Της Έλενας Κοντραφούρη,
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μία μεταβολική ασθένεια, η οποία χαρακτηρίζεται από αύξηση της συγκέντρωσης του σακχάρου στο αίμα (υπεργλυκαιμία) και διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης. Τα αίτια μπορεί να είναι η απουσία παραγωγής ινσουλίνης από τα παγκρεατικά κύτταρα, η ελαττωμένη έκκρισή της ή η μειωμένη ευαισθησία των κυττάρων του σώματος στη δράση της. Ο διαβήτης διακρίνεται σε διαβήτη τύπου 1 και τύπου 2, ανάλογα με την ποσότητα της παραγόμενης ινσουλίνης, καθώς και τα αίτια εμφάνισης της νόσου (αυτοάνοσο ή απόρροια του τρόπου ζωής αντίστοιχα). Η συγκεκριμένη μεταβολική νόσος μπορεί να επισύρει ένα πλήθος σοβαρών επιπλοκών σε διάφορους ιστούς του οργανισμού όπως στην καρδιά, στους νεφρούς, στον αμφιβληστροειδή αλλά και στους ιστούς της στοματικής κοιλότητας.
- ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΣΕ ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ
Ο συνδετικός κρίκος μεταξύ του διαβήτη και της διαταραγμένης στοματικής υγείας, είναι η υψηλή συγκέντρωση της γλυκόζης στο αίμα. Ασθενείς που δεν ρυθμίζουν σωστά τον σακχαρώδη διαβήτη εμφανίζουν υπεργλυκαιμία, η οποία εξασθενεί την άμυνα του οργανισμού έναντι των παθογόνων μικροοργανισμών. Σύμφωνα με μελέτες, η υπεργλυκαιμία ελαττώνει την έκκριση ανοσορυθμιστικών ουσιών (όπως η ΙL-1, IL-6, IFN-γ), οι οποίες επάγουν την κινητοποίηση των αμυντικών μηχανισμών ή την παραγωγή αντισωμάτων. Παράλληλα, προκαλεί δυσλειτουργία παραγόντων που συμβάλλουν στη φαγοκυττάρωση και την καταστροφή των μικροβίων, όπως τα ουδετερόφιλα, τα μακροφάγα, τα κύτταρα φυσικοί φονείς και το συμπλήρωμα. Έτσι, ασθενείς με διαβήτη εμφανίζουν μειωμένη άμυνα και είναι περισσότερο ευαίσθητοι σε λοιμώξεις από βακτήρια του στόματος.
- ΠΕΡΙΟΔΟΝΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ
Έρευνες έχουν δείξει αυξημένη συχνότητα εμφάνισης ή και επιδείνωσης της περιοδοντίτιδας σε ασθενείς με αρρύθμιστο σακχαρώδη διαβήτη. Ένας από τους κύριους αιτιοπαθολογικούς μηχανισμούς που συνδέουν τις δύο νόσους, είναι τα τελικά προϊόντα της προχωρημένης γλυκοζυλίωσης AGEs. Tα AGEs είναι μόρια που παράγονται σε ένα υπεργλυκαιμικό περιβάλλον και η σύνδεσή τους με αμυντικά κύτταρα (όπως τα μακροφάγα) οδηγεί στην παραγωγή του παράγοντα νέκρωσης των όγκων ΤNF-a, ο οποίος επιδεινώνει την περιοδοντική νόσο. Παράλληλα, τα AGEs μειώνουν τη λειτουργία των οστεοβλαστών (κύτταρα που παράγουν οστό), με αποτέλεσμα τη μειωμένη οστική σύνθεση, πυκνότητα και αντοχή. Ασθενείς με διαβήτη, δηλαδή, εμφανίζουν ευκολότερα υφίζηση του φατνιακού ιστού, το οποίο αποτελεί σοβαρό σύμπτωμα της περιοδοντίτιδας. Τέλος, η μειωμένη λειτουργικότητα των λευκοκυττάρων στον σακχαρώδη διαβήτη επιφέρει αδυναμία κινητοποίησης της φλεγμονής και καταστροφής του παθογόνου μικροβίου και, επομένως, μειωμένη άμυνα των ασθενών αυτών στις λοιμώξεις από τα μικρόβια που προκαλούν περιοδοντίτιδα.
- ΆΦΘΕΣ ΚΑΙ ΚΑΥΣΑΛΓΙΑ ΣΤΟ ΣΤΟΜΑ
Οι άφθες είναι μικρές πληγές στο στόμα που προκαλούνται από μορφές ενός μύκητα που ανήκει στο γένος Candida. Ένα μικρό ποσό του μύκητα ζει στο στόμα το περισσότερο διάστημα και συνήθως διατηρείται υπό έλεγχο, αλλά ασθενείς με κακώς ρυθμισμένο διαβήτη τείνουν να εμφανίζουν σε μεγαλύτερη συχνότητα λοιμώξεις από Candida και άφθες. Αυτό συμβαίνει διότι, κατά τα υπεργλυκαιμικά επεισόδια, η υψηλή συγκέντρωση σακχάρου στο σίελο, μέσω χημικών διεργασιών και παραπροϊόντων, προκαλεί την αύξηση των υποδοχέων για τον μύκητα στα επιθηλιακά κύτταρα του στοματικού βλεννογόνου. Ταυτόχρονα, η περίσσεια γλυκόζης λειτουργεί ως τροφή για την Candida και, άρα, ευνοείται ο αποικισμός της. Έτσι, παρατηρείται εμφάνιση άφθων, οι οποίες συνοδεύονται από έντονη αίσθηση καύσου στο στόμα.
- ΞΗΡΟΣΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΕΡΗΔΟΝΑ
Η ξηροστομία αποτελεί συχνό σύμπτωμα πλημμελούς γλυκαιμικού ελέγχου. Η υψηλή συγκέντρωση γλυκόζης στο αίμα προκαλεί πολυουρία και αυξημένη απώλεια υγρών, με αποτέλεσμα τη μειωμένη παραγωγή σιέλου από τον ασθενή, τη δυσκολία στην ομιλία και τη μάσηση. Συνήθως, οι ασθενείς που εμφανίζουν ξηροστομία είναι ευαίσθητοι στην τερηδόνα διότι ο σίελος, ως γνωστόν, ασκεί αντιτερηδονική προστασία εξουδετερώνοντας τα επιβλαβή οξέα που παράγουν τα μικρόβια του στόματος καθώς τρέφονται. Επιπλέον, διαθέτει αμυντικούς μηχανισμούς, με τα ένζυμα και τα αντισώματα που περιέχει έναντι των παθογόνων μικροβίων.
Φαίνεται, λοιπόν, ότι ο διαβήτης και η στοματική υγεία είναι αλληλένδετα. Λόγω των επιπλοκών της συγκεκριμένης μεταβολικής νόσου στους ιστούς του στόματος αλλά και στην άμυνα του οργανισμού, ο διαβητικός ασθενής χρήζει ιδιαίτερης οδοντιατρικής μεταχείρισης και στοματικής υγιεινής. Χρειάζεται να δοθεί, επιπλέον, έμφαση στην προληπτική φροντίδα των δοντιών και των περιοδοντικών ιστών, στην τακτική επίσκεψη στον οδοντίατρο και στον σωστό γλυκαιμικό έλεγχο, προκειμένου να περιοριστούν ή και να αποφευχθούν οι ανεπιθύμητες επιπλοκές.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Φελεκίδου, Ν. (2020). Σακχαρώδης διαβήτη και περιοδοντίτιδα. Η σημασία της στοματικής υγιεινής και οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα στην οδοντιατρική πρόληψη και περίθαλψη των διαβητικών ασθενών. Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία. Διαθέσιμο εδώ
- Berbudi, A., Rahmadika, N., Tjahjadi, A. I., & Ruslami, R. (2020). Type 2 Diabetes and its Impact on the Immune System. Current diabetes reviews, 16(5), 442–449. Διαθέσιμο εδώ
-
Ματιάκης, Α., & Διδάγγελος, Τ. (2012). Στοματολογικές εκδηλώσεις στον σακχαρώδη διαβήτη. Ελληνικά Διαβητολογικά Χρονικά, 25(4), 193-203. Διαθέσιμο εδώ
