Του Δημήτρη Βασιλειάδη,
Ο Ιανουάριος του 1942 αποτελεί, ενδεχομένως, έναν από τους καλύτερους μήνες για τις Δυνάμεις του Άξονα. Η ναζιστική Γερμανία κυριαρχεί στην Ευρώπη, με τη Μεγάλη Βρετανία να αδυνατεί να εκδηλώσει οποιαδήποτε αντίδραση. Στο Ανατολικό Μέτωπο, η Σοβιετική Ένωση μόλις που έχει καταφέρει να σταματήσει τη γερμανική προέλαση λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Μόσχα, έχοντας υποστεί τεράστιες απώλειες. Στην Αφρική, ο Erwin Rommel είχε δώσει νέα ώθηση στις επιχειρήσεις του Άξονα, ενώ στην Ασία η Ιαπωνική Αυτοκρατορία κυριαρχούσε έναντι των Δυτικών δυνάμεων.
Η παραπάνω κατάσταση δημιουργούσε ένα κλίμα πίεσης στις συμμαχικές δυνάμεις. Η πίεση αυτή βάραινε περισσότερο τις πλάτες των Βρετανών. Έχοντας εμπλακεί στον πόλεμο από την πρώτη στιγμή, είχε έρθει σε επαφή με την ισχύ των «Δυνάμεων του Άξονα» πολλές φορές, πληρώνοντας βαρύ τίμημα για τη χρόνια αντίστασή της. Η επίθεση της Γερμανίας στη Σοβιετική Ένωση και η, αναγκαστική, συμπόρευση της τελευταίας με τη Μεγάλη Βρετανία λειτούργησε, οπωσδήποτε ευεργετικά για τους Βρετανούς. Ωστόσο, παρά την πολυεπίπεδη παροχή βοήθειας στον «ανατολικό» τους σύμμαχο η βρετανική κυβέρνηση δεχόταν έντονες πιέσεις από τον Joseph Stalin, προκειμένου να ανοίξουν ένα δεύτερο μέτωπο στην Ευρώπη και να ανακουφιστούν τα σοβιετικά στρατεύματα.
Ωστόσο, το άνωθεν εγχείρημα, χωρίς την υποστήριξη των αμερικανικών δυνάμεων, καθίσταντο εξαιρετικά δύσκολο. Εντούτοις, οι Η.Π.Α. δήλωναν ότι δεν ήταν έτοιμοι για να αντιμετωπίσουν τις γερμανικές δυνάμεις, εκφράζοντας, όμως, την επιθυμία τους να διεξάγουν τις πρώτες τους επιχειρήσεις σε ευρωπαϊκό έδαφος. Το βρετανικό επιτελείο όμως, δεν έδειχνε πρόθυμο να χρησιμοποιήσει τα πολύτιμα στρατεύματά του σε μία επιχείρηση υψηλής επικινδυνότητας και με αμφίβολα αποτελέσματα. Προκρίθηκε, λοιπόν, η ενεργοποίηση των εθελοντών Καναδών. Οι τελευταίοι βρίσκονταν στη Μεγάλη Βρετανία από τα τέλη του 1939, ωστόσο είχαν αρκεστεί σε υποστηρικτικό ρόλο.
Η σχεδιαζόμενη επιχείρηση έλαβε την κωδική ονομασία “Rutter” και θα είχε ως στόχο τη Διέππη. Οι καναδικές δυνάμεις ξεκίνησαν εντατική εκπαίδευση, προκειμένου να είναι έτοιμες για δράση τον Ιούλιο του 1942. Ωστόσο, οι κινήσεις τους έγιναν αντιληπτές από τη Γερμανία. Η τελευταία βομβάρδισε το λιμάνι του Southampton, όπου βρισκόταν αγκυροβολημένος ο αγγλικός στόλος, προκαλώντας ζημιές σε 2 μεταγωγικά. Μπροστά στις νέες αυτές εξελίξεις, το βρετανικό επιτελείο αποφάσισε να μη διενεργηθεί η επιχείρηση.
Το γεγονός, όμως, αυτό δεν σήμαινε και την εγκατάλειψη κάθε σκέψης για στρατιωτική εμπλοκή στην περιοχή της Διέππη. Γνωρίζοντας ότι η Σοβιετική Ένωση και οι Η.Π.Α. θα συνέχιζαν να ασκούν πιέσεις, οι Βρετανοί επέλεξαν να πραγματοποιηθεί η επιχείρηση με ορισμένες τροποποιήσεις. Δύο εξ αυτών ήταν η αλλαγή ονόματος, από “Rutter” σε “Jubilee”, και η μετάθεση της ημερομηνίας διεξαγωγής από τον Ιούλιο στον Αύγουστο. Επιπλέον, λίγες ημέρες πριν την έναρξη της επίθεσης έγιναν γνωστά στους κατώτερους διοικητές ορισμένες διαφοροποιήσεις, σε σχέση με το αρχικό πλάνο, οι οποίες δυσκόλευαν το έργο τους. Χαρακτηριστικός είναι ο περιορισμένος χρόνος για την ολοκλήρωση της επιχείρησης. Αυτός οριζόταν σε 12 ώρες, με την έναρξη της επίθεσης να πραγματοποιείται πριν την αυγή, προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι απώλειες. Ακόμα, η υποστήριξη από το ναυτικό και την αεροπορία θα ήταν ελάχιστη.
Ως τελική ημερομηνία διεξαγωγής της επιχείρησης ορίστηκε η 19η Αυγούστου. Σ’ αυτό το σημείο αξίζει να σημειωθεί ότι μεγάλο μέρος της επιχείρησης βασιζόταν στη διατήρηση του πλεονεκτήματος του αιφνιδιασμού. Οι γερμανικές δυνάμεις, όμως, διέθεταν ισχυρές ενδείξεις, σύμφωνα με τις οποίες οι συμμαχικές δυνάμεις θα πραγματοποιούσαν μία επιθετική ενέργεια στην περιοχή, με αποτέλεσμα τα ναζιστικά στρατεύματα της περιοχής να βρίσκονται σε εγρήγορση.
Το συμμαχικό στράτευμα απαρτιζόταν από περίπου 6.100 άνδρες, εκ των οποίων οι 5.000 ήταν καναδικής καταγωγής. Ο τελικός σχεδιασμός προέβλεπε την απόβαση σε 5 διαφορετικά σημεία της παραλιακής ζώνης της Διέππης. Κομβικής σημασίας θα ήταν η απόβαση των 2 καταδρομικών ομάδων στο δυτικό και ανατολικό άκρο της παράκτιας ζώνης. Αποστολή τους ήταν η εξουδετέρωση 2 πυροβολαρχιών, η δράση των οποίων θα καθιστούσε εξαιρετικά δύσκολη την απόβαση του κυρίως στρατεύματος.
Ωστόσο, οι συμμαχικές δυνάμεις απώλεσαν το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού προτού καταφέρουν να προσεγγίσουν τα γαλλικά παράλια. Ειδικότερα, η μία ομάδα καταδρομέων έγινε αντιληπτή από γερμανική περίπολο. Η τελευταία ειδοποίησε τις χερσαίες δυνάμεις, ενώ κατάφερε σημαντικά πλήγματα σε βάρος των εχθρικών σκαφών. Παράλληλα, τα γερμανικά radar εντόπισαν μέρος των εχθρικών δυνάμεων, επιβεβαιώνοντας τις πληροφορίες της περιπόλου.
Τα άνωθεν γρήγορα αντανακλαστικά των Γερμανών δυσκόλεψαν το έργο των καταδρομέων, κυρίως στην ανατολική πλευρά. Σε εκείνο το σημείο, η καταδρομική δύναμη είχε χωριστεί σε 2 υπο-ομάδες. Η μία, αν και μετά τη θαλάσσια σύγκρουση διέθετε μόλις 20 άνδρες, κατάφερε να κρατήσει απασχολημένα τα πυροβόλα μέχρι να πραγματοποιηθεί η απόβαση των κυρίως δυνάμεων. Η μοίρα της 2ης ομάδας, ωστόσο, ήταν πολύ διαφορετική, καθώς από τους 140 στρατιώτες οι 22 ήταν νεκροί και οι 118 βρέθηκαν αιχμάλωτοι. Στη δυτική πλευρά, η κατάσταση ήταν καλύτερη, με το στόχο καταστροφής της πυροβολαρχίας να επιτυγχάνεται. Ωστόσο, στη συνέχεια καθηλώθηκαν από τα γερμανικά πυρά.
Ακολούθησε η απόβαση στο κέντρο της παραλιακής ζώνης, η οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί από τον κακό συγχρονισμό μεταξύ των δυνάμεων. Η σιγή ασυρμάτου που επικρατούσε κατά τη διάρκεια της πλεύσης από τα βρετανικά λιμάνια στα γαλλικά παράλια, δημιούργησε σοβαρά προβλήματα μεταξύ των συμμαχικών δυνάμεων. Το αποτέλεσμα ήταν η κυρίως δύναμη να επιχειρήσει απόβαση μετά τις επιχειρήσεις των καταδρομικών ομάδων και αφού είχε χαθεί το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού. Έτσι, οι, άρτια οργανωμένες, γερμανικές δυνάμεις είχαν προλάβει να λάβουν τις αμυντικές τους θέσεις, λειτουργώντας με υποδειγματική οργάνωση.
Η επιτυχία της επιχείρησης βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό στα 52 άρματα μάχης “Churchill”. Η συμμετοχή τους, όμως, εξελίχθηκε σε παταγώδη αποτυχία. Τα αποβατικά σκάφη στα οποία μεταφέρονταν, άργησαν να προσεγγίσουν το λιμάνι της Διέππης, αφήνοντας εκτεθειμένες τις μονάδες πεζικού στη γερμανική δύναμη πυρός. Επιπλέον, πολλά άρματα καταστράφηκαν εντός των αποβατικών σκαφών, αλλά και στις ακτές, είτε λόγω προβλημάτων που εμφάνισαν, είτε από τα γερμανικά πυρά.
Έχοντας απολέσει κάθε πλεονέκτημα, οι αποβατικές δυνάμεις πολέμησαν με αυτοθυσία προκειμένου να πετύχουν έστω κάποιον από τους στόχους που είχαν τεθεί. Χωρίς να διαθέτουν την παραμικρή υποστήριξη και κάλυψη, έγιναν έρμαια των γερμανικών πολυβόλων. Τελευταίοι επιχείρησαν οι Βρετανοί πεζοναύτες, σε μία απέλπιδα προσπάθεια, να ανατρέψουν την κατάσταση. Όταν και αυτοί με τη σειρά τους απέτυχαν, δόθηκε εντολή εκκένωσης των ακτών.
Κατά τη διάρκεια απομάκρυνσης των στρατιωτών, οι γερμανικές δυνάμεις επιτέθηκαν με σφοδρότητα, τόσο στα υποχωρούντα στρατεύματα όσο και στα σκάφη που προσέγγιζαν την ακτή. Έτσι, το έργο της απομάκρυνσης από αυτόν τον ολιγόωρο εφιάλτη έγινε αρκετά δύσκολο. Μέχρι τις πρώτες βραδινές ώρες, το σύνολο του βρετανικού στόλου είχε επιστρέψει στους λιμένες του, αφήνοντας στα γαλλικά παράλια χιλιάδες αιχμαλώτους και 971 νεκρούς. Αυτός ήταν και ο επίλογος της επιχείρησης “Jubilee”, μιας πρόχειρα σχεδιασμένης στρατιωτικής ενέργειας, με μόνο θετικό στοιχείο τη «συμβολή» της στον προσεκτικότερο σχεδιασμό της απόβασης στη Νορμανδία, 2 χρόνια αργότερα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Χονδρογιάννης, Ναπολέων (2016), «Διέππη 1942» Στρατιωτική Ιστορία- Σειρά Μεγάλες Μάχες, τεύχος 78ο, Αθήνα: Εκδόσεις Γνώμων
- Schreiner Jr., W. Charles (1973), “The Dieppe raid: Its origins, aims, and results”, Naval War College Review, 25/5, Newport: U.S. Naval War College Press
