Του Νικόλαου Τσελέντη,
Η Βουλγαρία διαθέτει μια μακραίωνη ιστορία, η οποία χαρακτηρίζεται από περιόδους ακμής, ακολουθούμενες στη συνέχεια από αναταράξεις και συγκρούσεις. Το μοτίβο αυτό, μάλιστα, συνέβαινε κατ’ εξακολούθηση στο παρελθόν, με αποτέλεσμα η αίγλη και η ισχύς της να αυξομειώνονται γοργά και να περνά υπό τον έλεγχο των γειτόνων της. Η σύνδεσή της με το Βυζάντιο, τη Ρωσική και Οθωμανική Αυτοκρατορία είχαν επηρεάσει αδιαμφισβήτητα τη σύστασή της, ακόμη κι όταν γινόταν λόγος για τη «Βουλγαρική Αυτοκρατορία» είτε όταν δρούσε ως ένα ημιαυτόνομο πριγκιπάτο. Εξάλλου, η αυτονομία της Βουλγαρίας αποκτήθηκε το 1878, με τη Συνθήκη του Βερολίνου, κατόπιν πρωτοβουλίας του Γερμανού Καγκελάριου, Otto Von Bismarck, ενώ τα εδάφη της καθορίστηκαν, αρχικά, από τρίτους.
Το 1908, έχοντας προηγηθεί και η προσάρτηση της Ανατολικής Ρωμυλίας με πόλεμο εις βάρος της Σερβίας (1885), το πριγκιπάτο αυτοανακηρύχθηκε ανεξάρτητο κράτος, διαδραματίζοντας καθοριστικό ρόλο στους πολέμους των επόμενων ετών. Οι αποτυχίες της στο πεδίο των μαχών επέφεραν τριγμούς στο εσωτερικό της και την κατάσταση εκμεταλλεύτηκε ο Τσάρος Βόρις ο Γ΄, γιος του Φερδινάνδου του Α΄, επιβάλλοντας μια αυταρχική βασιλική δικτατορία, που διήρκησε 25 χρόνια (1918-1943), μέχρι δηλαδή τον αιφνίδιο θάνατό του. Στο μεταξύ, με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο να μαίνεται ακόμη και τη Βουλγαρία να παραπαίει, η πρώην Σοβιετική Ένωση εισέβαλε σε αυτήν, απωθώντας τα γερμανικά στρατεύματα και δίνοντας εν τέλει το έναυσμα για μία νέα σελίδα στην ιστορία της.
Η λαϊκή εξέγερση της 9ης Σεπτεμβρίου του 1944 κατήργησε τον θεσμό της μοναρχίας και στη θέση της εγκαθιδρύθηκε μονοκομματική Λαϊκή Δημοκρατία, τασσόμενη στη σοβιετική σφαίρα επιρροής. Υπό την καθοδήγηση του Todor Zhivkov (1954-1989), ο οποίος αποτελεί έναν από τους μακροβιότερους μη βασιλείς ηγέτες στην ιστορία, η Βουλγαρία μετατράπηκε σε ένα ταχέως εκβιομηχανισμένο σταλινικό σοσιαλιστικό κράτος, σημειώνοντας θεαματική άνοδο του βιοτικού της επιπέδου, ως απόρροια της ευημερίας της γενικότερης ευημερίας της Μόσχας. Μόλις, όμως, άρχισε η πλάστιγγα να γέρνει υπέρ της Δύσης, τη δεκαετία του ’80, τα οικονομικά προβλήματα βγήκαν στην επιφάνεια και αμφισβητήθηκε δεόντως από τους πολίτες των χωρών του Ανατολικού Μπλοκ το πολιτικό μονοπώλιο. Έτσι, το 1989, έτος-καμπή για τον σύγχρονο κόσμο, ο Zhivkov παραιτήθηκε και επήλθε η μετάβαση στην κοινοβουλευτική δημοκρατία.
Το νέο πολιτικό σύστημα της Βουλγαρίας συνοδεύτηκε από το Σύνταγμα του 1991, στο οποίο έγιναν διακριτές οι 3 εξουσίες της χώρας (νομοθετική, εκτελεστική, δικαστική), με τον Πρωθυπουργό να καταδεικνύεται σε θέση ισχύος. Το μείζον ζήτημα που καλείτο να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση ήταν η επίτευξη οικονομικής ανάπτυξης, κάτι το οποίο δεν κατέστη δυνατό μέχρι τις λυκαυγές του 21ου αιώνα. Τότε, ήταν που επιταχύνθηκαν οι διαδικασίες ένταξης του κράτους σε οργανισμούς βαρύνουσας σημασίας, όπως το ΝΑΤΟ (2004) και η Ευρωπαϊκή Ένωση (2007), που του εξασφάλισαν σταδιακά μεγαλύτερη ασφάλεια και αρωγή, απαγκιστρώνοντάς το από τη «Ρωσική Αρκούδα». Ωστόσο, από την σκοπιά της πολιτικής, η Βουλγαρία έκανα βήματα προς τα πίσω, τιμώντας την «παράδοσή» της στους μακροχρόνιους κυβερνώντες.
Συγκεκριμένα, το 2009, ανήλθε στην εξουσία το κόμμα Πολίτες για την Ευρωπαϊκή Ανάπτυξη της Βουλγαρίας (Citizen for European Development of Bulgaria – GERB) υπό τον Boyko Borisov, που ανέλαβε χρέη Πρωθυπουργού. Πρόκειται για ένα κόμμα της δεξιάς, με ηγέτη ακόμη πιο συντηρητικό, παρά τις όποιες θεωρητικές βλέψεις τους για μεγαλύτερη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση και την πρόοδο της κοινωνίας. Αυτό φάνηκε κιόλας από την πρώτη του θητεία στον πρωθυπουργικό θώκο, με τις κατηγορίες για διαφθορά να πληθαίνουν και τον λαό να διαμαρτύρεται, ζητώντας την απομάκρυνσή του. Η απομάκρυνσή του, βέβαια, δεν υλοποιήθηκε ποτέ στον θεμιτό βαθμό, διότι, με εξαίρεση κάποια μικρά «κενά εξουσίας» για λίγους μήνες, ο Borisov κατόρθωνε να υπερνικά τους αντιπάλους τους και να επιτυγχάνει την επανεκλογή του για ακόμη δύο φορές (2014, 2017).
Η τρίτη του θητεία αποτέλεσε, ωστόσο, την σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Τα σκάνδαλο διαφθοράς πολλαπλασιάζονταν και αφορούσαν ολοένα και περισσότερα κυβερνητικά στελέχη, με την Υπουργό Ενέργειας, Temenuzhka Petkova, να εμπλέκεται στις διαδικασίες αγοράς της μεγαλύτερης εταιρείας διανομής ενέργειας και να παραιτείται, ύστερα από προτροπή του Borisov, το 2018. Έναν χρόνο αργότερα, το 2019, η Υπουργός Δικαιοσύνης αποδείχθηκε ένοχη για το σκάνδαλο αγοράς πολυτελών κατοικιών σε τιμές χαμηλότερες των αγοραίων, οδηγώντας στην παραίτησή της, ενώ το 2020 ο ίδιος ο Πρωθυπουργός εμφανιζόταν σε φωτογραφίες που έκαναν τον γύρο του διαδικτύου να κοιμάται σε ένα κρεβάτι, έχοντας δίπλα του ράβδους χρυσού, χρήματα και όπλα. Παρόλα αυτά, ο Borisov δήλωνε ανένδοτος στο να παραιτηθεί, προκαλώντας την οργή των Βουλγάρων, οι οποίοι ξεχύθηκαν στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν.
Στο πλευρό των συμπολιτών του στάθηκε και ο Πρόεδρος της χώρας, Rumen Radev, εξαπολύοντας μύδρους κατά του διεφθαρμένου Borisov και τονίζοντας την αποστασιοποίησή του από αυτόν. Άλλωστε, ο Radev ιδεολογικά απέχει παρασάγγας από τον Borisov, καθώς ανήκει στο Σοσιαλιστικό κόμμα της χώρας, του οποίου χαίρει τεράστιας υποστήριξης. Μέσα σε αυτόν τον ορυμαγδό, πλησιάζοντας στο τρέχον έτος, η ώρα της κάλπης έφθανε για ακόμη μία φορά στη Βουλγαρία, με το αποτέλεσμα να φαντάζει πιο αμφίρροπο από ποτέ. Όπερ και εγένετο.
Στις εκλογές του Απριλίου, κανένα κόμμα δεν κατόρθωσε να συγκεντρώσει το ποσοστό που θα του εξασφάλιζε αυτοδυναμία, ξεπερνώντας το πλαφόν των 121 εδρών σε σύνολο 240. Το κραταιό κεντροδεξιό κόμμα GERB επικράτησε με 26,18% (6,47% λιγότερο από τη νίκη του το 2017), το Σοσιαλδημοκρατικό κόμμα BSP for Bulgaria ολίσθησε από τη δεύτερη στην τρίτη θέση, με τον σχηματισμό του τηλεπαρουσιαστή Slavi Trifonov, Υπάρχει τέτοιος λαός (There is such a people – ITN), να κάνει την έκπληξη και να τερματίζει πίσω από το GERB. Η δημιουργία κυβέρνησης συνασπισμού δεν πραγματοποιήθηκε, καθώς τα 3 πρωτοπόρα κόμματα δεν θέλησαν να συνεργαστούν και, κατά συνέπεια, ορίστηκε νέα ημερομηνία βουλευτικών εκλογών για τον Ιούλιο, δίχως να αλλάζει κάτι δραματικά (το ITN βρέθηκε πρώτο, με το GERB να ακολουθεί).
Η αδιάλλακτη στάση των “Big 3” οδήγησε εκ νέου σε τέλμα, καθιστώντας επιτακτική ανάγκη τη διεξαγωγή ενός ακόμη γύρου εκλογών, με ημερομηνία τη 14η του Οκτωβρίου. Το αποτέλεσμά τους ξάφνιασε τους εγχώριους και διεθνείς παρατηρητές, αφού το νεοπαγές κεντρώο κόμμα Συνεχίζουμε την Αλλαγή (We Continue the Change – WCC) του 41χρονου Kiril Petkov απέσπασε το 25,67% της λαϊκής ψήφου, αφήνοντας πίσω του το GERB κατά τις 3 ποσοστιαίες μονάδες. Μάλιστα, οι εκπλήξεις δεν σταμάτησαν εκεί, καθώς το Κίνημα για Δικαιώματα και Ελευθερίες (Movement for Rights and Freedoms – MRF), που υπερασπίζεται τα συμφέροντα των μειονοτήτων, ήρθε τρίτο με 13%, υπερτερώντας τόσο του Σοσιαλιστικού κόμματος (10,21%) όσο και του ITN (9,52%) που μέσα σε 3 μήνες από πρώτο βρέθηκε πέμπτο.
Ποιος είναι ο Kiril Petkov και ποιες οι υποσχέσεις του;
Ο Kiril Petkov είναι απόφοιτος του Harvard και ιδρυτής της εταιρείας ProViotic, που ειδικεύεται στην παραγωγή vegan προβιοτικών. Μέχρι πρότινος, διέθετε διπλή υπηκοότητα, τη βουλγαρική αλλά και την καναδική, ενώ επέστρεψε στην πατρίδα του το 2007. Συνιστά έναν από τους πιο ταλαντούχος νέους της γενιάς τους, όντας στους δέκα καλύτερους φοιτητές του έτους του στο Harvard, και επανειλημμένως έχει αντιταχθεί στον τέως Πρωθυπουργό Borisov. Φέτος, ασχολήθηκε ενεργά με την πολιτική της χώρας του, διατελώντας υπηρεσιακός Υπουργός Οικονομικών από τον Απρίλιο, βρίσκοντας συγχρόνως πάτημα για άσκηση αντιπολιτευτικής ρητορικής. Ειδικότερα, αποκάλυψε σε συνέντευξή του την κατάχρηση κρατικών πόρων ύψους 500 εκατομμυρίων και τη διάθεσή τους σε μόλις 8 εταιρείες, φίλα προσκείμενες της κυβερνήσεως, ενώ δεν δίστασε να υπερτονίσει τα ακραία φαινόμενα διαφθοράς, που τοποθετούν τη Βουλγαρία στην υψηλότερη θέση στη λίστα των κρατών της Ένωσης.
Μπορεί το WCC να μετρά μόλις δύο μήνες ζωής, αλλά έχει καταφέρει να κερδίσει την εμπιστοσύνη του λαού, χάρη στις δύο προσωπικότητες που βρίσκονται στο πηδάλιο (συνοδοιπόρος του Petkov είναι ο Assen Vassilev), δίνοντάς τους το παρατσούκλι “The Harvards”. Μένει να δούμε, λοιπόν, εάν θα επαληθευτεί το ρητό της «τρίτης και φαρμακερής», όσον αφορά τις εκλογές στο προσεχές διάστημα, με τις κινήσεις για σύσταση κυβέρνησης συνασπισμού, που θα εκδιώξουν τον Borisov, να πρέπει να γίνουν άμεσα. Ο πραγματικός αγώνας τώρα αρχίζει.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Νίκη κεντρώων στη Βουλγαρία, Η Καθημερινή, διαθέσιμο εδώ
- Corruption crisis puts Bulgaria’s Borissov on the ropes, Politico.eu, διαθέσιμο εδώ
- Kiril Petkov is the big winner of the night in Bulgarian election, Politico.eu, διαθέσιμο εδώ
- New centrist party wins Bulgarian election, could end months of deadlock, Reuters, διαθέσιμο εδώ
