Η 29η Νοεμβρίου στην Ιστορία

Του Νικόλαου-Νεκτάριου Δημητρά,

1935: Ο Erwin Schrödinger δημοσιοποιεί το πείραμά του, γνωστό ως «Γάτα του Schrödinger». Το πείραμα αυτό ήταν θεωρητικό και ήταν ένας από τους τρόπους ερμηνείας και εξήγησης της κβαντικής φυσικής. Πρόκειται για το νοητικό πείραμα σύμφωνα με το οποίο τοποθετούμε τη γάτα μέσα σε ένα κουτί και το κλείνουμε, ώστε να μην την βλέπουμε. Μέσα στο κουτί υπάρχει ένας μηχανισμός που μπορεί να σκοτώσει τη γάτα. Το αν ο μηχανισμός αυτός ενεργοποιηθεί ή όχι εξαρτάται από τη διάσπαση ενός ραδιενεργού πυρήνα, η οποία θα γίνει με πιθανότητα 50% μέσα σε μία ώρα. Κατά τη θεωρία του φυσικού, ο πυρήνας θα έχει διασπαστεί, αλλά συγχρόνως δε θα έχει διασπαστεί, με αποτέλεσμα η γάτα να είναι ζωντανή και νεκρή μέχρι τη στιγμή που ένας παρατηρητής θα ανοίξει το κουτί για να δει το αποτέλεσμα και η συνάρτηση να καταρρεύσει. Η κβαντική φυσική και οι θεωρίες της είναι συνήθως αντίθετες στην κοινή λογική και γι’ αυτό είναι δυσνόητες. Ο Schrödinger, πάντως, έθεσε έναν κρίσιμο προβληματισμό για την κβαντική φυσική, σύμφωνα με τον οποίο η ίδια η παρατήρηση (όπως στο συγκεκριμένο πείραμα) πιθανόν επηρεάζει τη συμπεριφορά των ηλεκτρονίων.

1944: Η Αλβανία απελευθερώνεται από τους Ναζί. Η 29^η Νοεμβρίου αποτελεί ημέρα ορόσημο για την αλβανική ιστορία, καθώς είναι η μέρα αποχώρησης των γερμανικών στρατευμάτων. Είχε καταληφθεί από το 1939 από την Ιταλία και έκτοτε ήταν Ιταλικό προτεκτοράτο, κυβερνώμενο από τον Βασιλιά Βίκτωρα Εμμανουήλ Γ’. Όταν η Ιταλία νικήθηκε από τους Συμμάχους (το 1943), η απελευθέρωση της Αλβανίας δεν επετεύχθη, διότι ανακαταλήφθηκε από τους Γερμανούς. Όταν ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έφτανε προς το τέλος του, οι αντάρτες απελευθέρωσαν την Αλβανία. Ο Εθνικός Απελευθερωτικός Στρατός της Αλβανίας αποτελούταν από 70.000 τακτικούς στρατιώτες και πολέμησε για την απελευθέρωση της χώρας. Η Αλβανία ήταν η μόνη χώρα των Βαλκανίων που απελευθερώθηκε χωρίς την επέμβαση των Συμμάχων. Υπολογίζεται, όμως, ότι έχασε περίπου 30.000 άνδρες σε όλον τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Απελευθερωτικός Στρατός συνέχισε να πολεμά στη Γιουγκοσλαβία και καταδίωξε τους Ναζί μέχρι τη Βοσνία, ακόμη και μετά την απελευθέρωση της χώρας. Η Ημέρα της Απελευθέρωσης αποτελεί εθνική εορτή για την Αλβανία και εορτάζεται μαζί με τη γιορτή της αλβανικής σημαίας, η οποία υψώθηκε στην Αυλώνα (Vlorë) μια μέρα πριν. Αυτές οι δύο μέρες είναι αργίες για την Αλβανία.

1955: Παραιτείται η Τουρκική κυβέρνηση του Ali Adnan Ertekin Menderes. Πολιτεύθηκε με το Φιλελεύθερο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Αν και ενθάρρυνε την ιδιωτική πρωτοβουλία, οι συνεχείς δαπάνες στον δημόσιο τομέα προκάλεσαν την εξάρτηση της χώρας από τις ξένες δυνάμεις και ο πληθωρισμός αυξανόταν. Ακολούθησε φιλοδυτική εξωτερική πολιτική, ενέταξε την Τουρκία στο ΝΑΤΟ και υποστήριξε το Σύμφωνο της Βαγδάτης. Επί της κυβέρνησής του, τον Απρίλιο του 1955, ξεκίνησε ο απελευθερωτικός αγώνας της  Ε.Ο.Κ.Α. στην Κύπρο. Ο Μεντερές οδήγησε τη χώρα στις Συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου, σύμφωνα με τις οποίες ιδρύθηκε η Κυπριακή Δημοκρατία. Αν και η Κυβέρνησή του, γενικώς, είχε πολλές επιτυχίες, κατά την εν λόγω ημερομηνία ο Μεντερές παραιτήθηκε, μη μπορώντας να λύσει τα προβλήματα που αναδύονταν εκείνη την εποχή. Σημαντικό ρόλο στην παραίτησή του διαδραμάτισε και το ανθελληνικό πογκρόμ που διεξήγε στην Κωνσταντινούπολη, τον Σεπτέμβριο του 1955. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1960, ο Μεντερές μεταξύ άλλων συνελήφθη κατά τη διάρκεια πραξικοπήματος. Η δίκη του διήρκησε περίπου δέκα μήνες και στις 15 Σεπτεμβρίου 1961 ο Μεντερές καταδικάστηκε σε θάνατο. Απαγχονίστηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 1961.

ΕΔΝΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Britannica, Erwin Schrödinger, Autrian physicist, διαθέσιμο εδώ

• Gribbin, John, Erwin Schrödinger and the Quantum Revolution. Transworld, London, 2012
• Nobel Prize, Erwin Schrödinger, Biographical, διαθέσιμο εδώ
• Brigadier Edmund Frank “Trotsky” Davies. Illyrian venture: The story of the British military mission to enemy-occupied Albania, 1943–44, Bodley Head, London, 1952.
• Zara S. Steiner. The lights that failed: European international history, 1919-1933. Oxford, England, UK: Oxford University Press, 2005
• Σαρρής, Νεοκλής, Η άλλη πλευρά, δεύτερος τόμος, βιβλίο ΑΙΙ, εκδόσεις Γραμμή, Αθήνα 1983
• Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια, τ.10, εκδόσεις Φιλόκυπρος, Λευκωσία 1989
• Britannica, Andan Menderes, prime minister of Turkey, διαθέσιμο εδώ
• Ιωαννίδη, Χρίστου Π., Νεο-Οθωμανικός Ιμπεριαλισμός, Εκδόσεις Καρατζάς / Τροχαλία, Αθήνα 1995