Του Δημήτρη Πατσιαβά,
Η συνεχής και με γοργούς ρυθμούς ανάπτυξη της τεχνολογίας και της χρήσης του Διαδικτύου τον 21ο αιώνα έχει επηρεάσει σε σημαντικό βαθμό την καθημερινότητά μας. Η έξαρση, μάλιστα, της πανδημίας συνετέλεσε σε μία ραγδαία χρήση του Διαδικτύου από όλους μας. Κατά το τελευταίο αυτό διάστημα, το Διαδίκτυο χρησιμοποιείται σε μεγάλο βαθμό για την παρακολούθηση σειρών και ταινιών, μουσικών εκδηλώσεων και αθλητικών μεταδόσεων, καθώς για μεγάλο διάστημα δεν επιτρεπόταν η δια ζώσης παρακολούθησή τους, σε κινηματογράφους και θέατρα, συναυλίες, μουσικές σκηνές και γήπεδα. Ωστόσο, πολλοί επιλέγουν να προσφέρουν παρανόμως και δωρεάν (καταρχήν) στο κοινό τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν και να διασκεδάσουν μέσω Διαδικτύου. Για τον λόγο αυτό, το νομικό πλαίσιο πρέπει να είναι συνεχώς σε ετοιμότητα, να προλαμβάνει και να προστατεύει τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, που θίγονται από τις αθέμιτες και παράνομες αυτές πρακτικές.
Η πειρατεία στο Διαδίκτυο συντελείται με τη χρήση έργων, χωρίς την άδεια των δημιουργών και την καταπάτηση των περιουσιακής φύσεως δικαιωμάτων των τελευταίων, ήτοι της αναπαραγωγής, διανομής, προβολής και δημόσιας εκτέλεσης των έργων αυτών. Μέσο διάθεσης στο κοινό των έργων αυτών είναι συνήθως ιστοσελίδες που παρέχουν πρόσβαση σε ταινίες ή μουσική, πλατφόρμες που δίνουν τη δυνατότητα στο κοινό να «κατεβάσει» τα αρχεία αυτά ή στην περίπτωση μετάδοσης αθλητικών εκδηλώσεων, την live streaming παρακολούθηση. Να σημειωθεί εδώ, ότι η περίπτωση της παράνομης μετάδοσης αθλητικών εκδηλώσεων αποτελεί μία ιδιαίτερη περίπτωση και δε συνιστά παραβίαση πνευματικής ιδιοκτησίας, καθώς αυτές δεν αποτελούν πρωτότυπα πνευματικά έργα με την έννοια του ν.2121/1993, αφού δεν αποτελούν προϊόν προσωπικής πνευματικής εργασίας και ελεύθερης δημιουργικότητας των συμμετεχόντων αθλητών. Στην ελληνική νομοθεσία, οι μεταδόσεις αθλητικών εκδηλώσεων προστατεύονται με το άρθρο 48 του ν.2121/93, το συγγενικό δικαίωμα του εκπέμποντος ραδιοτηλεοπτικού σταθμού.
Γνωστό παράδειγμα πλατφόρμας διαμοιρασμού παράνομου περιεχομένου αποτελεί η ιστοσελίδα Pirate Bay. Η πλατφόρμα αυτή δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες να «ανταλλάσσουν» τμήματα των έργων, συνήθως ταινιών και παιχνιδιών, τα οποία αποθηκεύονται στους υπολογιστές τους. Η ανταλλαγή των αρχείων γίνεται μεταξύ των χρηστών μέσω peer-to-peer. Ο “host” υπολογιστής, ο οποίος διαθέτει το γνήσιο αρχείο ονομάζεται “seed” και διασπά το αρχείο σε περισσότερα κομμάτια. Έτσι, ο χρήστης, όταν θέλει να «κατεβάσει» το αρχείο, το ζητάει από τον “seed” και λαμβάνει κάποια κομμάτια του. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται η ανταλλαγή των κομματιών του συνολικού αρχείου μεταξύ των χρηστών, προκειμένου στο τέλος να αποκτήσει κάποιος το συνολικό αρχείο που επιθυμεί. Το 2009, οι ιδρυτές της ιστοσελίδας δικάστηκαν στη Σουηδία και καταδικάστηκαν για παραβίαση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και παράνομη διάθεση και ανταλλαγή υλικού, χωρίς την άδεια των δημιουργών.
Ακόμα μία πλατφόρμα που λειτουργούσε παράνομα σε βάρος των πνευματικών δημιουργών στην Ελλάδα ήταν το “gamato.info”. Η πλατφόρμα αυτή ξεκίνησε το 2006 και έφτασε να έχει περίπου 800.000 μέλη. Για να φτάσει ο χρήστης στο σημείο να κατεβάσει ή να δει σε streaming μία ταινία, χρειαζόταν να «κλικάρει» στην ταινία που ήθελε 3-4 φορές. Κάθε κλικάρισμα οδηγούσε και σε ένα άλλο παράθυρο-διαφήμιση, από την οποία οι διαχειριστές της πλατφόρμας αποκόμιζαν κέρδη. Ο διαχειριστής της σελίδας καταδικάστηκε σε πρώτο βαθμό το 2016, σε κάθειρξη 5 ετών και 15.000€, ενώ εκκρεμεί η εκδίκαση της υπόθεσης σε δεύτερο βαθμό στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Αθηνών, η οποία είχε αναβληθεί λόγω της πανδημίας.
Πέραν της παραβίασης δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, με την παράνομη διάθεση αρχείων στο διαδίκτυο, οι διαχειριστές των ιστοσελίδων αυτών αποκτούν σημαντικά χρηματικά οφέλη. Κάποιες από τις ιστοσελίδες αυτές δίνουν τη δυνατότητα εγγραφής, παρέχοντας ταυτόχρονα, επιπλέον παροχές (“VIP”, όπως τις αποκαλούν), ενώ παράλληλα κερδίζουν από τις διαφημίσεις που αναρτούν. Ακόμη, σε κίνδυνο εκτίθενται και οι τελικοί χρήστες των αρχείων αυτών, καθώς οι συσκευές τους μπορεί να μολυνθούν από κακόβουλα λογισμικά ή και να παραβιαστούν προσωπικά τους δεδομένα.
Στην Ελλάδα, ιδρύθηκε με το ν.4481/2017 η Επιτροπή για τη Γνωστοποίηση Διαδικτυακής Προσβολής Δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας και Συγγενικών Δικαιωμάτων (ΕΔΠΠΙ), η οποία έχει ως στόχο να διευκολύνει την εξωδικαστική αντιμετώπιση περιπτώσεων διαδικτυακής προσβολής δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή/και συγγενικών δικαιωμάτων. Κάθε δικαιούχος έργου μπορεί να προσφύγει ενώπιον της Επιτροπής, η οποία αφού εξετάσει την προσφυγή, μπορεί να επιτύχει την άμεση απομάκρυνση ή τη διακοπή πρόσβασης στο έργο του ανάλογα με τις περιστάσεις. Η ελληνική έννομη τάξη έχει προσφάτως υιοθετήσει μία νομοθετική ρύθμιση που επιτρέπει το dynamic blocking injunction, έναν μηχανισμό ταχείας αντίδρασης που αφορά τους κλώνους μίας αρχικής ιστοσελίδας, η οποία εμφανίζεται σε νέα διεύθυνση IP ή URL, εφόσον αποδεικνύεται ότι αφορά το ίδιο περιεχόμενο. Σκοπός είναι να περιοριστεί ή και να εκλείψει το φαινόμενο οι ίδιες σελίδες να εμφανίζονται υπό νέα διεύθυνση, μετά τον αποκλεισμό τους από τις αρμόδιες αρχές.
Συγκεκριμένα, με τις αποφάσεις 27 και 28/20.10.2021 της ΕΔΠΠΙ, διατάχθηκε να διακοπεί η πρόσβαση της παράνομης μετάδοσης σε 63 πειρατικές ιστοσελίδες που μετέδιδαν live γεγονότα εθνικής και διεθνούς τηλεθέασης. Εκτός από τις 63 αυτές ιστοσελίδες, με τις άνω αποφάσεις διατάχθηκε και η διακοπή πρόσβασης από τους παρόχους πρόσβασης στο Διαδίκτυο και σε κάθε άλλο domain name, στο οποίο μπορεί να μεταφερθεί η παράνομη μετάδοση (μπορείτε να βρείτε τις ανωτέρω αποφάσεις εδώ και εδώ). Επίσης, πρόσφατα συνελήφθησαν από τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος δύο ημεδαποί για παράβαση της νομοθεσίες περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Οι δύο άντρες φέρεται να παρείχαν παράνομα πρόσβαση σε συνδρομητικά κανάλια μέσω μίας ειδικής διαδικτυακής πλατφόρμας και παρείχαν σε τρίτους, κατόπιν συνδρομής, τη δυνατότητα παρακολούθησης συνδρομητικών καναλιών, χωρίς την καταβολή της νόμιμης συνδρομής. Τα έσοδα που είχε η συγκεκριμένη πλατφόρμα φαίνεται ότι ξεπερνούσαν τα 89.980€, ενώ οι ζημίες για τη συνδρομητική τηλεόραση ξεπερνούν τις 314.000€.
Είναι, λοιπόν, δεδομένο και αδιαμφισβήτητο ότι η λειτουργία τέτοιων ιστοσελίδων και πλατφορμών διαμοιρασμού περιεχομένου αποτελεί διαδικτυακή προσβολή των πνευματικών και συγγενικών δικαιωμάτων και, συνεπώς, πρέπει να αποκλειστεί η πρόσβαση σε αυτές. Η αποτελεσματική καταπολέμηση της διαδικτυακής πειρατείας είναι επιβεβλημένη και προϋποθέτει την αποτελεσματική διαμόρφωση του υφιστάμενου νομικού πλαισίου τόσο σε εθνικό, όσο και σε διασυνοριακό επίπεδο, καθώς και τη συνεργασία των αρμόδιων αρχών παγκοσμίως, ώστε να κατασταλεί το ραγδαία αναπτυσσόμενο έγκλημα αυτό και να μειωθεί, όσο είναι δυνατόν, το παράνομο περιεχόμενο που αυτές οι ιστοσελίδες προωθούν, προς βλάβη των πνευματικών δημιουργών, οι ζημιές των οποίων πολλές φορές είναι τεράστιες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- “Επιτροπή Πειρατείας του ΟΠΙ : “Κατέβηκαν” 63 ιστοσελίδες που μετέδιδαν παράνομα αγώνες”, διαθέσιμο εδώ
- “Αντιμετώπιση της διαδικτυακής πειρατείας σε Ελλάδα και ΕΕ: Οι τελευταίες εξελίξεις”, διαθέσιμο εδώ
- “Σύλληψη δύο ατόμων για παράνομη Nova και cosmote tv”, διαθέσιμο εδώ
- “Το επίμονο κυνήγι των πειρατών του Διαδικτύου”, διαθέσιμο εδώ
