Της Δήμητρας Κούβελα,
Η ρωμαϊκή πόλη Βερενίκη στην Αίγυπτο αποκάλυψε ένα πλήθος ταφικών μνημείων, τα οποία προορίζονταν για οικόσιτα ζώα. Η ρωμαϊκή πόλη-λιμάνι πριν από 2.000 χρόνια, βάσει των ανασκαφών, φαίνεται πως είχε σε ιδιαίτερη εύνοια τα κατοικίδια, τα οποία φρόντιζε όχι μόνο όσο ήταν εν ζωή, αλλά και μετά θάνατον.
Τα αποτελέσματα των ανασκαφών έγιναν γνωστά μέσα από τη δημοσίευση του γνωστού περιοδικού “World Archaeology”, το οποίο και αναφέρει ότι βρέθηκαν οι τάφοι 585 ζώων. Κάποια απ’ αυτά συνοδεύονταν από κεραμική ή υφάσματα. Η αρχαιολόγος Marta Osypinska, που βρισκόταν στην επιτόπια μελέτη, χαρακτηρίζει στο περιοδικό “Science Μagazine” τα ταφικά αυτά μνημεία ως ένα είδος σαρκοφάγων.
Βάσει των ερευνών, το 90% των ζώων του νεκροταφείου ήταν γάτες, τα σώματα των οποίων είχαν κοσμηθεί με σιδερένια περιλαίμια ή κολιέ από γυαλί και κοχύλια. Από την άλλη, οι σκύλοι αποτέλεσαν το 5% των ευρημάτων, ενώ αποκαλύφθηκε ότι επρόκειτο για σκυλιά μεγάλης ηλικίας, που τους έλειπαν αρκετά δόντια ή έπασχαν από προβλήματα στις αρθρώσεις. Κάποια από αυτά είχαν σοβαρούς τραυματισμούς, οι οποίοι είχαν συμβεί χρόνια πριν από τον θάνατό τους.
Βάσει των ευρημάτων, πολλά ζώα είχαν προβλήματα υγείας όσον αφορά την κινητικότητά τους και έτσι φαίνεται πως τα φρόντιζαν ιδιαίτερα, αφού δε θα μπορούσαν να επιβιώσουν εύκολα. Σε κάποια ζώα χωρίς δόντια φαίνεται ότι τους παρεχόταν ειδική τροφή.
Το νεκροταφείο χρονολογείται τον 1ο και 2ο αιώνα μ.Χ. και βρίσκεται ακριβώς έξω από τα τείχη της πόλης. Ανακαλύφθηκε από τους αρχαιολόγους το 2011, κάτω από έναν ρωμαϊκό αποθέτη απορριμμάτων. Η δημοσίευση της μελέτης έγινε το 2016 και αναφέρεται στους 100 σκελετούς που εξετάστηκαν. Το βασικό ερώτημα στην έρευνα ήταν αν τα ευρήματα αποτελούσαν τμήμα νεκροταφείου ή απλώς αποθέτη απορριμμάτων με ζωικά οστά. Η νέα μελέτη περιλαμβάνει εις βάθος έρευνα των τάφων και συμπεριλαμβάνει στην επιστημονική ομάδα έρευνας έναν κτηνίατρο.
Εκτός από γάτες και σκύλους, τα μνημεία περιελάμβαναν και τάφους μαϊμούδων, οι οποίοι είχαν εισαχθεί από την Ινδία. Η Joanna Jasińska αναφέρει στο περιοδικό First News ότι«τα σώματά τους ήταν μικρής ηλικίας. Φαίνεται ότι ήταν δύσκολο για τους κατόχους τους να τις φροντίσουν σωστά αλλά και να προσαρμοστούν οι ίδιες στις διαφορετικές κλιματικές συνθήκες που τις ανάγκαζαν να ζήσουν και έτσι πέθαιναν μικρές». Οι μαϊμούδες λάμβαναν και αυτές όπως οι γάτες και οι σκύλοι ταφικές τιμές. Μία μαϊμού ήταν τυλιγμένη σε μάλλινη κουβέρτα, ενώ άλλες συνοδεύονταν από κτερίσματα, όπως αμφορείς και μεγάλα κοχύλια.
Η αρχαιολόγος Bea De Cupere, η οποία δεν ήταν μέλος της ερευνητικής ομάδας, αναφέρει στο ίδρυμα “Royal Belgian Institute of Natural Sciences” ότι το συγκεκριμένο νεκροταφείο διαφέρει από τα υπόλοιπα που έχουν ανακαλυφθεί. Σε αντίθεση με νεκροταφεία ζώων στον Νείλο και σε άλλα σημεία στην Αίγυπτο, τα ζώα δεν είχαν μουμιοποιηθεί ούτε φαίνεται πως αποτελούσαν τμήμα κάποιου τελετουργικού. Επίσης, αναφέρει ότι δεν είναι δυνατό να γνωρίζουμε την οπτική των κατοίκων της Βερενίκης για τα κατοικίδια, όμως φαίνεται ότι οι γάτες χρησιμοποιούνταν ως «καθαριστές» των χώρων αλλά και των πλοίων που έφταναν στο λιμάνι από τα ποντίκια.
Γενικότερα, τα ευρήματα σκελετών ζώων αποδεικνύουν τις σχέσεις τους με τους ανθρώπους ανά τις εκάστοτε εποχές. Το νεκροταφείο ζώων του 5ου και 4ου αιώνα π.Χ. της πόλης Ashkelon, μιας φοινικικής πόλης που τώρα βρίσκεται στο Ισραήλ, περιλαμβάνει χιλιάδες τάφους σκύλων. Όπως αναφέρει ο Assaf Kamer στο περιοδικό Jewish Business News το 2017, «φαίνεται ότι είχαν ταφεί προσεκτικά, αλλά χωρίς τη συνοδεία προσφορών. Τα κουτάβια που βρέθηκαν μπορεί να αποτελούσαν τμήμα ενός τελετουργικού, ως θυσιαστήρια μέσα».
Ο αρχαιολόγος Robert Losey αναφέρει ότι πριν από την εύρεση των τάφων στη Βερενίκη, ομαδικοί τάφοι σκύλων είχαν βρεθεί στη Ρωσία. Οι τάφοι χρονολογούνται τουλάχιστον 7 χιλιετίες πριν και φαίνεται να αποτελούν ταφές σκύλων που θεωρούνταν συντροφιά για τους τότε ανθρώπους της περιοχής, καθώς έμοιαζαν με ανθρώπινες και περιείχαν κτερίσματα. Ακόμα νωρίτερα, στη Νότια Αμερική και στην Ευρώπη, φαίνεται πως οι άνθρωποι κατασκεύαζαν τάφους για τους σκύλους τους. Μάλλον, βέβαια, δεν επρόκειτο απλώς για τη συντροφιά τους, αλλά για ζώα-εργαλεία της δουλειάς τους. Παρ’ όλα αυτά, η De Cupere αναφέρει ότι οι ταφές ζώων είναι ασυνήθιστες στην αρχαιολογική έρευνα και σπάνια εμφανίζονται τέτοιες αποκαλύψεις.
ENΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Is This 2,000-Year-Old Egyptian Burial Site the World’s Oldest Pet Cemetery?, Smithsonian Mag, διαθέσιμο εδώ
- World’s oldest ‘pet cemetery’ discovered in Ancient Egypt, Live Science, διαθέσιμο εδώ
