Του Ιωάννη Φίλιου,
Το σύγχρονο διεθνές περιβάλλον βρίθει από απειλές και κινδύνους, που μπορούν να επηρεάσουν κάλλιστα την εσωτερική ασφάλεια και τη σταθερότητα των κρατών. Οι τελευταίες εξελίξεις γύρω από τα ζητήματα της ασφάλειας και της άμυνας, μέσω της συμφωνίας AUKUS, δεν δύνανται και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εφησυχάσουν την Ευρωπαϊκή Ένωση, βυθίζοντάς την σε ένα νέο επιχειρησιακό λήθαργο στον τομέα της ασφάλειας. Σε συνδυασμό, λοιπόν, με τη στροφή των Ηνωμένων Πολιτειών προς την Ασία, οι αμερικανικές προτεραιότητες απομακρύνονται, όχι μόνο από την Ευρωπαϊκή ήπειρο, αλλά και από το υποσύστημα της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής. Και παρά την αφοσίωση του Joe Biden στο άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, το οποίο επισημαίνει πως η επίθεση εναντίον ενός μέλος του ΝΑΤΟ συνιστά «επίθεση εναντίον όλων», είναι φανερό πως η διάθεση των Αμερικανών για επέμβαση στην Ευρώπη σε περίπτωση απειλής έχει εξασθενίσει.
Τα τωρινά δεδομένα για κινητοποίηση και πολιτικό σχεδιασμό της Ευρωπαϊκής Άμυνας είναι σαφώς πιο ενθαρρυντικά, καθώς σε συνάντηση Αμερικανών και Γάλλων αξιωματούχων τον περασμένο Οκτώβριο, οι Η.Π.Α. αναγνώρισαν την ανάγκη ύπαρξης ευρωπαϊκών αμυντικών πολιτικών σε βαθμό επικουρικό του ΝΑΤΟ. Η συγκεκριμένη παραχώρηση ήταν πολιτικά σημαντική, καθώς οι Η.Π.Α. θεωρούσαν επί μακρόν πως οι ανεξάρτητες πρωτοβουλίες για ευρωπαϊκή άμυνα θα υπονόμευαν την ισχύ και τον ρόλο του ΝΑΤΟ στην επίλυση τυχόν συγκρούσεων. Παρά ταύτα, εάν η Ευρώπη δεν αδράξει ούτε αυτήν την ευκαιρία, τότε πλέον θα φαντάζει ουτοπικό να κάνουμε οποιαδήποτε μνεία για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και άμυνα για τα επόμενα έτη.
Όπως έχει αποδειχθεί και στο σύντομο παρελθόν, με τις επεμβάσεις στη Λιβύη και κατά του Ισλαμικού Κράτους (ISIS), η στρατιωτική και επιχειρησιακή δυνατότητα της Ευρώπης εξαρτάται από τις Η.Π.Α. Με βάση τις τωρινές διαδράσεις ισχύος στο διεθνές σύστημα και τη μετατόπιση των αμερικανικών προτεραιοτήτων στην Ασία, η επιχειρησιακή δυνατότητα της Ένωσης είναι ζωτικού ενδιαφέροντος για την Ουάσινγκτον.
Αναφορικά με το ζήτημα των οικονομικών δαπανών, οι Η.Π.Α. δεν είναι πλέον σε θέση και μετά την πανδημία να απαιτούν τη δαπάνη υπέρογκων ποσών από τα Ευρωπαϊκά κράτη για την επιβίωση του ΝΑΤΟ. Απότοκο της συγκεκριμένης «συνταγής», της απόδοσης δηλαδή ενός «φόρου τιμής» στη Βορειοατλαντική συμμαχία μέσω τεράστιων δαπανών, είναι η ατροφία των εθνικών στρατών και των εξοπλισμών του εκάστοτε Ευρωπαϊκού κράτους, που ταυτόχρονα αποτελεί μέλος της Συμμαχίας του ΝΑΤΟ. Συνεπώς, η στρατιωτική αδυναμία της Ευρώπης θα μπορούσε κάλλιστα να επιδεινωθεί ραγδαία, αυξάνοντας την ευρωπαϊκή εξάρτηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Εάν η Ουάσινγκτον δει ότι η Ευρώπη δεν παρέχει αρκετή πρακτική βοήθεια και πως η εμπλοκή της δεν αξίζει τον χρόνο της, το μόνο αποτέλεσμα θα είναι η μεγαλύτερη αποξένωση. Ως εκ τούτου, τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και η Ευρώπη πρέπει να χαράξουν μια νέα προσέγγιση – μια προσέγγιση όπου η Ευρώπη θα υλοποιεί πραγματικές επενδύσεις και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα υποστηρίζουν την ενσωμάτωση αυτών των προσπαθειών στο επίπεδο της Ε.Ε.
Συμπερασματικά, μπορεί εύκολα να γίνει αντιληπτό πως η ώρα για στρατιωτική και επιχειρησιακή κινητοποίηση έχει πλέον παρέλθει. Η Ευρώπη έχει χρέος απέναντι στους πολίτες της να δραστηριοποιηθεί άμεσα, σχεδιάζοντας ένα κοινό πλαίσιο για την αντιμετώπιση οποιασδήποτε απειλής. Ας αναλογιστεί κανείς τον ρόλο που δυνητικά θα μπορούσε να διαδραματίσει η Ένωση στα Δυτικά Βαλκάνια, για παράδειγμα, ανακόπτοντας μια γενοκτονία τη δεκαετία του 90’, ούσα ισχυρότερη και επιχειρησιακά και στρατιωτικά. Η εμπλοκή της θα μπορούσε να είχε μετασχηματίσει διαφορετικά τα δεδομένα. Θα ήταν φρόνιμο, λοιπόν, η Ε.Ε. να σκέφτεται μεγαλόπνοα και να ενεργήσει με τόλμη, ξεκινώντας άμεσα τις διεργασίες στον τομέα της άμυνας, καθώς οι στρατηγικές της χρειάζονται αναδιαμόρφωση. Τώρα είναι λοιπόν η ώρα για την Ευρώπη να επιταχύνει και να ξεκινήσει μια νέα αμυντική συνεργασία, που θα καλύπτει τόσο τις δικές της ανάγκες όσο και του ΝΑΤΟ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Europe needs to step up on defense, Foreign Affairs, διαθέσιμο εδώ
- Why America must lead again, Foreign Affairs, διαθέσιμο εδώ
