Της Φένιας Γιαννακοπούλου,
Μετά από συρράξεις ενός έτους, οι οποίες είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο χιλιάδων πολεμιστών, τον ξεριζωμό εκατομμυρίων πολιτών και τη βύθιση μιας ολόκληρης χώρας στην πείνα και την εξαθλίωση, ο εμφύλιος πόλεμος στην Αιθιοπία έχει, πλέον, σε μεγάλο βαθμό διαμορφωθεί υπέρ των αντάρτικων δυνάμεων.
Πριν την έκρηξη του εμφυλίου και από την πρώτη στιγμή της ανάληψης των καθηκόντων του το 2018, ο Πρωθυπουργός της Αιθιοπίας, Abiy Ahmed, είχε θέσει ως πρωταρχικό στόχο την αποδυνάμωση του Λαϊκού Απελευθερωτικού Μετώπου (TPLF), μιας ομάδας ανταρτών, η οποία ήλεγχε την Αιθιοπία επί τρείς συναπτές δεκαετίες. Οι αντιδράσεις, όπως ήταν αναμενόμενο, υπήρξαν σφοδρές. Τον Σεπτέμβριο του 2020, οι Τιγκραιανοί οργανώνουν τοπικές κοινοβουλευτικές εκλογές, αψηφώντας την απόφαση του Πρωθυπουργού περί ματαίωσής τους, λόγω της έξαρσης της πανδημίας του κορωνοϊού. Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους, δυνάμεις του TPLF επιτίθενται στην κρατική στρατιωτική βάση στο Tigray και αποπειρώνται να κλέψουν πολεμοφόδια, υπό την πρόφαση ότι κρατικές δυνάμεις είχαν φθάσει προ πολλού σε γειτονική περιοχή, προετοιμάζοντας επιχείρηση εναντίον τους. Ο Πρωθυπουργός είχε πλέον την αφορμή που αναζητούσε και χωρίς να χρονοτριβήσει διέταξε στρατιωτική επίθεση εναντίον του TPLF. Η απόφασή του αυτή αποβαίνει εις βάρος του και επιτείνει τον υφιστάμενο διχασμό, καθώς φάνηκε να μη λαμβάνεται υπόψη το γεγονός ότι ο στρατός της Αιθιοπίας απαρτίζεται, ως επί το πλείστον, από Τιγκραιανούς αξιωματικούς.
Αντιλαμβανόμενος το τέλμα, στο οποίο θα έφθανε το εγχείρημά του, ο Πρωθυπουργός προβαίνει σε ενίσχυση των στρατιωτικών δυνάμεων με στρατολόγηση πολεμιστών από την πόλη Amhara, οι οποίοι επρόκειτο να δράσουν στο δυτικό Tigray. Στο πλευρό των πολεμιστών τάσσονται και στρατεύματα από την πρώην αντίπαλο της Αιθιοπίας, Ερυθραία, τα οποία κατακλύζουν τα βόρεια σύνορα του Tigray. Η πανταχόθεν σφυροκόπηση του Tigray οδηγεί σύντομα στην κατάληψη της «πρωτεύουσας» του, Mekelle, εντούτοις, οι έμπειροι πολεμιστές του TPLF κατορθώνουν να δραπετεύσουν, βρίσκοντας καταφύγιο στα δύσβατα όρη της περιοχής. Τον Ιούνιο, τα κρατικά στρατεύματα συντρίβονται παταγωδώς και αναγκάζονται να τραπούν σε άτακτη φυγή. Οι αντάρτες του Tigray και φιλοπροσκείμενες σε αυτούς οργανώσεις ανακοινώνουν τότε ότι θα ασκήσουν μεγάλες πιέσεις, προκειμένου να προσεγγίσουν και, εν συνεχεία, να καταλάβουν την πρωτεύουσα της Αιθιοπίας, Addis Ababa. Αποκλίνοντας για λίγο από τον αρχικό σχεδιασμό τους, αρχίζουν να κινούνται ανατολικά, αποβλέποντας στον έλεγχο της διόδου που συνδέει το λιμάνι του όμορου Djibouti με την Αιθιοπία.
Η επέλαση συνεχίζεται και στα τέλη του Οκτωβρίου οι αντάρτες με επικεφαλής το Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο (TPLF), κατακτούν δύο στρατηγικής σημασίας πόλεις, αναγκάζοντας τον Πρωθυπουργό της χώρας να απευθύνει έκκληση στους πολίτες να πιάσουν τα όπλα και να ανακόψουν το επεκτατικό κρεσέντο που οδηγεί τη χώρα σε πλήρη κατάρρευση. Εντωμεταξύ, το TPLF ενώνει τις δυνάμεις του με ακόμη μία ομάδα ανταρτών, τον Απελευθερωτικό Στρατό του Όρομο (OLA) και από κοινού σκορπούν τον τρόμο στην Αιθιοπία. Αδυνατώντας να αλλάξει τα δεδομένα και να συμβαδίσει με τις ραγδαίες εξελίξεις, η κυβέρνηση κηρύσσει στις 2 Νοεμβρίου τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Σε αυτό το σημείο, θα ήταν χρήσιμο να γνωρίσουμε λίγο καλύτερα τους πρωταγωνιστές αυτού του διπλωματικού θρίλερ, ξεκινώντας από το Λαϊκό Απελευθερωτικό Κόμμα. To TPLF εμφανίζεται πρώτη φορά στα μέσα της δεκαετίας του 1970 ως μία μικρή ομάδα Τιγκραιανών, περιθωριοποιημένη από την κεντρική κυβέρνηση, η οποία είχε ως στόχο την ανατροπή του δικτατορικού καθεστώτος που είχε επιβληθεί στην Αιθιοπία. Μολονότι οι Τιγκραιανοί αντιπροσώπευαν μόνο το 6 με 7% του πληθυσμού της Αιθιοπίας, το TPLF αναδείχθηκε σε κυρίαρχο κόμμα της αντιπολίτευσης και κατόρθωσε να καταλάβει την εξουσία το 1991. Από τότε μέχρι το 2012, η Αιθιοπία γνώρισε τη σταθερότητα και την ανάπτυξη και έγινε ένας από τους κύριους συμμάχους των Η.Π.Α., στον αγώνα τους ενάντια στους πολεμιστές του ΙSIS στη Σομαλία. Παρά το φιλελεύθερο εξωτερικό προφίλ της, η νέα κυβέρνηση της Αιθιοπίας επέβαλε περιορισμούς στην ελευθερία της έκφρασης και της ενημέρωσης, φιμώνοντας και βασανίζοντας τους πολιτικούς της αντιπάλους. Η έντονη δυσαρέσκεια των πολιτών εκφράστηκε με αντικυβερνητικές διαδηλώσεις το 2016, οι οποίες έληξαν με την ανάδειξη ως Πρωθυπουργού της χώρας τον Abiy Ahmed.
Το 2019 ο Abiy Ahmed εδραιώνει την κυριαρχία του, ιδρύοντας νέο κόμμα με μέλη πολιτικούς από τον πρώην κυβερνητικό συνασπισμό, στον οποίο οι Τιγκραιανοί αρνούνται να συμμετάσχουν. Οι τελευταίοι εξακολουθούν να διατηρούν υπό τον έλεγχό τους την περιοχή του Tigray και το σώμα ασφαλείας του, που αριθμεί περίπου 250.000 ενόπλους, μέχρις ότου η κυβέρνηση χαρακτηρίζει τρομοκρατική την οργάνωσή τους και εξαπολύει ανθρωποκυνηγητό για τη σύλληψη και εκτέλεση κεντρικών στελεχών της.
Ποιος είναι ο Πρωθυπουργός-εκδικητής, Abiy Ahmed; Τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησής του, η παγκόσμια κοινότητα ήταν πεπεισμένη ότι επρόκειτο για έναν ρεφορμιστή, ο οποίος θα κατόρθωνε να απαλύνει τις πληγές του παρελθόντος, φέρνοντας τη δημοκρατία πίσω στην Αιθιοπία. Έτσι και έγινε… Απελευθέρωσε χιλιάδες πολιτικούς κρατούμενους, μεσολάβησε για την κατάπαυση των περιφερειακών διαμαχών και σύναψε συνθήκη ειρήνης με την Ερυθραία. Για την ανωτέρω συμβολή του στην εμπέδωση της παγκόσμιας ειρήνης λαμβάνει, μάλιστα, το 2019 το σχετικό Νόμπελ. Ερχόμενος αντιμέτωπος με την απειλή του αντάρτικου στρατού του Tigray, ο ειρηνοποιός Πρωθυπουργός καταφεύγει στις πρακτικές που ο ίδιος είχε καταδικάσει, αποκλείοντας την πρόσβαση στο διαδίκτυο, συλλαμβάνοντας και θανατώνοντας εκατοντάδες δημοσιογράφους και διαδηλωτές και αναγκάζοντας την κριτική επιτροπή που του απένειμε το βραβείο να προβεί στην πρωτοφανή πράξη αφαίρεσής του.
Τόσο οι Η.Π.Α. όσο και ο υπόλοιπος δυτικός κόσμος παρατηρούν με ανησυχία τα τεκτενόμενα, υπό τον φόβο μίας πολύνεκρης σύγκρουσης, η οποία θα αποσταθεροποιήσει την ήδη ρευστή κατάσταση, που επικρατεί στο «Κέρας της Αφρικής».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Why Is Ethiopia at War in the Tigray Region?, The New York Times, διαθέσιμο εδώ
- Ethiopia-Tigray war: who is fighting and what has been the toll?, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
- Ethiopia’s Tigray conflict: Why the rest of the world is worried, BBC News, διαθέσιμο εδώ
