Της Κατερίνας Σακκούλα,
Ένα από τα πιο εντυπωσιακά φαινόμενα που λαμβάνουν χώρα στη Γη είναι σίγουρα η εμφάνιση φωτεινών παιχνιδισμών στον νυχτερινό της ουρανό. Ορατό συχνότερα μόνο σε συγκεκριμένα γεωγραφικά πλάτη –ενώ σπανιότερα κάνει την εμφάνιση του και σε περιοχές πιο κοντά στον Ισημερινό από ότι συνήθως– και όντας εμπειρία που κάθε άνθρωπος πρέπει να βιώσει μία φορά, ο λόγος γίνεται, φυσικά, για το γνωστό σε όλους Βόρειο Σέλας.
Ποικίλες επιστημονικές έρευνες κατά τη διάρκεια ενός σημαντικού χρονικού διαστήματος –από το 1880 έως και της αρχές του 21ου αιώνα– έδειξαν ότι το Βόρειο Σέλας οφείλεται στις αλληλεπιδράσεις και τις συγκρούσεις των αερίων της ατμόσφαιρας της Γης με ηλεκτρικά φορτισμένα σωματίδια που απελευθερώνονται από την επιφάνεια του Ηλίου, τα οποία είναι γνωστά και ως ηλιακός άνεμος. Οι αλληλεπιδράσεις αυτές έχουν ως αποτέλεσμα την απελευθέρωση ενέργειας, γεγονός που το ανθρώπινο μάτι εκλαμβάνει ως ακτίνες φωτός. Οι χρωματισμοί του Σέλαος υποδεικνύουν με ποιο αέριο συγκρούστηκε ο ηλιακός άνεμος. Ασθενείς κίτρινοι και πράσινοι χρωματισμοί οφείλονται στην ύπαρξη οξυγόνου χαμηλά στην ατμόσφαιρα, ενώ ιώδεις προς κόκκινοι και μπλε χρωματισμοί προκύπτουν από αλληλεπιδράσεις με άζωτο.
Το Βόρειο Σέλας εκτείνεται, συνήθως, σε υψόμετρα με έκταση από 80 χιλιόμετρα έως και 640 χιλιόμετρα από την επιφάνεια της Γης. Συνήθως, είναι σε γεωγραφικό μήκος μικρότερο των 10 μοιρών. Παρ’ όλα αυτά, σε περιόδους έντονης ηλιακής δραστηριότητας καταφθάνουν στην επιφάνεια της Γης μεγαλύτερα ηλεκτρικά φορτισμένα σωματίδια από τον Ήλιο, με αποτέλεσμα το εντυπωσιακό φαινόμενο να είναι ορατό και σε μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη. Μάλιστα, μέσα στα τελευταία 20 χρόνια το Βόρειο Σέλας υπήρξε ορατό και στο νυχτερινό ουρανό της Ελλάδας.
Το Βόρειο Σέλας είναι γνωστό ακόμη από την αρχαιότητα, καθώς οι επιστήμονες πιστεύουν ότι παλαιότερα ήταν συνήθως ορατό και σε μεγαλύτερο εύρος γεωγραφικών πλατών απ’ ότι σήμερα. Έτσι, πολύ λαοί –και ιδιαιτέρως οι πιο βόρειοι– παρά την πραγματική αιτιολογία για την ύπαρξή του έχουν δώσει διάφορες εξηγήσεις για το φαινόμενο και το έχουν ενσωματώσει στη μυθολογία τους.
Για παράδειγμα, για τους Βίκινγκ το Βόρειο Σέλας αντιπροσωπεύει τις Βαλκυρίες, μυθικές πολεμίστριες, που συνόδευαν όσους πέθαναν ηρωικά στη Βαλχάλα. Οι Εσκιμώοι πίστευαν πως είναι οι ψυχές των νεκρών που αναζητούσαν τους δικούς τους, και για το λόγο αυτό κατά τις εμφανίσεις του Σέλαος παρέμεναν σιωπηλοί. Οι Ινούιτ της Αλάσκας θεώρησαν ότι το Σέλας ήταν τα πνεύματα των ζώων που κυνηγούσαν: φώκιες, σολομοί, ελάφια, φάλαινες.
Κατά τον Μεσαίωνα –και υπό την επιρροή της Εκκλησίας– το φαινόμενο θεωρείτο ως προμήνυμα μεγάλου κακού, όπως ενός επικείμενου πολέμου ή μιας πανδημίας. Την ίδια περίπου εποχή, οι Φινλανδοί πίστευαν ότι το Βόρειο Σέλας ήταν Άγγελοι Κυρίου που κυνηγούσαν δαίμονες. Μέχρι και τον προηγούμενο αιώνα, οι Σουηδοί αποδίδαν το φαινόμενο στις αντανακλάσεις από τις δάδες που κρατούσαν οι Λάπωνες, όταν έψαχναν τους ταράνδους τους.
Κάπως έτσι, το Βόρειο Σέλας έχει απασχολήσει τον ανθρώπινο νου για πάρα πολλά χρόνια. Και πώς θα μπορούσε, άλλωστε, να μην έχει μια τέτοια επίδραση, όταν δικαίως κατέχει τον τίτλο ενός από τα φυσικά θαύματα του κόσμου και όταν προσφέρει μία μοναδική εμπειρία σε όποιον καταφέρει να το παρατηρήσει;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Νorthern Lights or Aurora Borealis explained, Northern Lights Center, διαθέσιμο εδώ
- 18 πράγματα που δεν γνωρίζατε για το Βόρειο Σέλας, Γεωγραφικοί, διαθέσιμο εδώ
