Του Απόστολου Στάμενα,
Την τελευταία εβδομάδα, τα χρηματιστήρια ανά τον κόσμο αντιμετώπισαν σοβαρές αναταράξεις, ελέω των ανησυχιών για την πρόσφατη ανακάλυψη της νέας μετάλλαξης Όμικρον του SARS-CoV-2, και των ενδεχόμενων επιπλοκών αυτής στην επικείμενη ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας. Παρόλα αυτά, τον τελευταίο ενάμισι χρόνο, η συντριπτική πλειοψηφία των χρηματιστήριων διεθνώς έχουν επιδοθεί σε ένα ξέφρενο ράλι ανόδου, υπερκαλύπτοντας τις απώλειες λόγω της πανδημίας και καταρρίπτοντας ρεκόρ αξίας. Εξαίρεση αποτελεί το Ελληνικό Χρηματιστήριο, που υποαποδίδει σε σχέση με τα αντίστοιχα στο εξωτερικό, και χαρακτηρίζεται από στασιμότητα. Γιατί, όμως, η εγχώρια χρηματιστηριακή αγορά έχει περιέλθει σε τόσο δεινή κατάσταση και πώς μπορεί να απογειωθεί;
Η ουσιώδης οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας προϋποθέτει την ύπαρξη ισχυρής και αποτελεσματικής κεφαλαιαγοράς, μέσω της οποίας θα διοχετεύονται αποτελεσματικά πόροι σε παραγωγικές επενδύσεις. Το χρηματιστήριο μετοχών αποτελεί μια οργανωμένη αγορά που αφενός εκδίδονται νέες μετοχές προς διαπραγμάτευση (πρωτογενής αγορά), αφετέρου γίνονται αγοραπωλησίες υφιστάμενων τίτλων μεταξύ διαφόρων επενδυτών (δευτερογενής αγορά). Οι τιμές που γίνονται οι αγοραπωλησίες καθορίζονται από την προσφορά και τη ζήτηση, οι οποίες με τη σειρά τους είναι άμεσα συνυφασμένες, τόσο με την υπάρχουσα κατάσταση της εκάστοτε εταιρείας, όσο και με την οικονομική κατάσταση της χώρας εν γένει.
Στην Ελλάδα, την τελευταία δεκαετία, το χρηματιστήριο έχει αποσυνδεθεί πλήρως από τις διεθνείς αγορές, οι οποίες σκαρφαλώνουν σε ολοένα και υψηλότερα επίπεδα και ακολουθεί μια μονότονη και αδιάφορη πορεία. Είναι καθηλωμένο σε ένα στενό εύρος τιμών, ενώ ο Γενικός Δείκτης (το χαρτοφυλάκιο αγοράς του χρηματιστηρίου), έχει απωλέσει το 85% της αξίας του σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα. Ακόμη και μετοχές υγιών εισηγμένων που παρουσιάζουν ουσιώδη ανάπτυξη και διακρίνονται στον διεθνή επιχειρηματικό στίβο, διαπραγματεύονται σε πολύ χαμηλές τιμές (με discount) σε σχέση με αντίστοιχες εταιρείες του εξωτερικού, και εν γένει η αγορά χαρακτηρίζεται από απαξίωση. Το παραπάνω συμβαίνει διότι:
- Η μακροοικονομική εικόνα της πραγματικής οικονομίας συνεχίζει να είναι άσχημη. Η ελληνική οικονομία, έπειτα από μια δεκαετία οικονομικού μαρασμού, εξακολουθεί να παράγει πολύ λιγότερο πλούτο από την προ κρίσης εποχή. Συνεπώς, αυτό αντικατοπτρίζεται στο χρηματιστήριο.
- Υπάρχει υψηλή αβεβαιότητα σχετικά με τις μελλοντικές προοπτικές της οικονομίας. Η ελληνική οικονομία αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα διαθρωτικής φύσεως, που ενδέχεται να εμποδίσουν την ανάπτυξή της σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, τα σημαντικότερα των οποίων είναι η επιδεινωμένη δημογραφική κατάσταση, τα χαμηλά επίπεδα παραγωγικότητας, το επενδυτικό κενό και ο εσωστρεφής χαρακτήρας της οικονομίας. Επομένως, μακροπρόθεσμοι επενδυτές τείνουν να αποφεύγουν ελληνικά περιουσιακά στοιχεία.
- Η χρηματιστηριακή αγορά είναι πλέον μικρή και ρηχή. Πολλές επιχειρήσεις έχουν αποφασίσει να διαγράψουν τις μετοχές τους από το ταμπλό, ενώ τα τελευταία χρόνια οι νέες εισαγωγές εταιρειών είναι σχεδόν μηδενικές. Απόρροια του παραπάνω, οι συναλλακτικοί όγκοι είναι μικροί, ήτοι δεν υπάρχει ενδιαφέρον για τους ελληνικούς τίτλους.
- Υφίσταται σοβαρή επιδείνωση της αξιοπιστίας στην εγχώρια χρηματιστηριακή αγορά, ελέω περιπτώσεων εξαπάτησης των επενδυτών από εισηγμένες (σκάνδαλο FF Group, κλπ.).
Η πολυπόθητη ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας προϋποθέτει την ανάταξη του χρηματιστηρίου και της επαναφοράς του ως ενός από τους βασικούς μοχλούς επιτάχυνσης της οικονομικής δραστηριότητας. Έτσι, οι εμπλεκόμενοι φορείς, με πρωταγωνιστή την πολιτεία, καλούνται να δημιουργήσουν ένα στρατηγικό πλάνο, το οποίο θα καταστήσει το Ελληνικό Χρηματιστήριο αποτελεσματική αγορά, με δίκαιες αποτιμήσεις και κυρίαρχο ρόλο στα οικονομικά δρώμενα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί, με την:
- Αντιμετώπιση διαθρωτικών προβλημάτων ελληνικής οικονομίας, μέσω της προώθησης ουσιωδών μεταρρυθμίσεων, έτσι ώστε να αυξηθεί η ορατότητα για το μέλλον και να βελτιωθούν οι προοπτικές ανάπτυξης.
- Ενίσχυση της ζήτησης για χρηματοοικονομικά προϊόντα. Εδώ, λύση θα αποτελούσε η παροχή κινήτρων για διοχέτευση των αποταμιεύσεων στην εγχώρια κεφαλαιαγορά (λελογισμένα, και όχι με όρους παράλογης μανίας, όπως έγινε το 1999). Το παραπάνω έχει νόημα, δεδομένου του υπάρχοντος περιβάλλοντος αρνητικών πραγματικών επιτοκίων (λόγω πληθωρισμού) στις τραπεζικές καταθέσεις. Ευκαιρία εδώ, αποτελεί η πρόσφατη συσσώρευση αποταμιεύσεων στο τραπεζικό σύστημα.
- Ενίσχυση της προσφοράς χρηματοοικονομικών προϊόντων, με την παροχή κινήτρων σε επιχειρήσεις (φορολογικές εκπτώσεις, επιδότηση εξόδων IPO, κλπ.) για εισαγωγή τους στο χρηματιστήριο, ώστε να ενισχυθεί το βάθος της αγοράς και να διευρυνθεί η γκάμα επιλογών των επενδυτών. Εδώ, ευκαιρία αποτελούν οι εγχώριες τεχνολογικές startups (Skroutz, Viva Wallet, Spotawheel, κλπ.), που πλησιάζουν το Unicorn status. Ακόμα, ευκαιρία αποτελούν οι ελληνικοί ναυτιλιακοί όμιλοι, οι οποίοι έχουν ήδη εγκαθιδρυθεί παγκοσμίως. Ένα πρώτο βήμα θα ήταν η παράλληλη διαπραγμάτευση στο Ελληνικό Χρηματιστήριο, εισηγμένων στην αμερικανική κεφαλαιαγορά ελληνικών ναυτιλιακών ομίλων (Navios, Costamare, StarBulk, κλπ.).
- Επιτάχυνση προσπάθειας εξυγίανσης μεγάλων επιχειρήσεων συστημικού χαρακτήρα και μεγάλης στάθμισης στην συνολική αξία της χρηματιστηριακής αγοράς. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι οι τράπεζες και η ΔΕΗ που η επιτυχής ανάκαμψη τους θα ξεκλειδώσει αξία δεκάδων δις, σε όρους κεφαλαιοποίησης.
- Αναβάθμιση του ρυθμιστικού περιβάλλοντος και των θεσμών επιβολής του, έτσι ώστε να ενισχυθεί η διαφάνεια και να διασφαλιστεί η εφαρμογή άρτιων πρακτικών εταιρικής διακυβέρνησης στις εισηγμένες. Εδώ, προτείνεται ο εξορθολογισμός και αναβάθμιση της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, με στόχο την αποτελεσματικότερη λειτουργία.
- Στρατηγική marketing, με στόχο την επικοινωνία των παραπάνω αλλαγών και την προώθηση των εισηγμένων στη διεθνή θεσμική επενδυτική κοινότητα (διοργάνωση fora, workshops, εκδηλώσεων, κλπ.).
Συμπεραίνοντας, η υπάρχουσα εικόνα απαξίωσης του Ελληνικού Χρηματιστηρίου επιβάλλεται να αλλάξει, έτσι ώστε να προστεθεί ένα επιπλέον όπλο στην φαρέτρα της ελληνικής οικονομίας, στον δρόμο προς την ανάκαμψη και τη σύγκλιση με τις ευρωπαϊκές οικονομίες. Η αλλαγή μπορεί να συμβεί, αρκεί να παρθούν πρωτοβουλίες και να εφαρμοστεί μελετημένο σχέδιο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το σχέδιο για επενδύσεις στο Χρηματιστήριο με φορολογική ελάφρυνση, Business Daily, Διαθέσιμο εδώ
- ΣΕΒ: Οι διαρθρωτικές αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας εμποδίζουν την ανάπτυξη, Fortune Greece, Διαθέσιμο εδώ
- Οι 6+1 αγκυλώσεις του Χ.Α., Ναυτεμπορική, Διαθέσιμο εδώ
- Γιατί το ελληνικό χρηματιστήριο δεν αντικατοπτρίζει την «ωραία εικόνα της οικονομίας» και έχει τα μαύρα του τα χάλια;, Banking News, Διαθέσιμο εδώ
