Συνέντευξη στον Νικόλαο Ερμή,
Με την είδηση του πρόωρου θανάτου της τραγουδίστριας Χριστιάνας, πολλά αφιερώματα δημοσιεύθηκαν στο Διαδίκτυο για την καλλιτέχνιδα, η οποία σημείωσε αρκετές επιτυχίες στην εγχώρια μουσική σκηνή και εντυπωσίασε σε όλη τη διάρκεια της καριέρας της με το ταλέντο, τις ιδιαίτερες επιλογές της και τα εντυπωσιακά της φωνητικά.
Ο δεξιοτέχνης του μπουζουκιού και μουσικοσυνθέτης Θανάσης Πολυκανδριώτης μίλησε στο OffLine Post για τη Χριστιάνα, με την οποία συνεργάστηκε ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του ’70, δίνοντάς της ορισμένα τραγούδια του, όπως το γνωστό σε όλους «Τελειώσαμε λοιπόν» (1977).
- Το βράδυ της Κυριακής γνωστοποιήθηκε η είδηση του θανάτου της Χριστιάνας. Τι έχετε να πείτε για εκείνη;
Η Χριστιάνα για μένα υπήρξε μια πολυτάλαντη τραγουδίστρια μέχρι παρεξηγήσεως. Και λέω παρεξηγήσεως, διότι στην κοινότητα τη δική μας, την καλλιτεχνική, δε δέχονται ένας τραγουδιστής να κάνει πολλά πράγματα. Όμως, η Χριστιάνα έκανε κάποια πράγματα – και χορό και θέατρο και τραγούδι – με αξιοπρέπεια. Άλλο να βγαίνεις και να γίνεσαι περίγελος κι άλλο να είσαι αξιοπρεπής.
Ήταν πολύ ευγενικό παιδί, συνεργαστήκαμε πάρα πολλές φορές και στο πάλκο, στην πίστα δηλαδή, και στις συναυλίες και τη διέκρινε πάντα το ψάξιμο, ήταν, δηλαδή, της λεπτομέρειας. Ήθελε τα πάντα στη λεπτομέρεια. Αυτό είναι και καλό, είναι και κακό, βέβαια, στη δουλειά μας, γιατί συχνά το πολύ ψάξιμο – λες αυτός που το ψάχνει, τι ψάχνει να βρει, ψύλλους στα άχυρα; – δεν έχει θετικά αποτελέσματα. Πάντως, το δικό της ψάξιμο νομίζω ότι ήταν πάρα πολύ καλό.
- Τι θα θυμάστε από τη γνωριμία και τη συνεργασία σας;
Στη Χριστιάνα έδωσα τρία-τέσσερα τραγούδια στην καριέρα της, με πιο χαρακτηριστικό το «Τελειώσαμε λοιπόν», που την έκανε και πάρα πολύ γνωστή. Θυμάμαι, τότε, δούλευε σε ένα μαγαζί και έπαιρνε ένα συγκεκριμένο ποσό (δε θυμάμαι ποιο ήταν) και αμέσως μετά πήγε στη «Νεράιδα», στο πρώτο μαγαζί της Αθήνας, και πήρε τα διπλά λεφτά. Βέβαια, η Χριστιάνα «κλείδωσε» το κομμάτι αυτό, το είπε μοναδικά! Μάλιστα, στη συνέχεια, το τραγούδι, που φέρει την υπογραφή στους στίχους του Γιάννη Πάριου, επανεκτελέστηκε πολλές φορές. Ήταν μια συγκυρία τότε, θυμάμαι, όταν γράψαμε το κομμάτι αυτό, δεν είχαμε πού να το δώσουμε και απλώς τότε η Χριστιάνα ήταν με κάποιον από εμάς γνωστή – δε θυμάμαι αν ήταν με εμένα ή τον Γιάννη – και λέει κάποια στιγμή ο Γιάννης: «Ρε συ, να της δώσουμε ένα τραγούδι της Χριστιάνας;» και «Βέβαια, είναι καλή τραγουδίστρια» του απάντησα και μου πρότεινε να της δώσουμε το «Τελειώσαμε λοιπόν».
Εμείς τότε δεν είχαμε σκοπό να το δώσουμε σε κάποια άλλη, δεν είχαμε κατά νου, γιατί τα τραγούδια που γράφαμε με τον Γιάννη τα γράφαμε για μας, δεν τα γράφαμε κατά παραγγελία να τα δώσουμε στην Μαρινέλα, ας πούμε, ή στην Ρένα Κουμιώτη ή στον έναν ή στον άλλον. Κι έτσι, ήταν τυχερή η Χριστιάνα, πιστεύω, που πήρε αυτό το τραγούδι και την καθιέρωσε.
- Η μεγαλύτερη, ίσως, επιτυχία της Χριστιάνας είναι το «Τελειώσαμε λοιπόν», σε δική σας μουσική και στίχους του Γιάννη Πάριου, όπως προαναφέραμε. Έχετε κάποια ανάμνηση από τη διαδικασία της ηχογράφησης; Το περιμένατε ότι θα έχει τέτοια απήχηση;
Το μόνο που θυμάμαι ήταν ότι την ενορχήστρωση την έκανε ο Κώστας Κλάββας και όταν με φώναξε και μου είπε: «Θανάση μου, πώς θες να το κάνουμε το κομμάτι σου;», του απάντησα πως «Το μόνο που θέλω, Κώστα μου, είναι να υπάρχει μπουζούκι μες στο κομμάτι, γιατί έχω μια πάρα πολύ ωραία εισαγωγή που αν την ακούσω από άλλα όργανα ίσως παραξενευτώ». Του λέω: «Κάνε τη δουλειά σου εσύ, απλώς θέλω να είναι το μπουζούκι». Και πραγματικά, επειδή έκανε σε όλον τον δίσκο την ενορχήστρωση, το έχει «ντύσει» πάρα πολύ ωραία και έπαιξα, βέβαια, εγώ με την πρώτη και τη δεύτερη φωνή και νομίζω ότι είναι από τις πιο ωραίες εισαγωγές. Μάλιστα, ο Γιώργος Χατζηνάσιος κάποια στιγμή είχε ερωτηθεί και είχε πει για το συγκεκριμένο κομμάτι ότι «θα μπορούσε να είναι το τραγούδι της τριακονταετίας, εάν είχε διαφορετικό στίχο, πιο εύκολο».
Περίμενα ότι θα έχει τέτοια απήχηση, γιατί τα καλά τραγούδια, όπως έλεγε ο Μάνος Χατζιδάκις: «Και στα σκατά να τα πετάξεις, θα είναι καλά τραγούδια». Το καλό τραγούδι δεν πάει χαμένο ποτέ. Η επιτυχία του ήρθε διαχρονικά, ξεκίνησε από την Χριστιάνα, αλλά έγινε επιτυχία με την πάροδο του χρόνου, πιστεύω. Στην πορεία το ανακάλυψε ο κόσμος, ο οποίος είναι ο αλάθητος κριτής και αυτός που ξέρει να εκτιμά καλά τα πράγματα.
- Η Χριστιάνα λέγεται ότι ήταν από τις πρώτες καλλιτέχνιδες που ενέταξαν το στοιχείο του «σόου» στις εμφανίσεις τους, φέρνοντας, μάλιστα, χορογράφους και ειδικούς από το εξωτερικό. Βρεθήκατε σε κάποιες από αυτές τις παραστάσεις ως θεατής και τι εντύπωση σας άφησαν;
Ναι, τα έκανε όλα αυτά και τα έκανε με αξιοπρέπεια όμως. Γιατί και στο κέντρο “Taboo” που δουλέψαμε μαζί, έκανε και χορευτικά και αυτά τα «σόου» που λέμε, αλλά ήταν αξιοπρεπέστατη. Δεν έβγαζε άρνηση, οπότε καλώς τα ‘κανε. Και ως θεατής το λέω.
- Έχει γραφτεί ότι η Χριστιάνα ήταν μια τολμηρή ερμηνεύτρια, που δε δίστασε να κάνει αντισυμβατικές επιλογές καριέρας. Συμφωνείτε με αυτόν τον χαρακτηρισμό; Θυμάστε, επιπλέον, κάποια δισκογραφική επιλογή της που σας έκανε εντύπωση;
Νομίζω λόγω των επιλογών της. Ήθελε πάντα να ξέρει τι θα κάνει. Ήθελε πάντα σε ένα πρόγραμμα να αφήνει το στίγμα της. Ήθελε πάντα να τραγουδάει ένα είδος τραγουδιού που αυτή πίστευε. Και αυτό την χαρακτηρίζει, είναι καλό. Αλλά, σας είπα, είναι και δίκοπο μαχαίρι.
- Πρόκειται για μια τραγουδίστρια που έχει ερμηνεύσει διαχρονικά τραγούδια. Θεωρείτε ότι αδικήθηκε στη μετέπειτα πορεία της; Γνωρίζετε ποιος ήταν ο λόγος που αποσύρθηκε;
Κοιτάξτε, η πορεία των καλλιτεχνών – των τραγουδιστών κυρίως – είναι θέμα εταιρείας. Όταν η εταιρεία δεν σε «πάει», σε βάζει στο συρτάρι. Και φίρμα να είσαι και ό,τι να ‘σαι. Δεν ξέρω εάν η Χριστιάνα έχει κάνει καλές ή κακές επιλογές, γιατί δεν ήμουν κοντά της, αλλά πιστεύω ότι είναι θέμα εταιρείας, γιατί η εταιρεία αποφασίζει εάν θα σε κρατήσει «ζωντανό» ή όχι.
Τώρα, γιατί αποσύρθηκε δε γνωρίζω. Όταν, ωστόσο, έμαθα ότι έχει και Alzheimer, είπα: «Ωχ, ανίατη αρρώστια, μα ελπίζω ότι θα γίνει καλά». Όμως, δυστυχώς, δεν έγινε και μετά απέκτησε και τον καρκίνο…
- Πιστεύετε ότι έβαλε τη σφραγίδα της με τον τρόπο της στο ελληνικό μουσικό στερέωμα;
Νομίζω ναι. Ήταν χαρακτηριστική η φωνή της, αναγνωρίσιμη, δεν έμοιαζε με καμία άλλη. Στις αρχές, βέβαια, όλες μοιάζουν μεταξύ τους, μετά στην πορεία έκανε τον δικό της χαρακτήρα και όταν ακούσεις Χριστιάνα, καταλαβαίνεις ότι είναι αυτή.
Ευχαριστούμε θερμά τον μουσικοσυνθέτη Θανάση Πολυκανδριώτη για την παραχώρηση της συνέντευξης!
