Του Φίλιππου-Αθανάσιου Μισούλη,
Στην ευρωπαϊκή επικαιρότητα, τους τελευταίους μήνες, κυριαρχεί η κρίση στα σύνορα Λευκορωσίας-Πολωνίας. Πρόκειται για μια εν εξελίξει μεταναστευτική κρίση στα ανατολικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με αντίκτυπο τόσο στην ασφάλεια και τη μεταναστευτική πολιτική της Γηραιάς ηπείρου, όσο και στις σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τη Λευκορωσία και διαμέσου αυτής, με τη Μόσχα και το Κρεμλίνο, ενώ, παράλληλα, έγιναν εμφανείς οι αδυναμίες και οι χρόνιες παθογένειες της ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής.
Αναμφίβολα, η κρίση επιδείνωσε τις ήδη τεταμένες σχέσεις της Ένωσης με τη Λευκορωσία και το καθεστώς του Προέδρου Lukashenko, τον οποίο οι δυτικές κυβερνήσεις θεωρούν ως τον «τελευταίο δικτάτορα της Ευρώπης», ενώ αρνούνται να τον αναγνωρίσουν ως τον νόμιμα εκλεγμένο ηγέτη της χώρας του.
Τόσο η Πολωνία και η Λιθουανία όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζουν το τελευταίο περιστατικό ως μια εργαλειοποίηση της μεταναστευτικής κρίσης από έναν αυταρχικό ηγέτη, αντίστοιχη με την κρίση του Έβρου στις αρχές του 2020. Χαρακτηριστική είναι η φράση του Ύπατου Εκπροσώπου της Ένωσης για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, Josep Borrell, ο οποίος αναφέρθηκε στο γεγονός ως υβριδική απειλή κατά της Ευρώπης, ενώ φάνηκε να κατηγορεί και το Κρεμλίνο για υποκίνηση της έντασης μέσα από την έμμεση στήριξή του στο καθεστώς του Μινσκ και στη συμμαχική της Ρωσίας χώρα, τη Λευκορωσία.
Απέναντι στην κρίση αυτή, η Ένωση, εκτός από μέτρα ενίσχυσης της πολωνικής και λιθουανικής συνοριοφυλακής, προχώρησε σε μια σειρά κυρώσεων έναντι της Λευκορωσίας, οι οποίες έλαβαν τη μορφή των «έξυπνων» κυρώσεων. Πρόκειται, δηλαδή, για κυρώσεις που στρέφονται εξατομικευμένα κατά φυσικών ή νομικών προσώπων, που αναγνωρίζονται ως υπαίτια για την πρόκληση της κρίσης. Εν προκειμένω, επλήγησαν φυσικά πρόσωπα συνδεόμενα με το καθεστώς της Λευκορωσίας αλλά και αεροπορικές εταιρείες, ταξιδιωτικά πρακτορεία και άλλες οντότητες, που κατηγορήθηκαν ότι εμπλέκονται στη μεταφορά των μεταναστών από τις χώρες της Μέσης Ανατολής και της Τουρκίας στα σύνορα Πολωνίας-Λευκορωσίας, μεταξύ των οποίων και η Λευκορωσική εθνική αεροπορική εταιρεία Belavia.
Πρόκειται για το πέμπτο κύμα κυρώσεων από την Ένωση εναντίον της Λευκορωσίας μέσα σε ένα μόλις έτος, καθώς είχε προηγηθεί μια σειρά κυρώσεων κατά του καθεστώτος μετά τις αμφισβητούμενες εκλογές του 2020 και την καταστολή της δημοκρατικής αντιπολίτευσης υπό την Sviatlana Tsikhanouskaya, την οποία οι δυτικές κυβερνήσεις αναγνώρισαν ως νόμιμη νικήτρια των εκλογών.
Ειδικότερα, στο πλαίσιο μιας συνεχούς κλιμάκωσης των κυρώσεων και περιοριστικών μέτρων έναντι του Μινσκ είχαν προηγηθεί, ήδη από τον Ιούνιο του 2021, μέτρα που έπληξαν ποικίλες πτυχές της οικονομίας της Λευκορωσίας, όπως η καπνοβιομηχανία, οι εξαγωγές πετρελαίου αλλά και ο τραπεζικός και ασφαλιστικός κλάδος. Στο σύνολο αυτό των κυρώσεων προστέθηκαν και ταξιδιωτικές απαγορεύσεις καθώς και πάγωμα λογαριασμών κατά προσώπων που συνδέονται με το καθεστώς Lukashenko.
Είναι δε αξιοσημείωτο το γεγονός ότι η Ένωση ακολούθησε κοινή γραμμή απέναντι στη νέα αυτή κρίση, σε αντίθεση με τη συνήθη διάσταση απόψεων που παρατηρείται στα σημαντικότερα ζητήματα ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής της, όπως στην αντιμετώπιση της Ρωσίας, της Τουρκίας ή της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας. Απέναντι στην πρωτοφανή αυτή συνοχή της Ένωσης, η Λευκορωσία απείλησε με αντίμετρα, διακοπή της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου στις χώρες της Ένωσης, ενώ προέβη και σε ευθείες απειλές για κλιμάκωση της μεταναστευτικής κρίσης, εκβιάζοντας τις δυτικές κυβερνήσεις με απευθείας μεταφορά μεταναστών στη Γερμανία διαμέσου της εθνικής αεροπορικής εταιρείας Belavia.
Μένει, εντούτοις, να αποδειχθεί αν η Ευρώπη θα διατηρήσει τη συνοχή της απέναντι σε αυτή την υβριδικού τύπου απειλή, στηρίζοντας την Πολωνία και τη Λιθουανία στην κρίση που αντιμετωπίζουν και ξεπερνώντας την αναποφασιστικότητα και τις αδυναμίες που επέδειξε απέναντι στο αυταρχικό καθεστώς της Τουρκίας, όταν εκείνο προέβη σε αντίστοιχου τύπου προκλήσεις. Εντωμεταξύ, η Πολωνία συνεχίζει να υφίσταται μια πρωτοφανή απειλή και αφόρητη πίεση, ενώ χιλιάδες μετανάστες υποφέρουν από τον παγετό στα δάση της Ανατολικής Ευρώπης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- EU agrees new sanctions on Belarus over border crisis, Al Jazeera News, διαθέσιμο εδώ
- The E.U. adopts new sanctions against Belarus, New York Times, διαθέσιμο εδώ
- Ε.U. agrees new sanctions against Belarus over border crisis, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Will fresh European Union sanctions on Belarus make a difference?, Deutsche Welle, διαθέσιμο εδώ
