Της Σοφίας Λιάτη,
Τηλεόραση. Το πιο οικείο, ίσως, μέσο των τελευταίων δεκαετιών. Συγκινεί, συντροφεύει, χαροποιεί, ενημερώνει, ψυχαγωγεί, «ταξιδεύει». Βρίσκεται μέσα στο σπίτι σου καθημερινά και σου δίνει την δυνατότητα μέσα από αυτό μόνο, να δεις πολλά. Σήμερα 21 Νοεμβρίου, λοιπόν, και κάθε χρόνο με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ από το 1996, γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Τηλεόρασης.
Η αρχή της τηλεόρασης έγινε το 1927, όταν ένας 21χρονος εφευρέτης, με το όνομα Philo Taylor Farnsworth, εφηύρε την πρώτη ηλεκτρονική τηλεόραση στον κόσμο. Λέγεται πως οι πρώτες επιτυχημένες τηλεοπτικές μεταδόσεις χρονολογούνται περίπου το 1935 στο Λονδίνο της Αγγλίας, με εικόνα, όμως, αρκετά ανεπαρκή και χαμηλής ποιότητας. Το 1940, οι λίγες εκπομπές που προβάλλονταν διακόπηκαν λόγω του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και συνέχισαν μετά τη λήξη του. Ο τηλεοπτικός σταθμός BBC άρχισε να εκπέμπει σήμα το 1946 και, λίγα χρόνια αργότερα, κατασκεύασε τον ισχυρότερο σταθμό αναμετάδοσης στον κόσμο. Έτσι, το 1952, κατέστη εφικτό για το 80% του πληθυσμού του Ηνωμένου Βασιλείου να παρακολουθήσει τηλεόραση.
Όσον αφορά την Ελλάδα, η πρώτη μετάδοση τηλεοπτικής συχνότητας συνέβη, το 1960, στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης με πρωτοβουλία της ΔΕΗ. Φυσικά, τα χιλιόμετρα που κάλυπτε ήταν λίγα, αλλά θεωρείται ένα μεγάλο τεχνολογικό βήμα της εποχής και ένα σπουδαίο ξεκίνημα της τηλεόρασης στην Ελλάδα.
Η επίσημη, όμως, έναρξη της τηλεόρασης έλαβε χώρα τον Φεβρουάριο του 1966, με δύο κανάλια: το Κανάλι 5 του πειραματικού σταθμού τηλεόρασης του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας και το Κανάλι 10 των Ενόπλων Δυνάμεων, που ύστερα μετονομάστηκε σε ΥΕΝΕΔ, με παρουσιάστρια την Ελένη Κυπραίου και το δημοσιογράφο Γεώργιο Κάρτερ. Η τηλεοπτική εκπομπή της ΕΙΡ πραγματοποιούνταν από το Μέγαρο του ΟΤΕ, ενώ ο δεύτερος τηλεοπτικός σταθμός εξέπεμπε από ένα στούντιο στο Πεδίον του Άρεως και αργότερα, μέχρι το 1968, από τα Τουρκοβούνια, με κάλυψη των περιοχών της Αθήνας και της Αίγινας.
Κατά τη διάρκεια της Στρατιωτικής Δικτατορίας στην Ελλάδα, το τηλεοπτικό πρόγραμμα εξέπεμπε κυρίως ψυχαγωγικές, ενημερωτικές εκπομπές και σειρές. Το 1969, μάλιστα, γίνεται απευθείας σύνδεση για τη μετάδοση της προσεδάφισης του πληρώματος του Αpollo 11 στη Σελήνη. Έναν χρόνο αργότερα, το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοτηλεόρασης μετατρέπεται σε Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης (Ε.Ι.Ρ.Τ). και με την μεταπολίτευση, το 1975, μετονομάζεται σε Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση (Ε.Ρ.Τ.). Προβάλλονται εξαιρετικά προγράμματα, δίνονται ιστορικές συνεντεύξεις και δημιουργείται μια αξιομνημόνευτη αισθητική και ποιότητα τηλεοπτικών μεταδόσεων. «Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται», «Οι Πανθέοι», «Το Θέατρο της Δευτέρας», «Eurovision», «Εκπομπές που αγάπησα» με τον Φρέντυ Γερμανό, «Μαντάμ Σουσού», «Λωξάντρα», «Λούνα Παρκ» είναι ένα ελάχιστο δείγμα ιστορικών εκπομπών της κρατικής τηλεόρασης.
Το 1979, η τηλεόραση γίνεται έγχρωμη, και το 1982, η ΕΡΤ συγχωνεύεται με την ΥΕΝΕΔ. Τα κανάλια της ελληνικής τηλεόρασης, λοιπόν, είναι η ΕΤ1 (Ελληνική Τηλεόραση 1), η ΝΕΤ (Νέα Ελληνική Τηλεόραση), διάδοχος ουσιαστικά της ΥΕΝΕΔ και η σημερινή ΕΡΤ2, και η ΕΤ3. Μέχρι τότε η τηλεόραση ήταν αποκλειστικά κρατική.
Το 1989, εμφανίζεται η ιδιωτική τηλεόραση. Την αρχή έκανε το Mega Channel στις 20 Νοεμβρίου του ίδιου έτους, ενώ ακολούθησε ο ANT1 στις 31 Δεκεμβρίου. Η ΕΡΤ, το MEGA και ο ANT1 αποτελούσαν τα μεγαλύτερα κανάλια της Ελλάδας. Ύστερα, δημιουργήθηκαν άλλα κανάλια μικρότερης επιρροής (STAR, SKAI, ALTER, ALPHA) αλλά και εμβέλειας (Makedonia TV, KONTRA, ART κλπ.).
Τα ιδιωτικά κανάλια, και κυρίως τα δύο πρώτα, επένδυσαν πάρα πολλά χρήματα σε παραγωγές εκπομπών και σειρών. Γι’ αυτό, άλλωστε, στη δεκαετία του 1990 και 2000, πριν το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, είναι γεμάτα με μεγάλα σόου και αξιοσημείωτα τηλεοπτικά προγράμματα. «Bravo Roula», «Ενώπιος Ενωπίω», «Δύο Ξένοι», «10η Εντολή», «Το Νησί», «Παρά Πέντε», «Κωσταντίνου κι Ελένης», «Αμάν», «Οι Απαράδεκτοι» και δεκάδες άλλες εκπομπές και σειρές διέγραψαν την δική τους ιστορία στην ιδιωτική τηλεόραση.
Έπειτα, με την πάροδο του χρόνου, μέχρι τότε μικρότερα κανάλια όπως ο ΣΚΑΙ και ο ΑLPHA άρχισαν να αποκτούν όλο και υψηλότερη τηλεθέαση, με αποτέλεσμα σήμερα να ανταγωνίζονται τους δύο πυλώνες της ελληνικής ιδιωτικής τηλεόρασης, MEGA και ANT1.
Η αλήθεια είναι πως στα χρόνια της κρίσης η ελληνική κρατική και ιδιωτική τηλεόραση δεν προήγαγε αρκετά καλό προϊόν και, μάλιστα, υπέστη μεγάλο πλήγμα με το «μαύρο» της ΕΡΤ το 2013 και του MEGA το 2018, αλλά τα τελευταία τρία χρόνια έχει «αναγεννηθεί από τις στάχτες της». Η επιστροφή των προαναφερθέντων καναλιών και της μυθοπλασίας, η επένδυση σε μεγαλύτερες παραγωγές και η επανένταξη της ΕΡΤ στα τηλεοπτικά δρώμενα έφεραν στο προσκήνιο μία ανανεωμένη και πολλά υποσχόμενη ελληνική τηλεόραση. Ενδεικτικά, οι σειρές «Άγριες Μέλισσες» και «Τα Καλύτερα μας Χρόνια» είναι λίγα μόνο παραδείγματα αυτής της αναγέννησης.
Η Ελληνική τηλεόραση προσέφερε στο κοινό τρομερές στιγμές και κάποιες από αυτές σημείωσαν ρεκόρ τηλεθέασης. Αυτές είναι οι 7 τηλεθεάσεις, που έγραψαν τηλεοπτική ιστορία:
- Η συνέντευξη της Αλίκης Βουγιουκλάκη στον Νίκο Χατζηνικολάου στην εκπομπή «Ενώπιος Ενωπίω» (78,1%)
- Το τελευταίο επεισόδιο της τηλεοπτικής σειράς του Μανούσου Μανουσάκη «Ψίθυροι Καρδιάς» (62,6%)
- Το τελευταίο επεισόδιο της σειράς «Το Νησί» (64,6%)
- Τελευταίο επεισόδιο της σειράς «Παρά Πέντε» (68,2%)
- Το β’ ημίχρονο του τελικού του Euro 2004 ανάμεσα σε Ελλάδα και Πορτογαλία (83,9%)
- Το «Αλ Τσαντίρι Νιουζ» με καλεσμένη την Χαρούλα Αλεξίου (75,8%)
- Η Eurovision του 2006 με την Άννα Βίσση (82,6%).
Η τηλεόραση έχει γίνει πια μέρος της ζωής μας, ενώ στις Η.Π.Α. υπολογίζεται ότι οι περισσότεροι πολίτες την παρακολουθούν κατά μέσο όρο τρεισήμισι ώρες ημερησίως. Είτε πρόκειται για ταινία, σειρά ή ενημέρωση, καταφεύγουμε στην τηλεόραση για να «αποδράσει» το μυαλό μας έστω και για λίγο. Η τηλεόραση δημιουργεί συνήθειες, αλλάζει και επηρεάζει την κοινωνία, συμβάλλει συχνά στην ποπ κουλτούρα, προσφέρει «απλόχερα» ατάκες που όλοι χρησιμοποιούμε στην καθημερινότητα μας και πολλές φορές, με την βοήθεια των κατάλληλων ανθρώπων, παράγει σπουδαίο έργο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Παγκόσμια Ημέρα Τηλεόρασης, Σαν Σήμερα, διαθέσιμο εδώ
- Η ιστορία της Τηλεόρασης, TVXS, διαθέσιμο εδώ
- Η ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης, Schoolpress, διαθέσιμο εδώ
- ΑΦΙΕΡΩΜΑ- Η ιστορία της ΕΡΤ- 47 χρόνια ζωής μέχρι την 11η Ιουνίου, The Best, διαθέσιμο εδώ
- Τα ρεκόρ τηλεθέασης όλων των εποχών στην Ελλάδα, Sport24, διαθέσιμο εδώ
