Της Αννίτας Ελισσαίου,
Πέρασε ένας χρόνος από την έναρξη των αγροτικών διαδηλώσεων της Ινδίας, που εξελίχθηκαν σε πρώτη είδηση επί μήνες και έλαβαν διεθνή αναγνώριση. Ένα αγκάθι στο πλευρό της κυβέρνησης Modi, οι διαμαρτυρόμενοι αγρότες απαιτούσαν την απόσυρση των αγροτικών μεταρρυθμίσεων που αποτέλεσαν αφορμή για τα γεγονότα. Και τώρα, στην πρώτη επέτειο από τις πρώτες διαδηλώσεις, οι αγρότες φαίνεται να κέρδισαν.
Την προηγούμενη εβδομάδα, ο Πρωθυπουργός της Ινδίας, Narendra Modi, ανακοίνωσε την κατάργηση των τριών αγροτικών νόμων, η οποία αναμένεται να εξετασθεί και να επικυρωθεί από το Κοινοβούλιο της χώρας στην επόμενη συνέλευσή του, στο τέλος του μήνα. Στόχος των νόμων ήταν ο εκσυγχρονισμός του αγροτικού τομέα, ο οποίος αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα. Αφορούσαν κυρίως τη χαλάρωση κανόνων γύρω από την τιμολόγηση, την πώληση και αποθήκευση της παραγωγής για την προστασία των αγροτών στο περιβάλλον της ελεύθερης αγοράς, με σκοπό τη δημιουργία περισσότερων επιλογών και ευκαιριών στην αγορά και την αύξηση του εισοδήματος των αγροτών. Ωστόσο, οι μεταρρυθμίσεις αυτές έγιναν αντιληπτές από τους αγρότες ως απειλή στην εργασία τους, καθώς σήμαιναν ότι, σε μεγάλο βαθμό, ο έλεγχος της γεωργικής παραγωγής θα μπορούσε να γίνει από μερικές μόνο μεγάλες ιδιωτικές εταιρίες. Οι νέοι νόμοι θα ήταν μεγάλο πλήγμα για τους μικρότερους παραγωγούς, που αντιμετώπιζαν ήδη μεγάλες δυσκολίες με την πώληση των γεωργικών τους προϊόντων.
Αντιτασσόμενοι στις νέες αποφάσεις της κυβέρνησης Modi και εκφράζοντας πολλαπλά αιτήματα για βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας τους, χιλιάδες αγρότες είχαν κατευθυνθεί προς το Νέο Δελχί το περσινό φθινόπωρο, όμως οι δυνάμεις ασφαλείας απέκλεισαν την πρόσβασή τους στην πρωτεύουσα. Έκτοτε και για τους επόμενους μήνες, οι διαμαρτυρόμενοι αγρότες έχουν κατασκηνώσει σε τρεις βασικές λεωφόρους που οδηγούν στην πόλη, συνεχίζοντας τον αγώνα. Η ανακοίνωση της απόσυρσης των νόμων δεν τους έχει αποθαρρύνει καθόλου, με τους αρχηγούς των αγροτικών σωματείων να δηλώνουν ότι δεν θα αποχωρήσουν μέχρι το Κοινοβούλιο να καταργήσει και επισήμως τις μεταρρυθμίσεις και μέχρι να εκπληρωθούν ορισμένα από τα αιτήματά τους. Το πιο βασικό από αυτά είναι η θέσπιση μιας «ελάχιστης τιμής στήριξης» των αγροτικών προϊόντων από την κυβέρνηση, με σκοπό την προστασία και οικονομική υποστήριξη των μικρών παραγωγών. Ζητούν, επίσης, την οικονομική αποζημίωση των οικογενειών των αγροτών που έχασαν τη ζωή τους στη διάρκεια των διαδηλώσεων. Υπολογίζονται περίπου 600 απώλειες τον τελευταίο χρόνο, από το κρύο, τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα, ή την αστυνομική βία.
Η ανακοίνωση της απόσυρσης των μεταρρυθμίσεων είναι από μόνη της ένα σπάνιο γεγονός για την πολιτική σκηνή της Ινδίας. Είναι μία από τις ελάχιστες φορές -αν όχι η πρώτη- που ένα λαϊκό κίνημα έλαβε τέτοιες διαστάσεις, ώστε να ασκήσει αρκετή πίεση στην κυβέρνηση για να υποχωρήσει. Ειδικά στη συγκεκριμένη περίπτωση της κυβέρνησης Modi, όπου ο Πρωθυπουργός έχει μέχρι τώρα επιδείξει την εικόνα ενός δυνατού, αποφασιστικού πολιτικού με αυτοπεποίθηση, που δεν διστάζει να πάρει δύσκολα -αλλά αναγκαία- μέτρα και δεν «σκαμπάζει» από κριτικές και απορρίπτει δημόσιες διαμαρτυρίες. Ωστόσο, οι διαδηλώσεις των αγροτών, η διαχείριση της πανδημίας, η αύξηση των τιμών και της ανεργίας έχουν αμαυρώσει την εικόνα της τωρινής κυβέρνησης και έχουν προκαλέσει έντονες αντιδράσεις σε όλη την επικράτεια της Ινδίας.
Τι ήταν όμως αυτό που ώθησε την κυβέρνηση στην απόσυρση των νόμων; Πρόκειται για πολιτική σκοπιμότητα ή μια αναπάντεχη συμφωνία με τις απόψεις των αγροτών; Για τους περισσότερους αναλυτές ισχύει, μάλλον, το πρώτο. Το επόμενο έτος πρόκειται να διεξαχθούν νωρίτερα από την αρχική τους ημερομηνία οι εκλογές στις επαρχίες Uttar Pradesh και Punjab, η καθεμία με σημαντικό αγροτικό πληθυσμό. Γενικότερα, στην Ινδία, οι αγρότες αποτελούν ένα εκλογικό σώμα με τεράστια επιρροή. Δεδομένου ότι η πλειοψηφία του λαού βασίζεται στη γεωργία για τα προς το ζην και πως το 15% περίπου της ινδικής οικονομίας βασίζεται στην αγροτική παραγωγή, γίνεται σαφές ότι οι πολιτικοί επιδιώκουν να έχουν τους αγρότες στο πλευρό τους. Το κόμμα του Narendra Modi, Bharatiya Janata Party (BJP), έχει πιθανώς αυτόν ακριβώς τον στόχο με την κατάργηση του νόμου, δηλαδή την προσέλκυση ψηφοφόρων από τις επαρχίες αυτές. Είναι αβέβαιο, όμως, αν η τακτική αυτή θα έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα για το BJP.
Ένα ακόμη ζήτημα που έχει προκύψει στη διάρκεια των διαδηλώσεων και χρήζει της προσοχής της κυβέρνησης είναι η δυσαρέσκεια και αποξένωση της κοινότητας των Σιχ, η πλειοψηφία των κατοίκων της Punjab, στη διάρκεια των διαμαρτυριών. Πρωτοστάτες των διαδηλώσεων, στοχοποιήθηκαν από την κυβέρνηση ως «αντι-πατριώτες», δυσφημίστηκαν και έπεσαν θύματα χλευασμού και βίας από τους βουλευτές και την αστυνομία. Ωστόσο, στο παρελθόν, παρόμοια αισθήματα δυσαρέσκειας είχαν οδηγήσει τους Σιχ σε ένα βίαιο αποσχιστικό κίνημα, που, παρότι απέτυχε, λειτουργεί ακόμα ως υπενθύμιση για τους πολιτικούς της χώρας. Μέσα σε ένα άκρως τεταμένο κλίμα, η προσπάθεια συμφιλίωσης, που πραγματοποιεί τώρα η κυβέρνηση, μάλλον, αποσκοπεί στην αποφυγή των λαθών του παρελθόντος.
Η πρωτόγνωρη αυτή εξέλιξη αποκαλύπτει μια διαφορετική πτυχή της ινδικής κυβέρνησης, αποδεικνύοντας τελικά ότι η «δυνατή και αποφασιστική» διακυβέρνηση Modi μπορεί να ενδώσει στις πιέσεις του λαού. Η νίκη των αγροτών μπορεί να δώσει δύναμη σε παρόμοια κινήματα, όπως αυτό κατά του νόμου ιθαγένειας (Citizen Amendment Act), που κατηγορείται ότι στοχοποιεί άδικα τη μουσουλμανική κοινότητα. Θα γίνουν, άραγε, κι άλλες υποχωρήσεις στο μέλλον ή είναι μεμονωμένη η περίπτωση του αγώνα των αγροτών;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- India farm laws – what impact will the repeal have on Modi’s standing, DW, διαθέσιμο εδώ
- Farm laws: Why India PM Narendra Modi rolled back vexed reforms, BBC, διαθέσιμο εδώ
- Indian farmers mark a year of protest week after Modi’s climbdown, Aljazeera, διαθέσιμο εδώ
- Indian farmers forced Modi to back down on new laws. So why aren’t they going home?, CNN, διαθέσιμο εδώ
- India’s farmers signal lack of trust in Modi government, The Diplomat, διαθέσιμο εδώ
