Της Δήμητρας Σαρούδη,
Ομολογουμένως, ζούμε σε μία κοινωνία όπου τα νέα μέλη της γεννιούνται «με ένα κινητό ή ένα τάμπλετ στα χέρια τους», όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν οι προγενέστεροι. Και χωρίς περιστροφές, αλήθεια είναι. Ήδη από το νηπιαγωγείο, τα παιδιά χειρίζονται τα τάμπλετ και τα κινητά των γονιών τους με μεγαλύτερη ευκολία από τον καθένα. Διερωτόμαστε, είναι φυσιολογικό και ακίνδυνο; Είναι, επίσης, συνετό, να είναι εκτεθειμένα σε όλα τα τηλεοπτικά προϊόντα, μην έχοντας την κρίση να διαχωρίσουν τα κρυφά μηνύματα που κρύβονται; Σίγουρα και κάθετα όχι.
Το φαινόμενο αυτής της υπερ-έκθεσης των παιδιών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποκαλείται “sharenting”: Από τις λέξεις “share” (μοιράζομαι) και “parenting” (ανατροφή). Κι ενώ είναι φυσιολογικό να νιώθει κανείς την ανάγκη να καταγράψει τη διαδικασία ανατροφής των παιδιών του, δεν είναι απαραίτητα σωστό να μοιράζεται την κάθε στιγμή τους στα social media, καθώς το φαινόμενο αυτό εγκυμονεί σοβαρότατους κινδύνους. Γιατί συμβαίνει όμως αυτό; Γιατί πολύ απλά έτσι είναι η μορφή και η σύσταση της κοινωνίας. Δυστυχώς, είναι μία απάντηση αρκετά ελλιπής, αλλά πέρα για πέρα αληθινή.
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Επιτρόπου παιδιών στην Αγγλία, οι γονείς δημοσιεύουν κατά μέσο όρο 1.300 φωτογραφίες και βίντεο των παιδιών τους έως την ηλικία των 13 ετών. Παρά τις αντικειμενικά καλύτερες και πιο ειλικρινείς προθέσεις των γονιών το μοίρασμα στο διαδίκτυο των προσωπικών στιγμών της ζωής των παιδιών τους, μπορεί δυνητικά να έχει άσχημες συνέπειες.
Αναμφίβολα, ένα ζήτημα σαν κι αυτό, δεν μπορεί να αποτελείται μόνο από αρνητικά στοιχεία. Ενδεικτικά παρακάτω αναφέρονται και θετικά σημεία:
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να βοηθήσουν με τους εξής τρόπους: Βοηθούν τα παιδιά να συνδεθούν με την υπόλοιπη οικογένεια, που ενδεχομένως λείπει στο εξωτερικό. Ενισχύουν την ανάπτυξη της αντίληψής τους. Μαθαίνουν νέα πράγματα και ανταλλάσσουν ιδέες με συνομήλικους. Παροτρύνουν τα παιδιά να είναι πιο αυτόνομα. Βοηθούν τα παιδιά να επικοινωνούν και ενθαρρύνουν την ελευθερία της έκφρασης. Ακόμα, σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης είναι δυνατόν να καλέσουν στους κατάλληλους αριθμούς για παροχή βοήθειας (αστυνομία, ασθενοφόρο, γραμμή ψυχολογικής υποστήριξης, πυροσβεστική κ.α.). Διευκολύνουν την ανάπτυξη της τεχνικής εμπειρογνωμοσύνης, ειδικά αν το παιδί θέλει να ασχοληθεί επαγγελματικά με την Τεχνολογία.
Στον αντίποδα, οι αρνητικές επιπτώσεις είναι πολυάριθμες και σοβαρότερες: Δεν υπάρχει κανένας έλεγχος σχετικά με το πεδίο των πληροφοριών. Μπορεί να πέσουν θύματα cyber bullying με δυσάρεστες δυνητικά συνέπειες. Υπάρχουν πολλά θύματα κάθε χρόνο. Η εκτεταμένη χρήση του διαδικτύου μπορεί να οδηγήσει το παιδί σε εθισμό σε αυτό, ο οποίος συνήθως εκδηλώνεται με διάφορα σωματικά συμπτώματα. Τα social media μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα του παιδιού σας να αναπτύξει ισχυρές διαπροσωπικές σχέσεις, φτάνοντας μέχρι και σε κατάθλιψη, εκδήλωση ομοφοβικών συμπεριφορών και δημιουργία πληθώρων φοβιών.
Ένας γονιός θα πρέπει να βεβαιώνεται με κάθε τρόπο ότι το παιδί του ξοδεύει ποιοτικό χρόνο σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, ενισχύοντας πάντα το παιδί με τα θετικά που μπορεί να προσφέρει η χρήση του διαδικτύου.
Πάντα πρέπει να δίνεται προσοχή στη συμπεριφορά του παιδιού. Αν εκδηλώνεται επιθετική συμπεριφορά, αμέλεια μαθημάτων, αφηρημάδα, ζάλη και κόπωση, θα πρέπει, αφού προηγηθεί συζήτηση με το παιδί, ο γονέας να απευθυνθεί και σε ειδικό.
Ειδικά στα παιδιά και στους εφήβους -ηλικίες αρκετά καθοριστικές στη διάπλαση της προσωπικότητας και της κριτικής τους ικανότητας- χρειάζεται να δίνονται κίνητρα και ερεθίσματα εκτός οθόνης, καθώς η ζωή είναι πολυδιάστατη και η γνώση-πείρα-εμπειρία, αποκτάται έξω από αυτή, σε ρεαλιστικές διαστάσεις. Η μουσική, το θέατρο, οι εκδρομές σε μέρη που έχουν ιδιαίτερη πολιτισμική αξία, ώστε τα ερεθίσματα να συνδέονται με την ανάλογη πληροφορία, ο χρόνος με την οικογένεια, η συναναστροφή με άτομα της ίδιας ηλικιακής ομάδας, ο χορός ή κάποιο άλλο hobby μπορούν να κρατήσουν μακριά τα άτομα της ευαίσθητης αυτής ηλικιακής ομάδας από την υπερ-έκθεση. Τέλος, ακόμα ένας λόγος είναι ότι η επιστήμη εξήγαγε το πόρισμα πως ο εγκέφαλος δύναται να αλλοιωθεί σε σημεία από την υπερ-έκθεση.
Πριν δημοσιεύσετε κάτι, κάντε μία παύση και σκεφτείτε κατά πόσο αυτό που σκοπεύετε να μοιραστείτε, θα επηρεάσει στο μέλλον το παιδί και πώς. Πριν παροτρύνετε το παιδί σας να ασχοληθεί με το κινητό, σκεφτείτε τα όρια που οφείλετε να βάλετε.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Social Media και παιδιά-Τα “υπέρ” και τα “κατά”, Psycopedia.gr, διαθέσιμο εδώ
- Το sharenting και η προστασία των παιδιών στα social media, businessdaily.gr, διαθέσιμο εδώ
- Οι Επιπτώσεις της Υπερβολικής Έκθεσης στο Διαδίκτυο και στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης στα Παιδιά και στους Εφήβους, haranomikou.gr, διαθέσιμο εδώ
- Υπερ-έκθεση των παιδιών στα social media: Oι κίνδυνοι, reporter.gr, διαθέσιμο εδώ
- Οδηγίες προς γονείς για την καλύτερη προστασία των παιδιών στα social media, naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
