Της Άννας Αρκούδη,
Η ζάχαρη είναι ένα υλικό που βρίσκεται καλά κρυμμένο σε πολλές τροφές και εμφανίζεται στο διαιτολόγιό μας με αρκετά διαφορετικά πρόσωπα. Άλλα φιλικά και αναγκαία, θα λέγαμε, στο διαιτολόγιό μας, και άλλα όχι και τόσο.
Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για το «αδύναμο σημείο» πολλών ανθρώπων, ακόμη και των πιο φανατικών οπαδών της υγιεινής διατροφής, με θερμούς υποστηρικτές που ορκίζονται ότι δεν θα μπορούσαν να ζήσουν χωρίς αυτήν. Έχετε αναρωτηθεί, όμως, ποτέ, ποια είναι η επίδραση της ζάχαρης στη διατροφή μας και γενικότερα στην υγεία και την καθημερινότητά μας;
Πρόσφατα με απασχόλησε και προσωπικά αυτό το ερώτημα, όταν έπειτα από ένα περιστατικό «τσιμπημένης» κατανάλωσης ζάχαρης, και μάλιστα επεξεργασμένης (κρατείστε το αυτό, έχει σημασία), βίωσα το επονομαζόμενο food coma. Κοινώς, δεν μπορούσα να κρατήσω τα μάτια μου ανοιχτά και αναρωτιόμουν γιατί άραγε να συνέβη αυτό, αφού τα γλυκά συνήθως προκαλούν μια μικρή έκρηξη ενέργειας ή αλλιώς energy boost.
Και πράγματι, έτσι είναι. Ένα boost γρήγορο, μικρό, προσωρινό, που μετά το πέρας του σε αφήνει συνήθως σε ημιληθαργική κατάσταση. Γι’ αυτό, καλό είναι, λοιπόν, να γνωρίσουμε λίγο παραπάνω τη ζάχαρη και τα δύο είδη της. «Καλή» και «Κακή». Συνήθως, δεν χαρακτηρίζω τροφές με τον τρόπο αυτόν, γιατί, η αλήθεια είναι, επιθυμώ να έχω ποικιλία στη διατροφή μου και να απολαμβάνω κάθε τροφή. Ωστόσο, βοηθητικό είναι να γνωρίζω ποιες τροφές είναι καλύτερες για τη συνολική υγεία και ποιες όχι τόσο, ώστε να προτιμώ σε συστηματικότερη βάση τις πρώτες. Έτσι και με τη ζάχαρη.
Τα είδη της διαφέρουν μεταξύ τους, οπότε δεν υπάρχει λόγος να την κρίνουμε ως τον λευκό δαίμονα. Αν και έχουμε την τάση να σκεφτόμαστε τη ζάχαρη ως το λευκό συσκευασμένο τρόφιμο που αγοράζουμε στο σούπερ μάρκετ από τα ράφια με τα υλικά των γλυκών και αποτελεί, πράγματι, σημαντικό παράγοντα πρόκλησης διαφόρων παθήσεων, υπάρχουν στον αντίποδα κάποιοι τύποι ζάχαρης με διαφορετικές ιδιότητες από τους συνηθισμένους, οι οποίοι έχουν οφέλη για τον οργανισμό.
Δηλαδή, η ζάχαρη που συναντάμε στα φρούτα, στη φυσική της δηλαδή μορφή, δεν αποτελεί πρόβλημα για την υγεία· αντιθέτως φορτίζει με την απαραίτητη ενέργεια και βιταμίνες που χρειάζονται για τις απαιτήσεις της ημέρας. Αυτό που ανησυχεί κυρίως τους επαγγελματίες υγείας είναι η ραφιναρισμένη ή επεξεργασμένη, αν θέλετε, ζάχαρη που υπάρχει στα επεξεργασμένα τρόφιμα (processed foods), στα ράφια των σούπερ μάρκετ, όπως προαναφέρθηκε.
Όπως και τα ναρκωτικά, έτσι και η ζάχαρη, ειδικότερα η επεξεργασμένη, προκαλεί την απελευθέρωση χημικών ουσιών που ερεθίζουν τα κέντρα ευχαρίστησης του εγκεφάλου, με χαρακτηριστικό παράδειγμα να αποτελεί η ντοπαμίνη. Σταδιακά, τα άτομα που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες αναπτύσσουν μια ανοχή σε αυτήν, αυξάνοντας έτσι την ποσότητα ζάχαρης που χρειάζονται, ώστε να αισθανθούν καλά.
Η επεξεργασμένη ζάχαρη, επίσης, χαρακτηρίζεται από την ιδιότητά της να ανεβάζει απότομα τα επίπεδα ινσουλίνης και, για ένα σύντομο διάστημα, να προσφέρει τεράστιες ποσότητες ενέργειας ή και υπερδιέγερσης. Όμως, όσο εύκολα ανεβάζει την ινσουλίνη, τόσο απότομα τη ρίχνει, προκαλώντας ένα έντονο αίσθημα κούρασης, όπως στην προσωπική εμπειρία που παρέθεσα προηγουμένως. Πιθανότατα, δεν θα μου είχε συμβεί αυτό αν είχα επιλέξει να φάω ένα φρούτο ή ένα γλυκό σε μικρότερη ποσότητα και χωρίς υπερβολές.
Γιατί, όμως, να «κόψεις» τη ζάχαρη; Σίγουρα η λύση δεν είναι να πείτε «κόβω μαχαίρι» τη ζάχαρη. Πέρα από μη βιώσιμο, αποτελεί και μια ακραία μέθοδο. Όλοι δικαιούμαστε και πρέπει να απολαμβάνουμε ένα γλυκό. Η ισορροπία είναι η καλύτερη προσέγγιση. Αν αποφασίσετε, λοιπόν, να κάνετε αυτήν την αλλαγή, να μειώσετε, δηλαδή, την πρόσληψη ζάχαρης, μπορείτε να περιμένετε τις παρακάτω αλλαγές:
1) Λιγότεροι πονοκέφαλοι
Όπως αναφέραμε και παραπάνω, η κατανάλωση τροφίμων με υπερβολικές ποσότητες ζάχαρης, όπως μπισκότα ή γλυκά, κάνει τα επίπεδα του σακχάρου του αίματος να εκτοξεύονται απότομα και στη συνέχεια να πέφτουν κατά τον ίδιο τρόπο. Αυτό, σε κάποιους ανθρώπους, προκαλεί πονοκεφάλους.
2) Η ενέργειά σου θα είναι σταθερή
Επιλέγοντας τροφές με φυτικά σάκχαρα όπως φρούτα και λαχανικά, βοηθάτε τα επίπεδα ενέργειας στον οργανισμό σας να παραμείνουν σταθερά, χωρίς ιδιαίτερες αυξομειώσεις, όπως συμβαίνει με την κατεργασμένη ζάχαρη.
3) Λαμπερό και καθαρό δέρμα
Κόβοντας τη ζάχαρη, μπορείτε να πείτε αντίο στα ενοχλητικά σπυράκια που σας κυνηγούν ακόμη και στην ενήλικη ζωή σας. Η ακμή προκαλείται από φλεγμονές, και η ζάχαρη είναι από τους παράγοντες που τις προκαλούν.
4) Ποιοτικότερος ύπνος
Η περιττή ζάχαρη οδηγεί στην έκκριση κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες, που, όπως είναι λογικό, δεν μας αφήνει να κοιμηθούμε σωστά.
5) Προστατεύετε το συκώτι σας
Η υπερβολική κατανάλωση φρουκτόζης και γλυκόζης μπορούν να οδηγήσουν στη συσσώρευση τοξικών ουσιών στο συκώτι σας, όπως συμβαίνει όταν καταναλώνετε υπερβολική ποσότητα οινοπνεύματος. Το συκώτι είναι η δεύτερη καρδιά του σώματός μας, λειτουργεί σαν φίλτρο και θέλουμε να είναι πάντα όσο το δυνατόν σε πιο υγιή κατάσταση.
6) Θα χάσετε επιτέλους τα περιττά κιλά
Και μάλιστα χωρίς να χρειάζεται να περιορίσετε τα κανονικά σας γεύματα, που είναι απαραίτητη ενέργεια μέσα στη μέρα. Σίγουρα, θα αντικαταστήσουμε κάποιες από τις θερμίδες της ζάχαρης με θερμίδες από άλλες τροφές, αλλά θα παίρνουμε και περισσότερα θρεπτικά συστατικά.
7) Φρέσκο χαμόγελο
Τα σάκχαρα έχουν την τάση να μένουν στην επιφάνεια των δοντιών και είναι η αγαπημένη τροφή των βακτηρίων που προκαλούν τερηδόνα!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- How much sugar should we eat?, royalsociety.org.nz. Διαθέσιμο εδώ
- Schwartz M., Removing Sugar from Your Diet, selfregional.org. Διαθέσιμο εδώ
- The sweet danger of sugar, health.harvard.edu. Διαθέσιμο εδώ
