Της Ηλιάνας Καλέργη,
Με τον πληθωρισμό να εκτινάσσεται διεθνώς δυνάμει της κλιματικής κρίσης, τα κράτη, τόσο εθνικά, όσο και υπερεθνικά, έχουν αρχίσει να στρέφουν σταδιακά την προσοχή τους προς τα εκεί. Ειδικότερα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο πληθωρισμός αυξάνεται διαρκώς. Τον Σεπτέμβριο (2021), έφτασε το 3,4%, δηλαδή τέσσερεις ποσοστιαίες μονάδες περισσότερες σε σχέση με τον Αύγουστο, ενώ συνεχίζει την ανοδική του πορεία έως και σήμερα. Μάλιστα, αρκετοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι θα φτάσει σε επίπεδα υψηλότερα ακόμη και από αυτά της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008.
Συγκεκριμένα, αν και η Ευρώπη αποδεικνύεται πρωτοπόρα όσον αφορά την πράσινη μετάβαση, υπάρχουν αρκετά ερωτήματα σε σχέση με την πολιτική της για την αντιμετώπιση της κλιματικής και ενεργειακής κρίσης και του επερχόμενου αυτών πληθωρισμού. Γεγονότα όπως ότι τα φορτία LNG κατευθύνθηκαν στην Κίνα αντί της Ευρώπης, καθώς και ότι τα αποθέματα φυσικού αερίου στις κοινοτικές αποθήκες αρχίζουν να φθίνουν κατά πολύ, δημιουργούν κακούς οιωνούς για το μέλλον. Άλλωστε, δεν πρέπει να λησμονείται ότι η συνεχής πτώση των επενδύσεων για φυσικό αέριο, είναι από τους σημαντικότερους λόγους για τη μείωση της παραγωγικότητας στην ευρωπαϊκή ήπειρο.
Επιπλέον, παρόλο που τα παραπάνω ζητήματα ταλανίζουν ολόκληρη την Ένωση, ο ευρωπαϊκός Νότος φαίνεται να βρίσκεται στο στόχαστρο των αυξητικών αυτών τάσεων των τιμών για πηγές ενέργειας. Έτσι, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η ενεργειακή της αρχιτεκτονική αποκτούν πλέον πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον στη δημόσια συζήτηση.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, σε πρόσφατη συνεδρίασή του, φάνηκε να επιμένει στην εργαλειοθήκη της Ένωσης, χωρίς όμως να απαντά και με ένα στρατηγικό πλάνο για την κρίση, την οποία περνούν μεμονωμένα τα κράτη-μέλη της. Η οριζόντια αυτή πολιτική φαίνεται να μην λαμβάνει υπόψιν τις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες των διάφορων χωρών, μεταφέροντας την αρμοδιότητα οικονομικής και πολιτικής διαχείρισης της κλιματικής/ενεργειακής κρίσης στις εθνικές κυβερνήσεις.
Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε, μεταξύ άλλων, και ο δικός μας Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Κώστας Σκρέκας, με τη συμμετοχή στη Σύνοδο του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας στις Βρυξέλλες (2 Δεκεμβρίου 2021): «Eίναι ξεκάθαρο ότι οι πρωτοβουλίες του κάθε κράτους μέλους ξεχωριστά, δεν είναι αρκετές. Η ανάληψη δράσης σε κεντρικό ευρωπαϊκό επίπεδο είναι επιβεβλημένη για να προστατέψουμε τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις, αλλά και την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία που αποτελεί τον Οδικό Χάρτη για την εκπλήρωση του στόχου της Ευρώπης να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050».
Συγκεκριμένα, η Ελλάδα, η Ισπανία, η Ιταλία και η Ρουμανία υπέβαλαν κοινή πρόταση για τη μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας. Ως χώρες του ευρωπαϊκού Νότου (η Ρουμανία εν μέρει), που, όπως είπαμε, βρίσκονται σε μία από τις πιο δυσμενείς θέσεις, οι τιμές της ενέργειας αποτελούν κύριο μέλημά τους. Σαφώς, αυτό που οι προαναφερθείσες εθνικές οικονομίες κοιτούν δεν είναι μόνο οι πληθωριστικές πιέσεις που δέχονται οι πολίτες-καταναλωτές τους, αλλά και γενικότερα το μέσο κόστος του ενεργειακού μείγματος και του κόστους παραγωγής. Στον αντίποδα, βέβαια, χώρες όπως η Γερμανία, η Σουηδία και το Βέλγιο υποστηρίζουν ότι δεν χρειάζονται κοινοτικές δράσεις, πιστεύοντας στην αυτορύθμιση των αγορών.
Παράλληλα, μέρος του ευρωπαϊκού ζητήματος αποτελεί και η ενεργειακή εξάρτηση, ιδίως για φυσικό αέριο, από τη Ρωσία. Προφανώς, οι πιέσεις που μπορούν η τελευταία και ο ρωσικός κολοσσός “Gazprom” να ασκήσουν στη Γηραιά Ήπειρο είναι τεράστιες. Έχοντας, κατά κάποιον τρόπο το μονοπώλιο, αν και δεσμεύονται από ρήτρες υπογεγραμμένων μακροχρόνιων συμβολαίων, δύνανται να αυξάνουν τις τιμές πώλησης, να μειώνουν την παροχή, ακόμα και να πωλούν φυσικό αέριο σε διαφορετικές τιμές από κράτος σε κράτος.
Έτσι, εντοπίζεται και ένας άλλος σημαντικός άξονας. Η Ευρώπη οφείλει να μεριμνήσει για τη μελλοντική απεξάρτησή της από μη ευρωπαϊκές αγορές. Ωστόσο, η χειραφέτησή της δεν θα επιτευχθεί, αν πρώτα δεν δημιουργήσει ασφαλιστικές οικονομικές δικλείδες για τα κράτη-μέλη της.
Εν κατακλείδι, σε μία εποχή που μαστίζεται από αυξήσεις τιμών με παράλληλες οικονομικές και πολιτικές απώλειες για την Ευρώπη, η ίδια πρέπει να εμμείνει στην πολιτική της για ενότητα και να λάβει υπόψιν τα επίκαιρα γεγονότα ως ευκαιρία για καινοτομία και για αύξηση της διαχειριστικής ικανότητάς της για το μέλλον.
