούν χωρίς οίκτο, χωρίς ηθική ως προς την προστασία των αμάχων, με μοναδικό γνώμονα να προκαλέσουν χάος. Αμφίβολο αν τα κίνητρά τους είναι πολιτικά ή έστω προσηλυτιστικά, καθώς η τακτική τους μοιάζει να μην έχει άλλο σκοπό πέρα από την άσκηση ωμής βίας. Η εμφάνιση των ομάδων αυτών δεν είναι προγραμματισμένη, αφήνοντας τους πολίτες στο έλεός τους, μη δυνάμενοι να υπερασπιστούν τη ζωή τους. Κυρίαρχο αίσθημα, ο φόβος. Λέγεται ότι πολλοί άνθρωποι φεύγουν από τα σπίτια τους στη μέση της νύχτας για να κρυφτούν μέσα σε θάμνους, έχοντας μεγαλύτερες πιθανότητες επιβίωσης εκεί.
Από την άλλη, έχουμε τις κρατικές δυνάμεις καταστολής που δεν πάνε πίσω στην καταστρατήγηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ειδικότερα, σύμφωνα με μαρτυρίες των ντόπιων, όλοι αντιμετωπίζονται ως υποψήφιοι ύποπτοι, από τα κρατικά όργανα ασφαλείας, που συνεργάζονται με τις ομάδες που είναι υπεύθυνες για αυτές τις επιθέσεις, ό,τι συνέπειες συνεπάγεται αυτή η καχύποπτη αντιμετώπιση. Οι συνέπειες αυτές λαμβάνουν συνήθως τη μορφή της άδικης και παράνομης σύλληψης και κατακράτησης και της λεγόμενης «εξαφάνισης» ορισμένων προσώπων. Συγκεκριμένα, ο Hamadou Diallo, κάτοικος ενός από τα πληγέντα από τις βίαιες επιθέσεις χωριά λέει πως έχει να δει τον γιο του δύο χρόνια αφότου τον πήρε ο στρατός έξω από την περιοχή Dori, ενώ ούτε νέα του έχει από τότε.
Αυτό που συμβαίνει αυτή τη στιγμή στην Μπουρκίνα Φάσο πρέπει να σταματήσει. Πρόκειται για κατάφωρη παραβίαση θεμελιωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου, όπως το άσυλο κατοικίας, η απαγόρευση της παράνομης σύλληψης και κατακράτησης, ο σεβασμός στην ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια που προσβάλλονται άμεσα, καθώς και άλλα πολλά που προσβάλλονται έμμεσα. Μην ξεχνάμε ακόμη, ότι, παρά τις νέες αυτές εξελίξεις, παραμένει μια χώρα που ήδη μαστίζεται από πολλά δεινά που αφορούν το χαμηλό βιοτικό επίπεδο. Οι άνθρωποι υποφέρουν από τη φτώχεια, τον υποσιτισμό και την πολύ περιορισμένη -αν όχι ανύπαρκτη- πρόσβαση σε ιατρική βοήθεια. Ακόμη και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις που αναλαμβάνουν να βοηθήσουν σε αυτές τις περιπτώσεις δεν μπορούν να εκπληρώσουν το έργο τους, λόγω του κίνδυνου που διατρέχουν αν προσεγγίσουν αυτές τις περιοχές. Επομένως, μια πολεμική σύρραξη σαν αυτή που εκτυλίσσεται στο παρόν, δυσχεραίνει μια ήδη δύσκολη κατάσταση.
Παρότι όσα συμβαίνουν στην Μπουρκίνα Φάσο δεν αποτελούν έκπληξη για μια χώρα της Αφρικής που απειλείται τόσο άμεσα από τρομοκρατικές επιθέσεις για την απόκτηση, ή μάλλον κατάκτηση, εδαφικής κυριαρχίας, δεν θα έπρεπε να συνηθίσουμε και να εξοικειωθούμε τόσο με αυτήν την εικόνα, διότι αυτό θα σήμαινε αποδοχή. Δεν γίνεται να αποδεχτούμε πως κάποιες χώρες, λόγω της γεωπολιτικής τους θέσης, της πολιτικής και κοινωνικής κατάστασης, της θρησκείας, των διεθνών συμμαχιών και άλλων κοινωνικά συμβατικών παραγόντων θα αναγκάζονται να υπομένουν τέτοιες απάνθρωπες συμπεριφορές. Απεναντίας, είναι χρέος των κρατών που βρίσκονται σε προνομιούχα θέση να συνεργαστούν για την εξάλειψη της βίας ή, τουλάχιστον, όχι τη συντήρηση και τόνωση της λόγω ιδίων συμφερόντων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Conflict in Burkina Faso: “Many people are afraid to sleep at night”, Medecins Sans Frontieres, διαθέσιμο εδώ
- An unprecedented humanitarian emergency in Burkina Faso, Medecins Sans Frontieres, διαθέσιμο εδώ
- UN rights chief: Burkina Faso is facing a security crisis, AP News, διαθέσιμο εδώ
