Του Παναγιώτη Παναγιωτακόπουλου,
Μόλις προχθές, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων έδωσε στη δημοδιότητα αναλυτικά στοιχεία γύρω από τις επενδύσεις στον κλάδο των επιχειρήσεων για το 2021. Όπως ήταν λογικό, οι άξονες περιστρέφονται γύρω από την παγκόσμια υγειονομική κρίση λόγω του κορωνοϊού, αλλά και την κλιματική αλλαγή, η οποία αποτελεί όλο και περισσότερο αντικείμενο έντονης συζήτησης. Αναλυτικότερα, τα κύρια σημεία παρουσιάζονται στις επόμενες γραμμές.
Οι προσδοκίες των επιχειρήσεων της Ε.Ε. και των Η.Π.Α. για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις του COVID-19
Με την ανάκαμψη να ξεπερνά τις προσδοκίες και τις συνθήκες της αγοράς να χαλαρώνουν, οι ευρωπαϊκές εταιρείες αναμένουν να αυξήσουν ξανά τις επενδύσεις. Η οικονομική υποστήριξη για τις επιχειρήσεις κατά τη διάρκεια του lockdown ήταν ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της οικονομίας: περισσότερες από τις μισές (56%) των εταιρειών της Ε.Ε. έχουν λάβει κάποιας μορφής οικονομική στήριξη ως απάντηση στον COVID-19. Επιπλέον, παρά τις δύσκολες συνθήκες, 4 στις 5 εταιρείες σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση (82%) πιστεύουν ότι οι επενδυτικές τους δραστηριότητες τα τελευταία τρία χρόνια ήταν σύμφωνες με τις ανάγκες τους, παρόμοιο με το μερίδιο που αναφέρουν οι εταιρείες των Η.Π.Α. Αυτά είναι μερικά από τα κύρια ευρήματα της νέας έκδοσης της Έρευνας Επενδύσεων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, που δημοσιεύτηκε την Πέμπτη που προηγήθηκε, στις 2 Δεκεμβριου.
Η έκτη έκδοση της Έρευνας Επενδύσεων της ΕΤΕπ παρέχει μοναδικές πληροφορίες σε επίπεδο εταιρείας σχετικά με τις επενδυτικές αποφάσεις και τη χρηματοδότηση επενδύσεων σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Καλύπτει επενδυτικές δραστηριότητες στη δράση για το κλίμα και τη ψηφιοποίηση και διερευνά τον αντίκτυπο της πανδημίας COVID-19 και τη σχετική πολιτική απάντηση. Ο Όμιλος ΕΤΕπ, τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. και τα κράτη-μέλη χρησιμοποιούν την έρευνα ως εργαλείο για τον εντοπισμό των αναγκών και την κατανόηση των περιορισμών που εμποδίζουν τις επενδύσεις.
«Η πανδημία απαιτούσε γρήγορη και τολμηρή απάντηση. Και οι κυβερνήσεις και η Ευρωπαϊκή Ένωση το έδωσαν», δήλωσε ο αντιπρόεδρος της ΕΤΕπ, Ricardo Mourinho Félix. «Στο ίδιο το ξέσπασμα, ο Όμιλος ΕΤΕπ ήταν μεταξύ των πρώτων θεσμικών οργάνων της Ε.Ε. που ανταποκρίθηκαν. Γρήγορα ξεκινήσαμε να διοχετεύουμε χρηματοδότηση έκτακτης ανάγκης σε εταιρείες σε όλη την Ευρώπη που τη χρειάζονταν. Η τελευταία μας έρευνα για τις επιχειρήσεις σε ολόκληρη την Ε.Ε. επιβεβαιώνει ότι αυτή η υποστήριξη ήταν ζωτικής σημασίας για να βοηθήσουμε τις εταιρείες να ξεπεράσουν τα lockdown. Βοήθησε στη διασφάλιση της επενδυτικής ικανότητας που χρειαζόμαστε επειγόντως για να επιταχύνουμε τον πράσινο και ψηφιακό μετασχηματισμό».
«Η υποστήριξη της ευρωπαϊκής και εθνικής πολιτικής στόχευε στην ανθεκτικότητα των επιχειρήσεων, διασφαλίζοντας ότι είχαν πρόσβαση σε πιστώσεις και επιτρέποντας στους εργαζόμενους να διατηρήσουν τις θέσεις εργασίας τους. Τα στοχευμένα οικονομικά κίνητρα παραμένουν πολύ σημαντικά ως τρόπος προώθησης και επιτάχυνσης των μετασχηματιστικών επενδύσεων, όσον αφορά το κλίμα και την ψηφιοποίηση», δήλωσε η επικεφαλής οικονομολόγος της ΕΤΕπ, Debora Revoltella. «Η ώθηση που προκαλείται από την πανδημία για τη ψηφιοποίηση, για παράδειγμα, αφορά λιγότερο την υιοθέτηση προηγμένων ψηφιακών τεχνολογιών και περισσότερο για τις εταιρείες που ξεκινούν το «ταξίδι ψηφιοποίησής» τους — εφαρμόζοντας εξ αποστάσεως εργασία ή διαδικτυακές πωλήσεις. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο απαιτείται υποστήριξη πολιτικής, ιδίως για ψηφιακές δεξιότητες και κατάρτιση, για να προωθηθεί περαιτέρω αυτή η ψηφιακή δυναμική και να διασφαλιστεί η ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης μακροπρόθεσμα».
Η δημόσια στήριξη ήταν ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση των επενδυτικών ικανοτήτων των επιχειρήσεων
Η πανδημία του COVID-19 έχει επηρεάσει σοβαρά τις επιχειρήσεις. Όταν ρωτήθηκαν για τον αντίκτυπο του COVID-19 στις πωλήσεις ή τον τζίρο, περίπου οι μισές από τις επιχειρήσεις της Ε.Ε. (49%) ανέφεραν ότι οι πωλήσεις τους μειώθηκαν σε σύγκριση με τις αρχές του 2020, πριν ο ιός πλήξει την οικονομία.
Τα στοιχεία της έρευνας δείχνουν ότι το 56% των επιχειρήσεων της Ε.Ε. έλαβαν κάποιου είδους οικονομική στήριξη με τη μορφή εγγυημένης πίστωσης, στήριξης για εισφορές κοινωνικής ασφάλισης ή καθυστερημένων πληρωμών. Το 35% των ευρωπαϊκών μικρότερων εταιρειών στον τομέα της μεταποίησης και των υπηρεσιών λέει ότι θα αντιμετώπιζε μια υπαρξιακή απειλή χωρίς την υποστήριξη που έλαβαν.
Τα στοιχεία δείχνουν, επίσης, ότι η δημόσια στήριξη κατευθύνθηκε με επιτυχία σε επιχειρήσεις που είχαν μεγαλύτερη ανάγκη, στρέφοντας προς τις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν μεγαλύτερη απώλεια εσόδων. Όπου οι εταιρείες λάμβαναν κάποιου είδους υποστήριξη πολιτικής, η σχέση μεταξύ των χαμένων εσόδων και των υποβαθμισμένων επενδυτικών σχεδίων ήταν σημαντικά πιο αδύναμη — οι εταιρείες που έλαβαν στήριξη ήταν πιο πιθανό να διατηρήσουν τα επενδυτικά τους προγράμματα.
Λιγότερες εταιρείες της Ε.Ε. (57%) αναφέρουν ότι έχουν λάβει τουλάχιστον μία βραχυπρόθεσμη δράση, όπως η ανάπτυξη νέων προϊόντων, η ψηφιοποίηση ή η συντόμευση της αλυσίδας εφοδιασμού τους ως αποτέλεσμα του COVID-19 σε σύγκριση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου το μερίδιο είναι 74%.
Η ηγεσία της Ε.Ε. για το κλίμα δείχνει σημάδια απόδοσης
Το 43% των επιχειρήσεων της Ε.Ε. έχουν ήδη πραγματοποιήσει επενδύσεις σχετικά με το κλίμα, ενώ το μερίδιο των εταιρειών που σχεδιάζουν επενδύσεις για το κλίμα έχει αυξηθεί τώρα από 41% σε 47%. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, μόνο το 28% των επιχειρήσεων έχει ήδη επενδύσει και μόνο το 40% σχεδιάζει επενδύσεις που σχετίζονται με το κλίμα.
Τα δεδομένα της έρευνας δείχνουν, επίσης, ότι η κλιματική αλλαγή γίνεται σταδιακά αντιληπτή ως πραγματικότητα, καθώς περίπου τα 3/5 (58%) των επιχειρήσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση αναφέρουν ότι τα καιρικά φαινόμενα έχουν, επί του παρόντος, αντίκτυπο στην επιχείρησή τους.
Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τις επιχειρήσεις της Ε.Ε. και των Η.Π.Α.
Όσον αφορά το ταχέως εξελισσόμενο περιβάλλον πολιτικής για το κλίμα, το 41% των επιχειρήσεων της Ε.Ε. δεν αναμένει ότι η μετάβαση σε αυστηρότερα πρότυπα και κανονισμούς για το κλίμα θα τις επηρεάσει. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, περισσότερες εταιρείες βλέπουν τη μετάβαση ως κίνδυνο και όχι ως ευκαιρία (44% έναντι 20%).
Η πανδημία ώθησε πολλές εταιρείες να γίνουν πιο ψηφιακές, αλλά κάποιες συνεχίζουν να υστερούν
Το 46% των εταιρειών της Ε.Ε. που συμμετείχαν στην έρευνα δηλώνουν ότι έχουν γίνει πιο ψηφιακές τον τελευταίο χρόνο. Αυτό είναι, ωστόσο, μικρότερο από ό,τι στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου το 58% των επιχειρήσεων δηλώνει το ίδιο. Μεταξύ των επιχειρήσεων που δεν είχαν ακόμη εφαρμόσει προηγμένες ψηφιακές τεχνολογίες, το 34% χρησιμοποίησε την κρίση ως ευκαιρία για να ξεκινήσει το ταξίδι ψηφιοποίησης. Οι εταιρείες που είχαν ήδη επενδύσει στη ψηφιοποίηση πριν από την πανδημία, αποδείχθηκαν πιο ανθεκτικές.
Ενώ πολλές εταιρείες αναφέρουν αυξημένη χρήση ψηφιακών τεχνολογιών ως αποτέλεσμα της πανδημίας, σημαντικό μερίδιο (26%) των εταιρειών της Ε.Ε. δεν επένδυσαν καθόλου στη ψηφιοποίηση. Αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτο των θέσεων εργασίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό το μερίδιο των μη ψηφιακών εταιρειών θα μπορούσε να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην απασχόληση και στη μελλοντική ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης. Η ισχυρότερη πολιτική υποστήριξη θα μπορούσε να βοηθήσει να αποτραπεί η περαιτέρω καθυστέρησή τους.
Εμπόδια στις επενδύσεις
Ενώ η πρόσβαση στη χρηματοδότηση ως εμπόδιο στις επενδυτικές δραστηριότητες των επιχειρήσεων φαίνεται να είναι λιγότερο προβληματική λόγω της ισχυρής υποστήριξης πολιτικής, οι εταιρείες που συμμετείχαν στην έρευνα τονίζουν διαρθρωτικούς φραγμούς που περιορίζουν τις ανοδικές τους δυνατότητες. Ως εκ τούτου, η σπάνια διαθεσιμότητα εργαζομένων με τις κατάλληλες δεξιότητες παραμένει κορυφαίος φραγμός για τις μακροπρόθεσμες επενδύσεις, παράγοντας που αναφέρεται από το 79% των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Η υποδομή έχει, επίσης, σημασία, καθώς η πρόσβαση σε ψηφιακές υποδομές και υποδομές μεταφορών, καθώς και το ενεργειακό κόστος, γίνονται όλο και περισσότερο αντιληπτά από τις επιχειρήσεις ως περιορισμοί στις επενδύσεις στην Ευρώπη.
Η υποστήριξη πολιτικής έχει αποδειχθεί ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση των επενδυτικών δραστηριοτήτων, ιδιαίτερα για την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Στο μέλλον, πιο στοχευμένες παρεμβάσεις και σαφείς κατευθύνσεις πολιτικής μπορούν να συμβάλλουν στη διατήρηση και επιτάχυνση της δυναμικής για έναν βιώσιμο μετασχηματισμό της οικονομίας.
ΕΔΝΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Latest EIB survey: The state of EU business investment 2021, Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Διαθέσιμο εδώ.
