Του Αντώνη Ντούμα,
Στις 11 Δεκεμβρίου του 2008, συλλαμβάνεται απο το FBI o χρηματιστής Μπέρνι Μάντοφ. Μόλις την προηγούμενη ημέρα, είχε ομολογήσει, στους δυο γιους του πως η εταιρεία του αποτελούσε ενα «Σχήμα Πόντσι» και, όπως χαρακτηριστικά είχε παραδεχτεί, ήταν ενα «μεγάλο, μεγάλο ψέμα». Τελικά, στις 12 Μαρτίου του 2009 ομολόγησε την ενοχή του για 11 κακουργήματα ενώπιον της δικαιοσύνης και τον Ιούνιο του ίδιου έτους καταδικάστηκε σε κάθειρξη 150 χρόνων.
Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα απο την αρχή. Στις 29 Απριλίου του 1938, στη Νέα Υόρκη, γεννήθηκε ο Μπέρναρντ Λόρενς Μάντοφ. Αποφοίτησε απο το Πανεπιστήμιο Χόφστρα ως πτυχιούχος πολιτικής επιστήμης. Ο Μάντοφ, τη δεκαετία του 1960, ξεκίνησε την καριέρα του στο χρηματιστήριο και μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα ίδρυσε τη χρηματιστηριακή εταιρεία του με όνομα “Bernard L. Madoff Investment Securities LLC”, με κεφάλαιο μόλις 5.000$. Στα επόμενα 20 χρόνια, ο Μάντοφ γίνεται ένας από τους πιο διάσημους χρηματιστές παγκοσμίως, ενώ το 1990, με την ανάληψη της προεδρίας του Nasdaq, απέκτησε και θεσμικό κύρος.
Ωστόσο, όταν το 2008 ξεσπά η μεγάλη φούσκα των ενυπόθηκων δανείων, ο Μπέρνι Μάντοφ βρίσκεται εκτεθειμένος και αποκαλύπτεται πως η χρηματιστηριακή του εταιρεία δεν ηταν τίποτε αλλο πέρα απο ενα «Σχήμα Πόντσι». Ο όρος «Σχήμα Πόντσι» προέρχεται απο τον Charles Ponzi, που αποτελεί τον εμπνευστή του και συνιστά πυραμίδα επενδυτών. Οι πυραμίδες είναι παράνομα επενδυτικά σχήματα στα οποία ο ιδρυτής τους χρησιμοποιεί τα χρήματα των νέων πελατών του, προκειμένου να αποπληρώσει τις αποδόσεις που υποσχέθηκε στους παλαιούς του πελάτες αντί για τα κέρδη που θα αποκτούσε απο τις πραγματικές πωλήσεις. Παράλληλα, ο ίδιος καταχράζεται ότι περισσεύει προκειμένου να πλουτίσει. Επομένως, η επαναλαμβανόμενη αναζήτηση νέων πελατών συνιστά αναγκαιότητα για την επιβίωση της πυραμίδας.
Από τα παραπάνω, καθίσταται σαφές πως ο Μάντοφ δεν πραγματοποιούσε καμία επένδυση, αλλά, αντίθετα, εφαρμόζοντας το «Σχήμα Πόντσι» στους πελάτες του, κι έτσι απέκτησε αμύθητη περιουσία. Ταυτόχρονα, οι τεράστιες αποδόσεις ηταν εικονικές, καθώς παρουσίαζε «μαγειρεμένα» και πλαστά στοιχεία στις αρχές. Εντούτοις, όταν το 2008 η κρίση επηρέασε όλο τον κόσμο, οι πελάτες του απαίτησαν τα χρήματά τους πίσω και τότε η εταιρεία δεν μπόρεσε να εξασφαλίσει ρευστότητα ύψους 7 δις δολαρίων προκειμένου να επιβιώσει, φανερώνοντας, έτσι, μια απο τις μεγαλύτερες απάτες που έχουν συντελεστεί στην ιστορία.
Ο Μπέρνι Μάντοφ, εκτός απο 150 χρόνια φυλάκισης, κλήθηκε να αποζημιώσει με 700 εκατομμύρια δολάρια τα θύματά του, ποσό πολύ μικρότερο των οφειλών του, αφού το ύψος της απάτης του υπολογίζεται απο τις αρχές κοντά στα 50 δις δολαρια. Οι συνέπειες για τον Μάντοφ ήταν βαρύτατες και σε άλλα επίπεδα. Οι γιοι του, που ισχυρίστηκαν ότι δεν είχαν καμία σχέση με το σκάνδαλο και τον παρέδοσαν στην αστυνομία, είχαν άσχημο τέλος. Ο μεγάλος του γιος, Μαρκ Μάντοφ, βρέθηκε κρεμασμένος στο διαμερισμά του στη Νέα Υόρκη τον Δεκέμβριο του 2010, σε ηλικία 46 ετών. Ο δεύτερος γιος του, Άντριου Μάντοφ, πέθανε απο λέμφωμα το 2014, για την εμφάνιση του οποίου κατηγόρησε τον πατέρα του ως υπαίτιο, εξαιτίας του άγχους που του προκάλεσε η απάτη. Αξίζει να σημειωθεί ότι μεταξύ των πελατών του, ήταν χρηματοπιστωτικοί κολοσσοί όπως η HSBC και η Citigroup, καθώς και εξέχουσες προσωπικότητες, όπως ο Στίβεν Σπίλμπεργκ και ο Τζον Μάλκοβιτς.
Συνοψίζοντας, ο Μάντοφ κατάφερε να δημιουργήσει τη μεγαλύτερη χρηματιστηριακή απάτη όλων των εποχών, από την οποία αποκόμισε αμύθητα πλούτη και κύρος, ωστόσο, και οι συνέπειες που υπέστη ήταν ανάλογες του μεγέθους του εγκλήματός του. Ο ίδιος ομολόγησε πως από τη δεκαετία του 1990, λειτουργούσε την επιχειρησή του σαν πυραμίδα, μολοταύτα οι αρχές τοποθετούν το σκάνδαλο μεταξύ των δεκαετιών 1970 και 1990, δίχως όμως να έχουν επιτύχει τον επακριβή προσδιορισμό του. Σήμερα, όπως είναι λογικό, πολλά είναι τα ερωτήματα τα οποία απασχολούν τόσο τον δημόσιο διάλογο όσο και τη δικαιοσύνη. Μεταξύ αυτών, είναι ο τρόπος με τον οποίο ο Μάντοφ κατάφερε ολομόναχος να στήσει μια τόσο καλά οργανωμένη απάτη, με την οποία ξεγελούσε για τουλάχιστον 20 χρόνια την επιτροπή κεφαλαιαγοράς αλλά και τους 38.000 συνολικά πελάτες του. Ταυτόχρονα, εγείρονται και άλλα πολυσήμαντα ερωτήματα, όπως αν είχε συνεργάτες ή αν οι πελάτες του μπορούσαν να αντιληφθούν ότι κάτι παεί λάθος, ωστόσο όσο πετύχαιναν κέρδη σιωπούσαν. Το μόνο σίγουρο είναι πως η απάτη του Μάντοφ υπήρξε μία απο τις μεγαλύτερες που συνέβησαν ποτέ, ενώ είναι τόσο μεγάλο το ενδιαφέρον του κόσμου για αυτήν, που οδήγησε στη δημιουργία διαφόρων ταινιών σχετικα με το σκάνδαλο. Τελικά, στις 14 Απριλίου 2021, ο Μάντοφ απεβίωσε στη Νότια Καρολίνα από νεφρική ανεπάρκεια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μπέρνι Μάντοφ: Εξαπάτησε χιλιάδες επενδυτές, καταχράστηκε περίπου $65 δισ., Capital. Διαθέσιμο εδώ.
- Bernie Madoff, Britannica. Διαθέσιμο εδώ.
- Μπέρνι Μέιντοφ, ο μεγαλύτερος απατεώνας της Wall Street, Ημερήσια. Διαθέσιμο εδώ.
- Ο διαβόητος καταχραστής της «απάτης του αιώνα» Μπέρναρντ Μάντοφ, News Beast. Διαθέσιμο εδώ.
