H 3η Δεκεμβρίου στην Ιστορία

Του Τάσου Γρηγοριάδη,

1854: Λαμβάνει χώρα μεταξύ αποικιοκρατών-χρυσοθήρων, η Μάχη του Eureka Stockade, στα προάστια της πόλης Μπαλαράτ στην επαρχία Βικτώρια, της Αυστραλίας. Εν έτη 1851, ανακαλύφθηκε χρυσός σε ποικίλες περιοχές της Αυστραλίας, με αποτέλεσμα πολυπληθή κύματα μεταναστεύσεων, προς τις «προικισμένες» τοποθεσίες. Η τοπική κυβέρνηση, ωστόσο, προσπαθώντας να ελέγξει/εκμεταλλευτεί τις εισροές αυτές, αποφάσισε να θεσπίσει μια μηνιαία συνδρομή για λήψη άδειας εξορύξεων. Η προαναφερθείσα απόφαση, μαζί με την έλλειψη ψήφου στο νομοθετικό συμβούλιο, επέφερε αντιδράσεις στο πολυεθνικό «στρατόπεδο» των χρυσοθήρων. Η κατάσταση κλιμακωνόταν καθημερινά, ειδικά όταν η αστυνομία αποφάσισε γενική έφοδο, για τον έλεγχο των αδειών. Τότε οι συγκεντρωμένοι χρυσοθήρες στον λόφο “Bakery” (1^η Δεκεμβρίου), με μπροστάρη τον Peter Lalor, ξεκίνησαν να διαμαρτύρονται, κραυγάζοντας: «Ορκιζόμαστε [-], να σταθούμε ο ένας δίπλα στον άλλο και να παλέψουμε για να υπερασπιστούμε τα δικαιώματα και τις ελευθερίες μας». Στη συνέχεια, συνέλεξαν ξυλεία από τα ορυχεία και έστησαν ξύλινες οχυρώσεις (Stockade). Τελικά, την 3^η Δεκεμβρίου, κυβερνητικές δυνάμεις (πεζικό/ιππείς/αστυνομικοί) επιτέθηκαν στους οχυρωμένους χρυσοθήρες. Στη δεκαπεντάλεπτη σύγκρουση, έχασαν τη ζωή τους 6 στρατιώτες και 22 αμυνόμενοι, με 113 ακόμη να συλλαμβάνονται, αλλά να απελευθερώνονται αργότερα. Οι κυβερνώντες, σταδιακά, χαλάρωσαν τα μέτρα (κατάργηση συνδρομής), ενώ αντικατέστησαν διεφθαρμένους αξιωματούχους-επόπτες των εξορυκτικών υποθέσεων. Καταληκτικά, το γεγονός λογίζεται ως μια ιστορική προσπάθεια αφύπνισης, της εθνικής συνείδησης των Αυστραλιανών, υπέρ της ανεξαρτησίας, από το Βρετανικό Στέμμα.

1967: Ολοκληρώνεται η πρώτη μεταμόσχευση καρδιάς από άνθρωπο σε άνθρωπο, στο νοσοκομείο Groote Schuur, του Κέιπ Τάουν, της Νοτίου Αφρικής. Το φιλόδοξο εγχείρημα, ανέλαβε ο Νοτιοαφρικανός δόκτωρ Christiaan Barnard, μαζί με τη χαρισματική 30μελή ομάδα του. Παραλήπτης της μεταμόσχευσης, κατέστη ο 53χρονος Louis Washkansky, που έπασχε από χρόνια -θανατηφόρα- καρδιοπάθεια. Στις 2 Δεκεμβρίου, συνέβη τροχαίο, όπου μια μητέρα και η κόρη της, διακομίσθηκαν στο νοσοκομείο. Η μητέρα πέθανε ακαριαία, ενώ η 25χρονη κόρη της, Denise Darvall, ήταν εγκεφαλικά νεκρή. Μετέπειτα, ο πατέρας της αποδέχθηκε την πρόταση των γιατρών, να δωρίσουν την καρδιά της, για την «επαναστατική» επέμβαση. Το πρωινό της 3^ης Δεκεμβρίου, η 9ωρη εγχείρηση είχε ολοκληρωθεί επιτυχώς, αφότου η καινούργια καρδιά του δέκτη επανήλθε μετά από ηλεκτροσόκ. Σταδιακά, ο Washkansky κατάφερε να επανέλθει, μιλώντας και ακόμη περπατώντας. Ωστόσο, η ανοσοκατασταλτική αγωγή που έλαβε (για να μην απορρίψει το σώμα του το νέο όργανο), ελάττωσε σημαντικά το ανοσοποιητικό του σύστημα. Όντας καταβεβλημένος, 18 ημέρες μετά την επέμβαση, κατέληξε από βαριά πνευμονία. Η νέα του καρδιά, παρ’ όλα αυτά, δούλευε κανονικά μέχρι τον θάνατο του. Παρά το άδοξο τέλος του ασθενή, ο δόκτωρ Barnard καταξιώθηκε στην ιατρική κοινότητα, φέροντας ως παράσημο την τεχνική που χρησιμοποίησε στην επέμβαση. Εν κατακλείδι, με την ανάπτυξη νέων φαρμάκων-τεχνικών, ανάλογες επεμβάσεις έγιναν κοινότερες, με τους ασθενείς να διαβιούν ευμενέστερα και μακροβιότερα.

1984: Διαρροή τοξικών αερίων από εργοστάσιο παραγωγής εντομοκτόνων, οδηγεί στον θάνατο χιλιάδων κατοίκων στην πόλη Μποπάλ της Ινδίας. Ήδη από το 1969, ξεκίνησε η παραγωγή ενός παρασιτοκτόνου, που αποτελούνταν από ισοκυανικό μεθύλιο (το χημικό που έσπειρε την καταστροφή αργότερα). Από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, εργατικά συνδικάτα και μερίδα του τοπικού τύπου, ήδη διαλαλούσαν για την εκτεταμένη μόλυνση και επικινδυνότητα σε περίπτωση διαρροής. Χαρακτηριστικά, ένας δημοσιογράφος, αναμοχλεύοντας την υπόθεση, δημοσίευσε τις ανακαλύψεις του στον τοπικό τύπο με τίτλο: «Ξύπνα κόσμε του Μποπάλ, βρίσκεσαι στο χείλος ενός ηφαιστείου». Παρ’ όλες τις ανησυχίες, το εργοστάσιο-κτήμα μιας θυγατρικής της Αμερικανικής εταιρίας χημικών “Union Carbide” συνέχισε ατάραχο τη λειτουργία του. Όμως, τα ξημερώματα της 3^ης Δεκεμβρίου του 1984, τόνοι ισοκυανικού μεθυλίου διέρρευσαν στην εγγύς «παραγκούπολη», με αποτέλεσμα γενικευμένο όλεθρο. Μεταγενέστερες εκτιμήσεις της κυβέρνησης υπολογίζουν τους νεκρούς στους 15.000 περίπου, ενώ 600.000 πολίτες συνολικά, εκτέθηκαν στα χημικά. Οι επιζώντες εμφάνισαν ποικίλες επιπλοκές όπως: αναπνευστικά, κινητικά, νοητικά προβλήματα, μέχρι και τύφλωση, με το κράτος να τους αποζημιώνει, με μόλις μερικές εκατοντάδες δολάρια. Εκ των υστέρων, οι έρευνες απέδειξαν πως το εργοστάσιο δεν πληρούσε τις ασφαλιστικές δικλίδες και επίσης ήταν υποστελεχωμένο. Συμπερασματικά, δεν έχει αποδοθεί ακόμη δικαιοσύνη για την καταστροφή και παράλληλα η περιοχή παραμένει μολυσμένη, με τους κατοίκους να ασφυκτιούν καθημερινά, επιζητώντας να ζήσουν αξιοπρεπώς.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Eureka Stockade, National Museum of Australia, διαθέσιμο εδώ
• Eureka Stockade, Britannica, διαθέσιμο εδώ
• Eureka Stockade, State Library of Victoria, διαθέσιμο εδώ
• First Human Heart Transplant, History, διαθέσιμο εδώ
• Dr Chris Barnard performs the world’s first human heart transplant, South African History Online, διαθέσιμο εδώ
• 50th Anniversary of the first Human Heart Transplant – How is it seen today?, European Heart Journal, διαθέσιμο εδώ
• Bhopal Disaster, Britannica, εδω
• Bhopal: The World’s Worst Industrial Disaster, 30 Years Later, The Atlantic, διαθέσιμο εδώ
• What was Bhopal Gas Tragedy, Business Standard, διαθέσιμο εδώ