Της Νικολέτας Κουγεντάκη,
Αναλφαβητισμός. Ένα πολυσύνθετο φαινόμενο. Ένα φαινόμενο με ανελλιπή παρουσία μέσα στην πορεία της ανθρώπινης ζωής. Ένα φαινόμενο, που παρά το γεγονός ότι η σύγχρονη εποχή χαρακτηρίζεται από διαρκή τεχνολογική πρόοδο και ραγδαία διάδοση της πληροφορίας, έχει λάβει ανησυχητικές διαστάσεις σε πολλές κοινωνίες του κόσμου. Η διαιώνισή του έχει αρνητικές προεκτάσεις όχι μόνο στο αναλφάβητο άτομο, αλλά κυρίως δε διαταράσσει τον κοινωνικό ιστό στο σύνολό του, συνιστώντας εμπόδιο για την απρόσκοπτη πολιτιστική πρόοδο της ανθρωπότητας. Ποιος, όμως, χαρακτηρίζεται ως αναλφάβητος; Σύμφωνα με την UNESCO, αναλφάβητος είναι ο άνθρωπος ο οποίος δεν έχει αποκτήσει τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες για την άσκηση όλων των δραστηριοτήτων για τις οποίες η γραφή, η ανάγνωση και η αρίθμηση είναι αναγκαίες.
Οι ρίζες του παγκόσμιου αυτού φαινομένου εντοπίζονται στη σύγχρονη πραγματικότητα. Συγκεκριμένα, τα οικονομικά προβλήματα και οι οικονομικές δυσχέρειες που αντιμετωπίζει ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού καθιστούν την εργασιακή απασχόληση αναγκαία και μοναδική διέξοδο από αυτά. Συγχρόνως, σε ορισμένες οικογένειες επικρατεί η ιδέα ότι η μόρφωση δεν πρέπει να συνιστά πρωταρχική προτεραιότητα για τα παιδιά, επειδή σήμερα οι τίτλοι σπουδών δεν αποτελούν εγγύηση για επαγγελματική αποκατάσταση. Επιπρόσθετα, μέσα στο πλαίσιο των σύγχρονων πολυπολιτισμικών κοινωνιών, άτομα που ανήκουν σε εθνικές μειονότητες πολλές φορές δεν έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης στο αγαθό της εκπαίδευσης, εξαιτίας των βιοποριστικών προβλημάτων και της ρατσιστικής συμπεριφοράς που αντιμετωπίζουν.
Ο αναλφαβητισμός έχει αρνητικές συνέπειες σε όλο το φάσμα του ατομικού και κοινωνικού βίου. Κατά κύριο λόγο, ένα άτομο όταν στερείται μόρφωση και γνώση αδυνατεί να ικανοποιήσει τις πρακτικές ανάγκες της καθημερινότητας του. Δεν διαθέτει, επίσης, την απαιτούμενη επαγγελματική κατάρτιση για να δραστηριοποιηθεί στο επαγγελματικό περιβάλλον και να εξασφαλίζει τα προς το ζην απαραίτητα αγαθά. Επιπλέον, αντιμετωπίζει δυσκολίες στο να παρακολουθήσει τις κοινωνικές, πολιτικές, οικονομικές εξελίξεις της χώρας του, να αξιολογήσει και να διαμορφώσει προσωπική άποψη για πρόσωπα, γεγονότα και καταστάσεις. Αυτό απορρέει από την έλλειψη κριτικής ικανότητας με αποτέλεσμα να μετατρέπεται εύκολα σε θύμα πολιτικής χειραγώγησης και προπαγάνδας, ενώ παράλληλα να οδηγείται σε εκδηλώσεις φανατισμού και βίαιης και ρατσιστικής συμπεριφοράς εις βάρος συνανθρώπων του. Τέλος, η κοινωνία εισέρχεται σε μία φάση στασιμότητας και παρακμής, καθώς τα ενεργά κύτταρά της, οι νέοι, είναι αδύναμοι να συμβάλλουν και να συνεισφέρουν στην προσπάθεια ανάπτυξης και εξέλιξής της.
Η αρνητική αυτή προέκταση του αναλφαβητισμού επιβάλλει την ουσιαστική καταπολέμησή του. Το θεμέλιο του αγώνα κατά του αναλφαβητισμού έχει τη βάση του στο να συνειδητοποιήσουμε την αξία της μόρφωσης και τη δύναμη της γνώσης. Πρέπει να προσπαθήσουμε να τις κατακτήσουμε με στόχο την επαγγελματική αποκατάσταση αλλά και τη συγκρότηση μιας ολοκληρωμένης προσωπικότητας. Ακόμη, η οικογένεια έχει χρέος να αποτελεί αρωγό για κάθε της μέλος, επισημαίνοντας τη σημασία της γνώσης για όλη τη διάρκεια της ζωής μας.
Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ως κυρίαρχοι φορείς πληροφοριών οφείλουν, επίσης, να ενισχύσουν τη μορφωτική τους λειτουργία, ενώ ταυτόχρονα να αναδείξουν τις αρνητικές πτυχές του φαινομένου. Τέλος, το κράτος υποχρεούται να λάβει σημαντικές πρωτοβουλίες για την εξάλειψη του φαινομένου, όπως είναι η οικονομική ενδυνάμωση των φτωχών οικογενειών, η οργάνωση προγραμμάτων επιμόρφωσης και κατάρτισης ενηλίκων, η βελτίωση του θεσμού των νυχτερινών σχολείων για άτομα που παράλληλα εργάζονται, καθώς κι άλλα πολλά μέτρα που με τη σειρά τους συνδράμουν προς την κατεύθυνση αυτή.
Συμπερασματικά, ο αναλφαβητισμός αποτελεί μία μάστιγα για τις σύγχρονες ανεπτυγμένες κοινωνίες, η οποία πρέπει να αντιμετωπιστεί το γρηγορότερο δυνατό. Μπορεί την εμφάνισή της να ευνοούν οι κοινωνικές συνθήκες και οι αντιλήψεις των κοινωνιών, αλλά συγχρόνως αυτές είναι που έχουν τη δύναμη απόκτησης της γνώσης και μπορούν να την αποτρέψουν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Αναλφαβητισμός, el.wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
