Toυ Ελευθέριου Χονδρού,
Οι τεταμένες σχέσεις μεταξύ Ιταλίας και Γαλλίας σχεδόν πριν από δύο χρόνια χαρακτηρίστηκαν από τη Γαλλία ως «οι χειρότερες του είδους τους από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο» – όταν ο πρώην Πρωθυπουργός της Ιταλίας, Benito Mussolini, κήρυξε τον πόλεμο στη Γαλλία, το 1940. Η πιο πρόσφατη αναταραχή μεταξύ των δύο χωρών περιλάμβανε τους τότε Ιταλούς Aντιπροέδρους της κυβέρνησης Matteo Salvini της δεξιάς Λέγκας του Βορρά και Luigi Di Maio του λαϊκιστικού, αντικαθεστωτικού Κινήματος Πέντε Αστέρων, οι οποίοι επιτέθηκαν λεκτικά στον Γάλλο Πρόεδρο, Emmanuel Macron, σε συνάντηση με τους ηγέτες διαμαρτυρίας των Gilet Jaune (Κίτρινα Γιλέκα). Το Παρίσι ανακάλεσε τον πρέσβη του ως αντίποινα.
Οι χώρες, προφανώς, δεν έβλεπαν πάντα τις εξελίξεις με τον ίδιο τρόπο, αλλά τον τελευταίο καιρό οι εντάσεις επικεντρώθηκαν σε μεγάλο βαθμό στη μετανάστευση από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αξίζει να σημειωθεί πως ο Draghi και ο Macron γνωρίζονται από τότε που ο Ιταλός Πρωθυπουργός ήταν επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ενώ έχουν συνεργαστεί πιο στενά τους τελευταίους εννέα μήνες, περνώντας πάνω από 10 ώρες σε διμερείς συναντήσεις μαζί και έχοντας συντονιστεί άτυπα πριν από τις βασικές Συνόδους Κορυφής. Αυτό συνέβαλε ώστε να επιλυθούν πολλές από τις διαφορές των δύο χωρών σε μείζονα ζητήματα: για το μεταναστευτικό ζήτημα, τη Λιβύη και τις γαλλικές εξαγορές ιταλικών εταιρειών. Οι σχέσεις των δύο αλπικών χωρών έφτασαν στο ζενίθ τους την περασμένη Παρασκευή, με την υπογραφή μιας συνθήκης να αποτελεί την πεμπτουσία αυτής της σύμπραξης.
Η «Συνθήκη του Κυρηνάλιου», που πήρε το όνομα της από το Κυρηνάλιο, προεδρικό μέγαρο στη Ρώμη, ανακοινώθηκε για πρώτη φορά το 2017 για να προσφέρει «ένα σταθερότερο και πιο φιλόδοξο πλαίσιο» στη συνεργασία Γαλλίας και Ιταλίας. Παρίσι και Ρώμη θέλησαν να την ολοκληρώσουν πριν την αποχώρηση του Sergio Mattarela από την Προεδρία της Ιταλίας, τον προσεχή Ιανουάριο –καθώς λήγει η επταετής θητεία του– αλλά και πριν τις προεδρικές εκλογές στη Γαλλία την ερχόμενη άνοιξη. Η συνθήκη αποσκοπεί να αντικατοπτρίσει μια συμφωνία του 1963 μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας, γνωστή ως Συνθήκη των Ηλυσίων, η οποία σηματοδοτεί εντονότερη συνεργασία σε διάφορους τομείς όπως η άμυνα και το διάστημα, η δημοσιονομική πολιτική, η γεωργία, η «ψηφιοποίηση», η εκπαίδευση, ο πολιτισμός, η πράσινη μετάβαση, η μετανάστευση, η δικαιοσύνη και η φορολογία. Ο Sergio Mattarela ανέφερε πως «Η πρωτοβουλία μας συμβάλλει στην οικοδόμηση μιας ισχυρότερης Ευρώπης, η οποία τώρα είναι ακόμη πιο αναγκαία, διότι υπάρχουν προκλήσεις που μόνον μια ολοκληρωμένη Ευρώπη μπορεί να αντιμετωπίσει, όπως φάνηκε και από την κρίση της πανδημίας». Σύμφωνοι ήταν και οι δύο ηγέτες, οι οποίοι υπογράμμισαν ότι η ενίσχυση της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης, όταν η Ευρώπη εξέλθει πλήρως από την ύφεση της πανδημίας, είναι πιο κρίσιμη ακόμα και από την άμεση μείωση του χρέους. Η Γαλλία ήταν, επίσης, μεταξύ των πιο δυναμικών υποστηρικτών του ταμείου ανάκαμψης της Ε.Ε., του οποίου η Ιταλία είναι ο κύριος δικαιούχος.
Αυτή η στάση, όμως, έχει δημιουργήσει εντάσεις με πιο φειδωλούς Ευρωπαίους εταίρους, συμπεριλαμβανομένης της Αυστρίας και σε μικρότερο βαθμό της Γερμανίας, να δηλώνουν ότι ανησυχούν για τα επίπεδα χρέους και τον τρόπο με τον οποίο θα δαπανηθούν τα χρήματα του ταμείου. Σαφώς, λοιπόν, προκύπτουν κάποιες ανησυχίες για την πορεία πλεύσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και για την πιθανή αλλαγή στην ισορροπία ισχύος εντός αυτής, ιδίως με την αποχώρηση της Γερμανίδας Καγκελαρίου Merkel μετά από περισσότερα από 16 χρόνια στην εξουσία. Η νέα κυβέρνηση του Βερολίνου αναμένεται να είναι πιο εσωστρεφής, ειδικά στην αρχή της θητείας της, και τόσο το Παρίσι όσο και η Ρώμη επιθυμούν να εμβαθύνουν τις σχέσεις τους σε μια περίοδο «συννεφιασμένη» από την οικονομική αβεβαιότητα, την πανδημία, μια πιο διεκδικητική Ρωσία, μια ανερχόμενη Κίνα και τις πιο αποδεσμευμένες Ηνωμένες Πολιτείες.
Ο Macron υποστήριξε ότι η Συνθήκη δεν αμφισβητεί τις γαλλικές σχέσεις με τη Γερμανία, αλλά είναι συμπληρωματική και στοχεύει στην ενίσχυση ολόκληρης της Ευρώπης. «Υπάρχει μια ομοιότητα στην προσέγγιση, στις φιλοδοξείς, αλλά δεν θα έβγαζα απ’ αυτά το συμπέρασμα ότι υπάρχει μεγαλύτερη στρατηγική επιθυμία της Γαλλίας να αναθεωρήσει τις συμμαχίες της», δήλωσε αξιωματούχους του μεγάρου των Ηλυσίων στo Politico. Ενώ η Mathilde Sioula, του Ευρωπαϊκoύ Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων του Παρισίου, εκτιμά ότι: «η Γερμανία είναι μάλλον ικανοποιημένη με τη γαλλο-ιταλική συνθήκη, διότι ανέκαθεν επέμειναν ότι γαλλογερμανικός άξονας είναι όντως σημαντικός, αλλά η Ε.Ε. δεν αφορά μόνον τη γαλλογερμανική σχέση». Τονίζει, μάλιστα, πως η ενισχυμένη συνεργασία Παρισίων-Ρώμης μπορεί να αντιμετωπιστεί θετικά από μικρότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς δείχνει ότι η Γαλλία δεν ενδιαφέρεται εν τέλει μόνο για τους δεσμούς της με τη Γερμανία, αλλά αναγνωρίζει τη σημασία και τη γνώμη και άλλων κρατών. Σύμφωνα, μάλιστα, με τους Coratella και Varvelli, σύμβουλοι ευρωπαϊκών εξωτερικών σχέσεων της Ρώμης, αυτή η συμφωνία συμβολίζει μια νέα συγκυρία μεταξύ Γαλλίας και Ιταλίας με γερμανική συμμετοχή.
Ο Ευρωβουλευτής Weber παρατηρεί ότι: «Εάν Γαλλία-Ιταλία συνεργαστούν στενότερα, τότε αυτό θα σήμαινε στενή συνεργασία με άλλα νοτιοδυτικά κράτη μέλη, όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία». H γαλλό-ιταλική συμφωνία, εξάλλου, θυμίζει την ελληνογαλλική συμφωνία, με τις δύο να περιλαμβάνουν και μια πολύ σοβαρή πρόθεση αμυντικής συνεργασίας, με έμφαση στην περιοχή της Μεσογείου. Αποτελούν και οι δύο ένα βήμα ακόμη προς την ανάπτυξη αυτόνομης ευρωπαϊκής άμυνας, αλλά και ανάπτυξης ενός ευρωπαϊκού πυλώνα μέσα στο ΝΑΤΟ. Συγκλίνουν σ’ αυτή την στόχευση και με τις Η.Π.Α. που επιθυμούν να έχει η Ευρώπη μεγαλύτερες δυνατότητες υπεράσπισης της επικράτειάς της και της «γειτονιάς» της.
Είναι, λοιπόν, βέβαιο ότι η συνεργασία Ρώμης-Παρισιού θα έχει ιδιαίτερη επιρροή στην Ε.Ε. Προσωπικά, είμαι αισιόδοξος πως αυτή η συμφωνία, παρόλα τα προβλήματα που θα δημιουργηθούν, θα ωθήσει τελικά την Ευρώπη σε μία ισχυρότερη και πιο ενοποιημένη παραλλαγή της, όπως φαντάζει και ο Macron λέγοντας ότι «ο στόχος που ακολουθούμε είναι να έχουμε μια πιο ισχυρή και κυρίαρχη Ευρώπη…Μια Ευρώπη που ξέρει πώς να προστατεύει τα σύνορά της και να υπερασπίζεται τον εαυτό της».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ιtaly, France to sign Rome Treaty aimed at changing EU power balance-sources, REUTERS, διαθέσιμο εδώ
- Will the France-Italy deal shift the European Union’s balance of power?, TRT World, διαθέσιμο εδώ
- Υπογράφεται συμφωνία ανάμεσα σε Γαλλία και Ιταλία, πως θα επηρεάσει την άμυνα στην Ευρώπη, Proto Thema, διαθέσιμο εδώ
