Του Μάριου Κριτίδη,
Το Σουδάν αποτελεί μία ακόμα «πονεμένη» περίπτωση της αφρικανικής ηπείρου που, μαζί με τις υπόλοιπες χώρες του «κέρατος της Αφρικής», μαστίζεται από φτώχεια, πείνα, οικονομική εξαθλίωση και εμφύλιες συγκρούσεις μεταξύ των πολυάριθμων φυλών, και, προπαντός, ένα ασταθές και «εύφλεκτο» πολιτικό σύστημα. Το Σουδάν, από το 2010 συγκεκριμένα, μέχρι και σήμερα, έχει έρθει αντιμέτωπο με μία απόσχιση (Νότιο Σουδάν) και τρεις απόπειρες πραξικοπημάτων. Πριν μιλήσουμε για το πραξικόπημα της 21ης Οκτωβρίου, ας δούμε πώς έχει κινηθεί η πολιτική ζωή της ταλαιπωρημένης χώρας, έναν μήνα μετά.
Η έκπτωτη κυβέρνηση συστάθηκε με το πραξικόπημα κατά του δικτάτορα Omar Al-Bashir τον Ιούλιο του 2019, μετά από 30 χρόνια «στο τιμόνι» της χώρας. Πρόκειται για έναν δικτάτορα γνωστό για τα εγκλήματα πολέμου του Σουδανικού Στρατού επί της ηγεσίας του, ενώ, ακόμη, κατηγορείται από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για τη γενοκτονία της φυλής των Darfur. H στρατιωτική οργάνωση Janjaweed, αποτελούμενη από παραστρατιωτικούς του δυτικού τμήματος του Σουδάν, αναλαμβάνει την εξουσία το 2019 και φυλακίζει τον Al-Bashir, εντούτοις, βαδίζει στα ίδια βήματα με αυτά του προκατόχου της, διαπράττοντας και η ίδια εγκλήματα πολέμου, με αποκορύφωμα τον θάνατο εκατό άμαχων σε διαδηλώσεις στην πρωτεύουσα της χώρας, γνωστής και ως η «Σφαγή της Khartoum».
H βιαιότητα της νέας ηγεσίας προκάλεσε τον ξεσηκωμό του σουδανικού λαού, ενώ δημοκρατικά στοιχεία και η πολιτική οργάνωση FFC (Forces of Freedom for Change) κάλεσαν τον λαό σε διαδηλώσεις και ανυπακοή στο νέο καθεστώς. Μετά από τρεις εβδομάδες συγκρούσεων και διαδηλώσεων, το στρατιωτικό καθεστώς υπέκυψε στις απαιτήσεις των διαδηλωτών και αποφασίστηκε να συσταθεί μία κυβέρνηση συνεργασίας μαζί με την FFC. Την ηγεσία του συμβουλίου θα την είχε για 21 μήνες ο στρατός και για τους υπολοίπους 18 μήνες η δημοκρατική FFC, με στόχο τη σταθεροποίηση του πολιτικού συστήματος, μέχρι τις εκλογές του 2023. Αν και η προθεσμία της στρατιωτικής διακυβέρνησης του Στρατηγού Al’Burhan ερχόταν προς τη λήξη της, με την Προεδρία να αναλαμβάνεται από τον δημοκρατικό Hamdok, η στρατιωτική ηγεσία αρνήθηκε να παραχωρήσει την ηγεσία του συμβουλίου της χώρας και απειλούσε να εκδιώξει από το εθνικό συμβούλιο την FFC, αν συνεχίσει τις πιέσεις αυτές. Η ηγεσία του στρατού στο εθνικό συμβούλιο έληγε στα μέσα Νοεμβρίου.
Έναν μήνα πριν το τέλος της ηγεσίας του στρατού στο Εθνικό συμβούλιο στις 21 Οκτωβρίου, ο Αρχηγός του στρατού, Al’Burhan, προχώρησε σε συλλήψεις των δημοκρατικών πολιτικών, θέτοντας σε κατ’ οίκον περιορισμό τον Πρόεδρο Hamdok, κλείνοντας το διεθνές αεροδρόμιο του Σουδάν. Παράλληλα, τέθηκαν περιορισμοί στην κυκλοφορία στο οδικό δίκτυο της χώρας, ενώ κατέστη δραματικά ανέφικτη η πρόσβαση στο διαδίκτυο υπό παρεμβάσεις του στρατού. Σα να μην ήταν αρκετά τα ανωτέρω, πληροφορίες αναφέρουν ότι ο στρατός άνοιξε πυρά κατά διαδηλωτών υπέρ της δημοκρατίας, που είχαν πλημμυρίσει την πρωτεύουσα του Σουδάν από την ημέρα έναρξης του ζητήματος για τη διαδοχή της εξουσίας του κράτους. Έτσι λοιπόν από τότε, ο στρατός, με πραξικοπηματικό τρόπο, ανέκτησε την πλήρη εξουσία του Σουδάν, βυθίζοντάς το εκ νέου σε μία περίοδο απολυταρχισμού, αποδεχόμενος την αναμενόμενη αποστροφή από τη διεθνή κοινότητα.
Με το πέρας ενός μηνός από το πραξικόπημα του Al’Burhan, ο στρατός απελευθέρωσε τον Hamdok και ανακηρύχθηκε Πρωθυπουργός της χώρας μέχρι τις εκλογές του 2023. Ο Hamdok δικαιολογεί την κίνηση αυτή του στρατού, ως αποτέλεσμα συμφωνιών και διαβουλεύσεων που είχαν τα δύο μέρη μετά το πραξικόπημα της 21ης Οκτωβρίου. Στους όρους της συμφωνίας περιλαμβάνονται η αποφυλάκιση των υπολοίπων πολιτικών παραγόντων, που φυλακίστηκαν την 21η Οκτωβρίου, καθώς και η διεξαγωγή ερευνών για τα αίτια του θανάτου δέκα διαδηλωτών από πυρά του στρατού. Μπορούμε να καταλάβουμε, λοιπόν, ότι το πραξικόπημα αυτό αποτελούσε επίδειξη δύναμης από τον στρατό, ενώ εύκολα εννοείται από τη συμφωνία ότι ο Πρόεδρος Hamdok δεν έχει πλέον περιθώριο να εναντιωθεί στη βούληση της στρατιωτικής ελίτ. Στόχος του Hamdok είναι η σταθεροποίηση του πολιτικού συστήματος της χώρας, ακόμη και υπό τέτοιους όρους, στοχεύοντας επίσης στην καλύτερη διαχείριση του δημοσίου χρέους του Σουδάν, που έχει φτάσει σε απελπιστικά υψηλό ποσοστό επί του ΑΕΠ. Τέλος, στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής, οδεύει προς την επισημοποίηση των διμερών σχέσεων μεταξύ Σουδάν και Ισραήλ.
Πλέον, το ζήτημα είναι εάν η συμφωνία αυτή θα γίνει αποδεκτή και από τις άλλες δημοκρατικές φωνές στο Σουδάν ή όχι. Όπως είναι αναμενόμενο, το εν λόγω “deal” μεταξύ Hamdok και στρατού θεωρείται προδοσία προς τον σουδανικό λαό από πολλούς δημοκρατικούς. Μία έντονη δυσαρέσκεια απέναντι στο πρόσωπο του Hamdok θα μπορούσε να προκαλέσει ένα νέο κύμα διαδηλώσεων και εξεγέρσεων, το οποίο θα αποσταθεροποιούσε περαιτέρω την πολιτική διακυβέρνηση και θα οδηγούσε σε περισσότερες ανθρώπινες απώλειες. Για να το αντιμετωπίσει αυτό, πρωταρχική υποχρέωση του νέου Πρωθυπουργού είναι να συστήσει ένα υπουργικό συμβούλιο, με υπουργούς προερχόμενους τόσο από τις βαθμίδες του στρατού όσο και πρόσωπα του δημοκρατικού πολιτικού κόσμου, με την ελπίδα ότι θα ικανοποιήσει επαρκώς και τις δύο πλευρές.
Δυστυχώς, το μέλλον του Σουδάν παραμένει τρομερά δυσοίωνο, χωρίς καμία εγγύηση για τη σταθερότητα του πολιτικού συστήματός του, ενώ κάθε μέρα που περνά είναι μία «περιπέτεια» για αυτήν τη χώρα της ζώνης Σαχέλ. Δεν είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει οποιαδήποτε αποκλιμάκωση για αρκετό καιρό ακόμα…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Explainer: Sudan’s political transition in the balance, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Sudan’s Hamdok to review appointments made by military, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- The military has taken over in Sudan. Here’s what happened, CNN, διαθέσιμο εδώ
- Sudan’s Coup: How the Military Took Over Sudan, TLDR News Global, διαθέσιμο εδώ
