Της Μαριλένας Παπαδημητροπούλου,
Κατά καιρούς, πολλά έχουν γραφτεί και πολλά περισσότερα έχουν συζητηθεί σχετικά με τη θεραπεία με ηλεκτροσόκ σε ασθενείς. Ακούγοντας τη λέξη ηλεκτροσόκ, οι περισσότεροι θα σκεφτούν αυτόματα κάποιο είδος βασανιστηρίου, όπως αυτά που προβάλλονται σε ταινίες και σειρές. Το ερώτημα, όμως, είναι: αποτελεί μια θεραπεία και βοηθάει αποτελεσματικά την υγεία των ασθενών ή λειτουργεί επιβαρυντικά;
Ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ΗΣΘ) ή ECT, είναι η επιστημονική ονομασία της διαδικασίας και αποτελεί είδος ψυχιατρικής θεραπείας. Πραγματοποιείται υπό ολική αναισθησία και περιλαμβάνει την αποστολή ηλεκτρικού ρεύματος στον εγκέφαλο, προκαλώντας του σκόπιμα μια μικρή κρίση. Πρόκειται για ασφαλή μέθοδο υψηλής αποτελεσματικότητας, η οποία εφαρμόζεται στις μείζονες ψυχιατρικές διαταραχές, όπως οι συναισθηματικές διαταραχές και η σχιζοφρένεια, όταν υπάρχει οξεία επιδείνωση των συμπτωμάτων ή όταν καμία άλλη από τις προτεινόμενες θεραπείες δεν έχει αποτέλεσμα.
Κάνοντας μια μικρή ιστορική αναδρομή, θα ανακαλύψει κανείς πως παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1938, ως αποτέλεσμα της απόπειρας βελτίωσης των ανεπιθύμητων ενεργειών της σπασμοθεραπείας με φαρμακευτικές ουσίες. Τις δεκαετίες 1940 και του 1950, άρχισε να χρησιμοποιείται ευρέως ως μορφή θεραπείας. Πολύ αργότερα, το 2006, δημιουργήθηκε στην Ευρώπη το European Forum for ECT (EFFECT), ώστε να εκπαιδεύσει τη ψυχιατρική κοινότητα στην ΗΣΘ. Σήμερα, τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν πως περίπου ένα εκατομμύρια άνθρωποι υποβάλλονται σε ΗΣΘ ετησίως σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ ο μέσος όρος συνεδριών υπολογίζεται στις οκτώ ανά ασθενή. Συγκεκριμένα, στην Ελλάδα, η εφαρμογή της καταγράφηκε για πρώτη φορά το 2009.
Σύμφωνα με το National Institute for Health and Care Excellence (NICE), η χρήση της ηλεκτροσπασμοθεραπείας πραγματοποιείται για την επίτευξη γρήγορων, βραχυπρόθεσμων βελτιώσεων, εάν ο ασθενής πάσχει από σοβαρή ή απειλητική για τη ζωή κατάθλιψη, μέτρια έως σοβαρή κατάθλιψη, την οποία άλλες θεραπείες δεν κατάφεραν να κατευνάσουν, κατατονία ή ένα σοβαρό/μακροχρόνιο επεισόδιο μανίας. Ενδέχεται να είναι καλή θεραπευτική επιλογή, όταν τα φάρμακα δεν είναι ανεκτά από τον οργανισμό του ασθενή ή όταν άλλες μορφές θεραπείας δεν έχουν αποτέλεσμα. Απόλυτες αντενδείξεις για τη χρήση της, δεν υπάρχουν. Παρόλα αυτά, δεν προτείνεται σε ασθενείς με αγγειακό ανεύρυσμα, πρόσφατο έμφραγμα του μυοκαρδίου, πρόσφατο ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο ή εγκεφαλική αιμορραγία και αυξημένη ενδοκράνια πίεση.
Σημαντική προϋπόθεση για την επίτευξη της θεραπείας αυτής είναι η ενημερωμένη συγκατάθεση του ασθενή. Λόγω της σοβαρότητας της θεραπείας, απαιτείται γραπτή ενημερωμένη συγκατάθεση πριν από τη χορήγησή της. Εκτός αυτού, πριν την έναρξή της, ο ασθενής θα πρέπει να λάβει μια ενδελεχή ψυχιατρική αξιολόγηση, συμπεριλαμβανομένης μιας ιατρικής εξέτασης, μιας γενικής εξέτασης αίματος και ενός ηλεκτροκαρδιογραφήματος για τον έλεγχο της υγείας της καρδιάς.
Το πρόγραμμα περιλαμβάνει συνεδρίες δύο με τρεις φορές την εβδομάδα για συνολικά έξι έως δώδεκα θεραπείες, ανάλογα με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων των ασθενών και το πόσο γρήγορα ανταποκρίνονται στη θεραπεία. Κατά τη διάρκεια κάθε θεραπείας, χορηγείται στον ασθενή γενική αναισθησία, ένα μυοχαλαρωτικό και ηλεκτρόδια συνδέονται στο τριχωτό της κεφαλής σε ακριβείς θέσεις. Ο εγκέφαλος του ασθενούς διεγείρεται με μια σύντομη ελεγχόμενη σειρά ηλεκτρικών παλμών προκαλώντας μια κρίση στον εγκέφαλο που διαρκεί περίπου ένα λεπτό. Ο ασθενής κοιμάται για τη διαδικασία και ξυπνά μετά από 5-10 λεπτά, όπως και από μια μικρή επέμβαση.
Όπως κάθε ιατρική διαδικασία, έτσι και αυτή, κρύβει ορισμένους κινδύνους, παρόλο που γενικά θεωρείται μια ασφαλής για την υγεία θεραπεία. Οι παρενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν σύγχυση που διαρκεί από λίγα λεπτά έως μερικές ώρες, σωματικές παρενέργειες όπως ναυτία, πονοκέφαλο, πόνο στη γνάθο ή μυϊκό πόνο και ιατρικές επιπλοκές, όπως συμβαίνει με κάθε τύπο ιατρικής επέμβασης. Έχει συσχετιστεί, επίσης, με βραχυπρόθεσμη απώλεια μνήμης και δυσκολία μάθησης. Μερικοί άνθρωποι δυσκολεύονται να θυμηθούν γεγονότα που συνέβησαν τις εβδομάδες πριν από τη θεραπεία, αλλά, στις περισσότερες περιπτώσεις, τα προβλήματα μνήμης βελτιώνονται μέσα σε μερικούς μήνες. Ανεξαρτήτως αυτών, οι κίνδυνοι πρέπει να εξισορροπούνται με τις συνέπειες των σοβαρών ψυχιατρικών διαταραχών που αντιμετωπίζονται αναποτελεσματικά. Για ορισμένους ασθενείς, οι κίνδυνοι μπορεί να είναι μικρότεροι από εκείνους της συνεχιζόμενης θεραπείας με φάρμακα.
Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα πώς ακριβώς βοηθά στη θεραπεία της σοβαρής κατάθλιψης και άλλων ψυχικών ασθενειών. Αυτό που είναι γνωστό, ωστόσο, είναι ότι πολλές χημικές πτυχές της λειτουργίας του εγκεφάλου, αλλάζουν κατά τη διάρκεια και μετά τη δραστηριότητα της κρίσης. Αυτές οι χημικές αλλαγές μπορεί να βασίζονται η μία στην άλλη, μειώνοντας κατά κάποιον τρόπο τα συμπτώματα των ψυχικών ασθενειών. Γι’ αυτό και η θεραπεία αυτή είναι πιο αποτελεσματική σε άτομα που λαμβάνουν πλήρη σειρά πολλαπλών θεραπειών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- What is Electroconvulsive therapy (ECT)?, psychiatry.org. Διαθέσιμο εδώ
- Electroconvulsive therapy (ECT), mayoclinic.org. Διαθέσιμο εδώ
- Electroconvulsive therapy (ECT), mind.org.uk. Διαθέσιμο εδώ
- Ηλεκτροσπασμοθεραπεία: 80 χρόνια εφαρμογής στην ψυχιατρική θεραπευτική, psychiatriki-journal.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Κοινοβουλευτικές ερωτήσεις με θέμα: Ηλεκτροσπασμοθεραπεία, europarl.europa.eu. Διαθέσιμο εδώ
