Της Ηλιάνας Καλέργη,
Μόλις στα τέλη του προηγούμενου μήνα (τέλη Οκτωβρίου 2021), το τουρκικό χρέος εκτοξεύθηκε στα 200 δις δολάρια, ήτοι περίπου 2 τρις τουρκικές λίρες, με το μεγαλύτερο μέρος αυτού να αποδίδεται σε ξένους πιστωτές και λιγότερο σε εγχώριους. Συγκεκριμένα, μέχρι το τέλος του χρόνου, η Κυβέρνηση και οι επιχειρήσεις θα πρέπει να αποπληρώσουν περί τα 13 δις δολάρια σε δανειστές.
Η πορεία, λοιπόν, της τουρκικής οικονομίας φαίνεται ακόμη πιο δυσοίωνη από ό,τι πριν. Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο αναλυτής της GlobalSource Partners, κ. Atilla Yesilada, «δεν υπάρχει καμία ελπίδα», γεγονός που πρόκειται να απογοητεύσει ακόμη περισσότερο τον τουρκικό λαό. Φυσικά, για την αύξηση των χρεών, ευθύνεται η μάταιη οικονομική κατάσταση ολόκληρου του κράτους. Το πού οφείλεται, όμως, αυτή η τόσο καθοδική της πορεία, είναι το ερώτημα που συγκεντρώνει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον.
Σύμφωνα με τον προαναφερθέντα αναλυτή, πολύ σημαντικό ρόλο λαμβάνει η αβεβαιότητα που μαστίζει τη γείτονα χώρα. Η αβεβαιότητα αυτή δεν είναι μονάχα οικονομική, αλλά έχει πολύ περισσότερο πολιτικό χρώμα. Δεν υπάρχει σαφής ενημέρωση των πολιτών για τα πολιτικά δρώμενα. Με αυτό το στοιχείο της ασφάλειας να λείπει, ο κόσμος καταφεύγει στις οικονομικές αγορές που αισθάνεται περισσότερο σίγουρος για την πορεία τους, δηλαδή είτε στον χρυσό είτε σε νομίσματα με ασφαλέστερη διατήρηση ισοτιμίας, όπως το δολάριο. Επιπλέον, οι επενδύσεις έχουν μειωθεί κατά πολύ και πρόκειται να μειωθούν κι άλλο. Οι επενδυτές προτιμούν να αγοράζουν συναλλάγματα πιο «σκληρών νομισμάτων», για τους ίδιους λόγους.
Μια άλλη όψη του προβλήματος είναι, φυσικά, η κατάσταση του ηγέτη της χώρας, Recep Tayyip Erdogan. Με τις φήμες για την κακή πορεία της υγείας του να «φουντώνουν», προκαλείται μεγαλύτερη ανησυχία για τη συνέχεια του κράτους και η αβεβαιότητα εντείνεται. Αν οι φήμες ισχύουν, αυτό δεν δημιουργεί μόνο πολιτική ανασφάλεια, αλλά και ένα πρακτικό ζήτημα διαχείρισης του τουρκικού πολιτικο-οικονομικού επιστεγάσματος. Η πνευματική, πέραν από τη σωματική του, ακεραιότητα είναι ιδιαίτερης σημασίας για την πρόοδο του κράτους.
Φυσικά, στις αιτίες δεν πρέπει να λησμονούμε και τη συνεχή καθοδική πορεία της τουρκικής λίρας. Η μείωση των επιτοκίων που ανακοίνωσε η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας, αν και φαίνεται να δίνει κάποια βραχυπρόθεσμη λύση στη μείωση του κόστους του δανεισμού, επιδεινώνει ακόμα περισσότερο την κατάσταση σχετικά με το εγχώριο νόμισμα. Ειδικότερα, η λίρα έχασε περίπου —κατά τα μέσα αυτού του μήνα (μέσα Νοεμβρίου 2021)— περισσότερες από τέσσερεις ποσοστιαίες μονάδες της αξίας της, με την ισοτιμία της με το δολάριο να αγγίζει τις έντεκα χρηματικές μονάδες.
Η νομισματική αυτή πολιτική του R. T. Erdogan στοχεύει, φυσικά, στον φθηνό δανεισμό, με αρκετούς, όμως, οικονομικούς αναλυτές να διαφωνούν για την ποιότητά της. Όπως πιστεύουν, η συνεχής μείωση των επιτοκίων οδηγεί σε άνοδο του πληθωρισμού, οδηγώντας την αγοραστική δύναμη του λαού σε ακόμα χαμηλότερα επίπεδα και τις τιμές στα ύψη. Πιο συγκεκριμένα, ο πληθωρισμός έφτασε το 20% κατά τον μήνα Οκτώβριο (Οκτώβριος 2021), γεγονός πρωτοφανές για τα τελευταία τρία χρόνια της τουρκικής οικονομίας.
Ενδεικτικά, αναφέρουμε την άποψη του κ. Saed Abukarsh της Ark Capital Management Dubai, ο οποίος χαρακτηριστικά δηλώνει ότι: «Η απόφαση για μείωση των επιτοκίων έχει πολιτικά κίνητρα» και ότι «η εμπιστοσύνη σε οποιαδήποτε μορφή αξιοπιστίας της κεντρικής τράπεζας έχει κλονιστεί». Παράλληλα, o κ. Win Thin, επικεφαλής της παγκόσμιας νομισματικής στρατηγικής της Brown Brothers Harriman & Co, ανέφερε στο Bloomberg ότι: «Αυτή η κίνηση της λίρας είναι τρελή, αλλά και εντελώς προβλέψιμη».
Κλείνοντας, παρατηρούμε ότι παρόλο που η τουρκική οικονομία μέχρι το τέλος του 2013, εμφανιζόταν ως “success story”, δυστυχώς όμως, τα πράγματα έχουν πλέον αλλάξει προς το χειρότερο. Με αρκετούς ειδήμονες να κρούουν των «κώδωνα του κινδύνου» για ένα επερχόμενο τουρκικό κραχ, το μέλλον του κράτους εμφανίζεται αβέβαιο και η πρωτοκαθεδρία του Προέδρου της, φαίνεται να αρχίζει να «σβήνει». Σαφώς, η πορεία της δεν είναι κάτι που αφορά μόνο την ίδια. Η κάθετη αυτή πτώση μίας στρατιωτικά κατασκευαστικής χώρας, παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για πολλές περισσότερες χώρες, διεθνώς. Ωστόσο, από την άλλη πλευρά, ίσως, η στρατιωτική αυτή βιομηχανία της μπορεί να σταθεί πυλώνας για να ανακάμψει.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Το δημόσιο χρέος της Τουρκίας έφτασε τα 200 δισ. δολάρια τον Οκτώβριο, Capital. Διαθέσιμο εδώ.
- «Δεν υπάρχει ελπίδα» λέει για την Τουρκία κορυφαίος οικονομικός αναλυτής, Ναυτεμπορική. Διαθέσιμο εδώ.
- Τουρκική λίρα: Kαταρρέει μετά τη μείωση των επιτοκίων, Καθημερινή. Διαθέσιμο εδώ.
- Τουρκία – Σε κάθετη πτώση η λίρα – Ανησυχία για το χρέος, Οικονομικός Ταχυδρόμος. Διαθέσιμο εδώ.
- Η τουρκική οικονομία, Έθνος. Διαθέσιμο εδώ.
