Της Μαρίας Δούνια,
Η πρώτη εικόνα που σχηματίζεται στο μυαλό όταν αναφερόμαστε στο Ροβανιέμι ή αλλιώς Ρόβανιεμι στα Φινλανδικά είναι αναμφισβήτητα το στολισμένο και χιονισμένο χωριό του Άι Βασίλη. Η πόλη αυτή της Φινλανδίας κοντά στον Αρκτικό Κύκλο είναι πρωτεύουσα της περιφέρειας της Λαπωνίας, έχει πάνω από 60.000 κατοίκους και αποτελεί την έδρα του πανεπιστημίου της Λαπωνίας, όπου φοιτούν περίπου 10.000 φοιτητές. Κάθε χρόνο το χωριό δέχεται περισσότερους από 600.000 επισκέπτες, προσελκύοντας χιλιάδες τουρίστες στα βάθη του χειμώνα, παρά το τσουχτερό κρύο. Οι κάτοικοι υποστηρίζουν ότι στο Ροβανιέμι είναι κάθε μέρα Χριστούγεννα.
Η αλήθεια είναι, όμως, ότι η κατάσταση δεν ήταν πάντα το ίδιο χαρμόσυνη. Το Ροβανιέμι έχει πλούσια ιστορία και όχι αδίκως ονομάζεται «η πόλη που γεννήθηκε από τις στάχτες του πολέμου». Η πρωτεύουσα, πλέον, της Λαπωνίας υπήρξε μια ήρεμη μικρή εμπορική πόλη μέχρι να ξεσπάσει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και εν τέλει την εισβολή των Ρώσων το 1939. Η περιοχή έχρηζε ιδιαίτερης σημασίας, αφού ήταν κόμβος μεταφορών, που συνέδεε την Ευρώπη με τη Ρωσία και τη θάλασσα Μπάρεντς. Μετά από βίαιες συγκρούσεις μεταξύ Φινλανδών και Σοβιετικών, οι πρώτοι σύναψαν συμμαχία με τους Γερμανούς. Για τα επόμενα τρία χρόνια του πολέμου οι Γερμανοί εγκαταστάθηκαν στην ευρύτερη περιοχή, με το κεντρικό επιχειρησιακό αρχηγείο τους να βρίσκεται στο Ροβανιέμι. Η Γερμανική πολεμική αεροπορία ανοικοδόμησε ένα αεροδρόμιο, που τώρα είναι «το επίσημο αεροδρόμιο του Άγιου Βασίλη», καθώς και ένα στρατόπεδο, που θα αποτελούσε αργότερα το χώρο του χωριού του Άγιου Βασίλη.
Στις αρχές του Σεπτεμβρίου του 1944, οι Φινλανδοί κατέληξαν σε συμφωνία κατάπαυσης πυρός με τους Σοβιετικούς, οι οποίοι έδωσαν προθεσμία δύο εβδομάδων στους Γερμανούς, για να εκκενώσουν τη βόρεια Φινλανδία. Στη συνέχεια οι Γερμανοί και οι Φινλανδοί συμφώνησαν κρυφά, ότι κατά την αποχώρηση των Γερμανών θα κατέστρεφαν γέφυρες και οδοστρώματα, που κρίνονταν απαραίτητα για την ανάπτυξη των στρατών, και ότι οι Φινλανδοί θα απέφευγαν οποιαδήποτε εμπλοκή με τους πρώην συντρόφους τους. Στην πραγματικότητα, όμως, και παρά την ύπαρξη συμφωνίας μεταξύ των δύο πρώην συμμάχων, οι συμπλοκές ανάμεσά τους ήταν καταστροφικές. Μεγάλο μέρος της φινλανδικής Λαπωνίας ισοπεδώθηκε, με την πόλη του Ροβανιέμι να καταστρέφεται σχεδόν κατά 90%.
Μετά τον πόλεμο, οι Φινλανδοί δεν μπορούσαν να επωφεληθούν της οικονομικής βοήθειας από τις Η.Π.Α μέσω του Σχεδίου Μάρσαλ, που χορηγήθηκε σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες είχαν επίσης καταστραφεί κατά τη διάρκεια του πολέμου, επειδή είχαν συνεργαστεί με τους ναζί. Ταυτόχρονα, κλήθηκαν να καταβάλουν αποζημιώσεις στη Ρωσία. Κάποια οικονομική υποστήριξη για την αποκατάσταση των ζημιών χορηγήθηκε από τη Διοίκηση Αρωγής και Αποκατάστασης των Ηνωμένων Εθνών. Ωστόσο, η εξέλιξη και η αναγνώριση που έχει σήμερα η πόλη μπορεί να μην είχε επιτευχθεί ποτέ, εάν το 1950 η Έλινορ Ρούσβελτ, τότε πρώην πρώτη κυρία των ΗΠΑ, δεν είχε επισκεφθεί το Ροβανιέμι. Η επίσκεψη της είχε συμβολικό χαρακτήρα, θέλοντας να αναδείξει την υποστήριξή της για την ανοικοδόμηση της περιοχής. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε πρωτοσέλιδο πολλών εφημερίδων ανά τον κόσμο, κάνοντας ευρέως γνωστή την πόλη του Ροβανιέμι.
Ο Άλβαρ Άαλτο, ένας από τους πιο διάσημους αρχιτέκτονες της Φινλανδίας, ανέλαβε το δύσκολο έργο της ανοικοδόμησης του Ροβανιέμι. Οι τάρανδοι που βρίσκονταν στην περιοχή, ακόμα και όταν το Ροβανιέμι ήταν ένα συγκρότημα χωριών στην άκρη του Αρκτικού Κύκλου, έδωσαν πνοή ζωής στους ντόπιους, προσφέροντας φαγητό, ζεστά ρούχα και μετακίνηση. Έτσι, ο Άαλτο, εμπνευσμένος από το πιο αγαπημένο ζώο της Φινλανδίας συμπεριέλαβε στο ρυμοτομικό σχέδιο της πόλης το περίγραμμα ενός ταράνδου. Τα κέρατα του «περιφράζουν» τα δημόσια πάρκα, ένας δακτυλιοειδής δρόμος σηματοδοτεί το μακρύ του πρόσωπο, ενώ το στάδιο της πόλης είναι το μάτι του ζώου. Όλη η πόλη είναι ανοικοδομημένη έτσι, ως φόρος τιμής στο ζώο που επέτρεψε στους ανθρώπους να επιβιώσουν σε αυτό το απομακρυσμένο μέρος του κόσμου και ως ανάδειξη ενός πολύ ιδιαίτερου δεσμού μεταξύ ανθρώπων και ζώων.
Το ειδυλλιακό χιονισμένο τοπίο και η παρουσία ταράνδων οδηγούν αλληλένδετα σε έναν ιδανικό προορισμό για τα Χριστούγεννα. Το χωρίο του Άι Βασίλη, οι βόλτες με ταράνδους και με έλκηθρα και το φως από το Βόρειο Σέλας σε συνδυασμό με το κόκκινο ζεστό κρασί, δημιουργούν ένα παραμυθένιο περιβάλλον για μικρούς και μεγάλους. Παράλληλα, η ευρύτερη περιοχή ενδείκνυται για χειμερινά sports, όπως snowboarding και ski, ανεξαρτήτως χρονικής περιόδου. Τέλος, για τους πιο τολμηρούς υπάρχει και η δυνατότητα μιας βουτιάς στα παγωμένα νερά της Λαπωνίας κατά την κολυμβητική περίοδο από το Νοέμβριο έως τον Απρίλιο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ροβανιέμι: Η «σκοτεινή» ιστορία του χωριού του Άι Βασίλη, Reader, διαθέσιμο εδώ
- Ροβανιέμι: Η άγνωστη ιστορια του χωριού του Άη Βασίλη, The Toc, διαθέσιμο εδώ
- Στα άδυτα του Ροβανιέμι: Η άγνωστη ιστορία του χωριού του Άη Βασίλη, Ελεύθερος Τύπος, διαθέσιμο εδώ
- Ροβανιέμι: Πώς μια σκοτεινή πόλη- «φάντασμα» έγινε το σπίτι των Χριστουγέννων, CNN Greece, διαθέσιμο εδώ
