Tης Ελίνας Συρρή,
“Ever tried. Ever failed. No matter. Try again. Fail again. Fail better”. Με αυτή τη φράση του Samuel Beckett, τοποθετημένη στη στέγη του Καπνεργοστασίου (έργο του Νίκου Ναυρίδη), υποδέχεται το Neon τους επισκέπτες του στη σύγχρονη έκθεση με τίτλο Portals | Πύλη. Με αυτό τον τρόπο, καθίσταται πρακτικά αδύνατο να διασχίσει κανείς την οδό Λένορμαν στην περιοχή των Σεπολίων, χωρίς να μαγνητιστεί από το εμβληματικό κτήριο, στο οποίο στεγάζεται η έκθεση. Ένα φευγαλέο βλέμμα, μια αφηρημένη ματιά αρκεί για να προσελκύσει κάθε περαστικό, να μάθει περισσότερα για το τι κρύβεται πίσω από τις σιδερένιες θύρες του.
Διαβαίνοντας τις πύλες του καπνεργοστασίου για την έκθεση και παρατηρώντας το ανακαινισμένο κτήριο, δύσκολα φαντάζεται κανείς την ιστορία και την αρχική του χρήση. Το κτίσμα υπηρέτησε στο παρελθόν ως το δεύτερο δημόσιο καπνεργοστάσιο της Αθήνας. Τη λειτουργία του αυτή διατήρησε μέχρι και τις αρχές τις δεκαετίας του 1990, όταν, λόγω μειωμένης ζήτησης, αλλά και της επικράτησης ιδιωτικών καπνεργοστασίων, άρχισε να υπολειτουργεί. Τμήματά του κατά καιρούς χρησιμοποιήθηκαν ως καταφύγια προσφύγων, φυλακές και κρατικές υπηρεσίες. Το 1989, καταλήγει να χαρακτηρίζεται διατηρητέο. Με αφορμή τον εορτασμό των 200 ετών από την επανάσταση του 1821 και χάρη στην χρηματοδότηση από τον Οργανισμό Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ, αναβαθμίστηκε σε χώρο πολιτισμού.
Η έκθεση Portals | Πύλη φιλοξενεί έργα 59 καλλιτεχνών από 27 χώρες και 15 νέες αναθέσεις έργων από το Neon. Κάθε έκθεμα έχει έναν διαφορετικό τρόπο να προκαλεί συναισθήματα και να εμπνέει τον επισκέπτη. Εκμεταλλευόμενα τη δύναμη της εικόνας και του λόγου, αλλά και της τεχνολογίας, καινούργιας ή μη, τα εκθέματα καταφέρνουν να σαγηνεύσουν και να συγκινήσουν το κοινό. Ο επισκέπτης της έκθεση Portals εξωθείται να αναρωτηθεί αν υπάρχει, άραγε, σε ό,τι εκτίθεται, κάποιο καθρέφτισμα του σύγχρονου ή ενός προαναγγελλόμενου τρόπου ζωής. Να προβληματιστεί σχετικά με τις ιδέες των καλλιτεχνών και να αφουγκραστεί τις φωνές και τη δυναμική τους.
Αφορμή για την έκθεση αποτέλεσε ένα άρθρο της συγγραφέως Arundhati Roy. Το περιεχόμενό του πραγματεύεται την πανδημία και το πώς αυτή αποτελεί μια πύλη, μια δίοδο για την αλληλεπίδραση δύο κόσμων διαφορετικών μεταξύ τους. Τα θραύσματα, που προκλήθηκαν λόγω της πανδημίας τόσο σε ατομικό όσο και συλλογικό επίπεδο, δίνουν στον καθένα την ευκαιρία να γεφυρώσει αυτό το χάσμα που δημιουργήθηκε με όποιον τρόπο επιθυμεί. Είναι στην ευχέρεια του καθενός να διαχειριστεί και να πραγματοποιήσει αυτή τη μετάβαση μέσα του. «Μπορούμε να επιλέξουμε να την περάσουμε», αναφέρει, «σέρνοντας πίσω μας τα κουφάρια από τις προκαταλήψεις και το μίσος μας, την πλεονεξία μας, τις τράπεζες δεδομένων και τις νεκρές ιδέες μας, τα νεκρά ποτάμια και τους μολυσμένους ουρανούς μας. Ή μπορούμε να τη διαβούμε ανάλαφρα, με λίγες αποσκευές, έτοιμοι να φανταστούμε έναν άλλο κόσμο».
Ο χώρος του Καπνεργοστασίου αναδεικνύεται σε έναν σύγχρονο πολιτιστικό χώρο, που έχει ως στόχο να εμπνεύσει και προβληματίσει κάθε επισκέπτη. Η είσοδος είναι δωρεάν, με απαραίτητη μόνο την ηλεκτρονική κράτηση στο σύνδεσμο https://neon.artsvp.co/, και θα συνεχίσει να είναι διαθέσιμη μέχρι και τις 31 Δεκεμβρίου του 2021. Η έκθεση Portals καλείται να αποτελέσει για το κοινό την «Πύλη» για την μετάβαση του σε έναν κόσμο, όπου η πανδημία αποτελεί τόσο παράγοντα παρακμής, όσο και προτροπή για πιθανή αλλαγή. Μετά την καταστροφή όμως, τι ακολουθεί, άραγε;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το Καπνεργοστάσιο Αθηνών. Τ’ αποκαΐδια μιας καπνικής βιομηχανίας, Monumenta.org, διαθέσιμο εδώ
- Το πρώην δημόσιο καπνεργοστάσιο αναβαθμίζεται σε χώρο πολιτισμού, Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ
- Portals-Neon, Neon, διαθέσιμο εδώ
- Arundhati Roy: “The pandemic is a portal”, Financial Times, διαθέσιμο εδώ
