Του Μιχάλη Σταματόπουλου,
Στις 18 Νοεμβρίου του 1978 σε μια «κατασκήνωση» στην Guyana (Γουιάνα) βρήκαν τραγικό θάνατο περίπου 918 άνθρωποι και ανάμεσα τους πάρα πολλά μικρά παιδιά. Τι συνέβη, όμως, πραγματικά πίσω από αυτό το φρικτό και μυστηριώδες γεγονός που μέχρι την 11η Σεπτεμβρίου 2001 ήταν ένα από τα πιο πολύνεκρα περιστατικά που αφορούσε Αμερικανούς πολίτες;
Στα μέσα της δεκαετίας του ‘50 στην Indiana των ΗΠΑ δημιουργήθηκε μια νέα οργάνωση ή αίρεση που άκουγε στο όνομα «Ναός του Λαού». Ο ιδρυτής της ήταν ο μυστηριώδης Jim Jones και οι βασικές αρχές που είχε θέσει αποτελούσαν μια ανάμειξη του χριστιανικού-πεντηκοστιανού δόγματος και της μαρξιστικής-σοσιαλιστικής θεωρίας. Ο ίδιος ισχυριζόταν ότι μέσω της αίρεσής του πάρα πολλοί άνθρωποι απαλλάχθηκαν από εξαρτησιογόνες ουσίες, όπως τα ναρκωτικά και το αλκοόλ, μέσω της πνευματικής «ίασης», μέχρι και από τον καρκίνο. Ο πάστορας Jones, ακόμη, είχε έρθει πολύ κοντά με την κοινότητα των Αφροαμερικανών και τους προσκαλούσε να γίνουν και αυτοί μέλη της αίρεσης που είχε δημιουργήσει, σε μια περίοδο που οι φυλετικές διακρίσεις ήταν εξαιρετικά εδραιωμένες στις Η.Π.Α. Έτσι, η διαφυλετική «ομάδα» αυτή με το πέρασμα του χρόνου έφτασε να έχει αρκετά μέλη και συνεχή παρουσία σε φιλανθρωπικές δράσεις.
Τη δεκαετία του ‘60, ο «Ναός του Λαού» μεταφέρθηκε στην California και αποκτούσε συνεχώς νέα μέλη. Ο Jim Jones έκανε κηρύγματα συνεχώς κατά των Η.Π.Α. και υποστήριζε την Ε.Σ.Σ.Δ. και την κομμουνιστική ιδεολογία «ανοιχτά», χωρίς να υπολογίζει το ψυχροπολεμικό κλίμα της εποχής. Είχε τιμηθεί πολλάκις για το έργο του, καθώς υποστήριζε τις μειονότητες, τους άπορους, τους άστεγους και τους τοξικομανείς του Los Angeles και του San Francisco.
Παρά τις αγαθοεργίες, στην πραγματικότητα ο «Ναός του Λαού» αποτελούσε μια αίρεση που υιοθετούσε την προσωπολατρία για τον ηγέτη της, την ύπνωση, τις τεχνικές ελέγχου του νου, την καταδίκη της σεξουαλικής πράξης και έντονη συμπάθεια για τις «ομαδικές αυτοκτονίες», που θα έφερναν τη «λύτρωση». Ήδη προς τα τέλη της δεκαετίας του ‘60 και τις αρχές της δεκαετίας του ‘70, τα Μ.Μ.Ε. και οι αμερικανικές αρχές ερευνούσαν με αμείωτο ενδιαφέρον τη «νέα» θρησκεία με τον χαρισματικό πάστορα Jim Jones, που η δημοτικότητά του είχε εκτοξευθεί, σε σημείο να δειπνήσει με τον αντιπρόεδρο των Η.Π.Α, Nelson Rockefeller, και την Πρώτη Κυρία Betty Ford, σύζυγο του προέδρου Gerald Ford.
Tα χρόνια περνούσαν και η δημοτικότητα της αίρεσης συνέχισε να ανεβαίνει, όπως και ο αριθμός των νέων μελών της. Το 1976, ο Jones αποφάσισε να δημιουργήσει μια αυτόνομη κωμόπολη και για αυτό αγόρασε μια μεγάλη έκταση στην Guyana. Αρκετοί πιστοί της αίρεσης μεταφέρθηκαν εκεί, καθώς πίστευαν πως έτσι θα απέφευγαν τον κίνδυνο ενός πυρηνικού πολέμου και θα ζούσαν ειρηνικά βάση της χριστιανικής και σοσιαλιστικής ιδεολογίας. Το όνειρο, όμως, δε διήρκησε πολύ. Οι συνθήκες ζωής ήταν άθλιες και πολύ σκληρές.
Ο Jones ήλεγχε και την παραμικρή πτυχή της ζωής των πιστών του κι εφάρμοζε απέναντί τους πολύ σκληρές και απάνθρωπές τιμωρίες, όπως ξυλοδαρμούς και εξευτελιστικές πράξεις. Πολλοί πρώην πιστοί είχαν δραπετεύσει και είχαν καταγγείλει επώνυμα τα γεγονότα που έζησαν εκεί, όπως και πολλοί συγγενείς αγωνιούσαν για τους δικούς τους ανθρώπους που είχαν εξαφανιστεί και απομονωθεί από τον έξω κόσμο.
Έτσι, η Κυβέρνηση των Η.Π.Α. αποφάσισε να στείλει ως απεσταλμένο τον γερουσιαστή Leo Ryan να δει από κοντά τι συμβαίνει στο περιβόητο Jonestown της Guyana. Ο ίδιος αντίκρισε άθλιες εικόνες, με ανθρώπους που εκλιπαρούσαν να τους πάρει μαζί του ή τουλάχιστον τα παιδιά τους. O ίδιος αποχώρησε συγκλονισμένος, αλλά πριν φτάσει στο αεροδρόμιο της πόλης Kaituma δολοφονήθηκε από τα πυρά μελών της οργάνωσης μαζί με άλλους τέσσερις διπλωματικούς συνεργάτες του. Πλέον, η αλήθεια ήταν ορατή και ο Jim Jones είχε πάρει τη μεγάλη απόφαση.
Ο ίδιος έδωσε το σύνθημα και έπειτα από έναν φορτισμένο λόγο προέτρεψε ή καλύτερα διέταξε τους πιστούς του να πιούν ένα μείγμα χυμού με κυάνιο. Σε λίγο σχεδόν όλοι θα κείτονταν νεκροί και ανάμεσα τους 200 μικρά παιδιά. Μάλιστα, ορισμένοι γονείς δολοφόνησαν οι ίδιοι πρώτα τα παιδιά τους, ενώ ο Jim Jones αυτοπυροβολήθηκε. Μάλιστα, ο θετός του γιος προσπάθησε να ειδοποιήσει τις αρχές και την αμερικανική πρεσβεία, όταν αντιλήφθηκε το σύνθημα για την έναρξη της αυτοκτονίας, αλλά ήταν ήδη αργά.
Στην πραγματικότητα ποτέ δε θα μάθουμε τι οδήγησε σε αυτή την ομαδική αυτοκτονία, που στοίχειωσε τις Η.Π.Α. για πολλά χρόνια. Ήταν η αφέλεια των απλών ανθρώπων και η χειραγώγησή τους από έναν παρανοϊκό ηγέτη, ένα πείραμα ελέγχου του νου, όπως υποστηρίζουν πολλοί συνωμοσιολόγοι, ή μια κίνηση πανικού και θρησκευτικού παροξυσμού;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Edition.cnn.com (2008), Inside the Jonestown massacre, Διαθέσιμο εδώ
- Eldridge, Alison (2021), Jonestown, britannica.com. Διαθέσιμο εδώ
- Vankin, Jonathan & Whalen, John (2019), Οι 80 μεγαλύτερες συνωμοσίες όλων των εποχών, μτφ. Ιφιγένεια Σταροπούλου, Αθήνα: Εκδ. Ενάλιος
